• Cizîra Botan’da serhildan ateşini yakan, başta Êzîdîler olmak üzere kadınlara özgürlük yolunu açan Binevş Agal (Bêrîvan), Kürtler için direnişin sembolü oldu. Şehadetinin 33. yılında Bêrîvan’ı ablası Xanê Agal ve Cizîr’deki direnişine tanıklık eden Ayşe Erten anlattı.

Elinde silahı, başında puşisi, mağrur duruşuyla başta kadınlar olmak üzere, Kürtlerin ve Êzîdîlerin mücadelesinden ilham aldığı bir kadındı Binevş Agal. Şehadetinin üzerinden yıllar geçmesine rağmen adı hala kadınların dilinde. Binevş Agal (Bêrîvan), Êlih’in Beşeri ilçesinde Êzîdîlerin yaşadığı bir köyde 1966 yılında dünyaya geldi. Binevş, ismini “Cembeliyê Mirê Hekkarî û Binevşa Narin” adlı Kürt destanından aldı. Ailesi, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra artan baskılardan dolayı birçok Êzîdî aile gibi Avrupa’ya göç etti.

1 yıl süren uzun yürüyüş

Burada özgürlük mücadelesine katıldı ve Bêrîvan adını aldı. Kurdistan’da 12 Eylül darbesinin işkencelerini anlatmak ve Güney Kurdistan’da Mehmet Karasungur ve İbrahim Bilgin’in bir komplo ile katledilmesini protesto etmek için 1984 Nisan’ında yaklaşık 40 kişilik bir grup ile bir yıl süren 300 kilometrelik uzun yürüyüşe katıldı. Böylesi bir yürüyüşe ve eyleme katılan ilk kadın oldu. Bu katılımı ile Bêrîvan çevresini özellikle de Êzîdî toplumunu çok etkiledi. 

Cizîra Botan’da bir efsane

Bêrîvan, 1985 yıllında yönünü Kurdistan’a çevirdi. Önce Rojava’ya gitti, 1986 yılında PKK’nin 3. Kongresi’ne katıldı. Bir süre Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın yanında kaldıktan sonra Botan’a geçti. Botan halkı içerisinde kısa sürede büyük bir etki yaratan Bêrîvan, özellikle de kadınların özgürlüğüne büyük önem verdi. Kısa sürede Cizîrli kadınlar başta olmak üzere Kürtler tarafından tanınan Bêrîvan; ev ev, sokak sokak gezdi, kadınlarla bir araya geldi, onları örgütledi. Adı bir efsane olarak dilden dile dolaşan Bêrîvan, 16 Ocak 1989 devlet güçleriyle girdiği çatışmada şehit düştü.

İlk eylemini ilkokulda yaptı

“Ağaç kendi kökleri üzerinde yeşerir” sözünü hatırlatan Xanê  Agal, “Binevş de hiçbir zaman köklerinden uzaklaşmadı. Bir Êzîdî kadın olarak Kürt kültürüyle büyüdü" dedi. Avrupa’da büyümesine rağmen buradaki yaşamın onun ilgisini çekmediğini anlatan Agal, "İlk eylemini ilkokulda yapmıştı. Bir grup arkadaşını toplayıp Kurdistani kıyafetlerle etkinlik yapmıştı. Herkes onun o girişimine hayret etmiş ve mutlu olmuştu” diye anlattı. 

Yüzünü toprağına döndü

Êzîdî toplumu içinde kadının konumuna işaret ederek Bêrîvan'ın özgürlük mücadelesine katılımının bir devrim niteliğinde olduğunu vurgulayan Xanê Agal, "Devrimden aldığı güçle özgür bir kimlik yarattı. Herkese, ‘Nasıl ki kimsenin annesi bir başkasının annesi gibi olamıyorsa, başkasının ülkesi de bizim ülkemiz gibi olamaz diyordu’. Bu şekilde yüzünü toprağına döndü” dedi. 

Hakikat arayışına öncülük etti

Bêrîvan’ın mücadelesiyle Êzîdî kadınlar üzerinde de büyük bir etki yarattığının altını çizen Xanê, “Bêrîvan, Êzîdî kadınların hakikat arayışına öncülük etti. Bêrîvan’ın mücadelesi aynı zamanda bir kültür direnişidir" dedi. Berivan'ın mücadelesiyle Avrupa’daki yeni nesil, genç Êzîdîler için iz bıraktığını söyleyen Xanê , "Kendi kültürünü bilmek ve ‘xwebûn’ felsefesi haline geldi. Bu konuda örnek olmuştur. Herkese güç, moral ve cesaret vermiştir” diye belirtti. 

 Bêrîvanlar ölümsüzdür

Bêrîvanların mücadelesi sayesinde tüm dünyada bir kadın devriminin yaşandığının altını da çizen Xanê Agal, "Tüm dünyanın ve tüm insanlığın bu mücadeleye ihtiyacı vardı. Bêrivan gibi savaşçılar ve öncüler bu yüzden ölümsüzler ve hala aramızdalar" diye ekledi.

* * * 

Mirası asla unutulmaz

Bêrîvan katledildikten sonra birçok aile çocuklarına onun adını verdi. Bêrîvan’ın mücadelesine tanıklık eden ve kızına onun adını veren Ayşe Erten, "Bêrîvan tüm Cizîr halkı tarafından tanınıyordu. Onu görmeyenler ise ismini duymuştu. Bêrîvan çok çalışkan ve direnişçiydi. Cizîr’de çok değerli çalışmalar yaptı. Cizîr’de sembol oldu ve bir serhildan yarattı. Cizîr’e geldikten sonra halkta bir uyanış oldu" dedi.

Bêrîvan’ın kadınlar için çok emek harcadığının da altını çizen Ayşe Erten, "Kadınlar Bêrîvan’ın cesaretinden çok etkilendi, kendilerine güvenmeye başladılar, serhildana kalktılar. Şehit düştükten sonra birçok çocuğa Bêrîvan ismi verildi. Ben de kızımın adını Bêrîvan koydum. Bêrîvan’ın bıraktığı miras asla unutulmaz" diye ekledi.

MA/JINNEWS-ŞIRNEX