Erdoğan bu krizi aşamaz

•  Türkiye’de ciddi bir geçim problemi olduğunu ve bunun toplumsal öfkeye dönüştüğünü söyleyen iktisatçı Mustafa Sönmez, mevcut iktidarın siyaseten bu krizin üstesinden gelme ihtimalinin olmadığını söyledi. 
•  Hem içeride hem de dışarıda iktidara büyük ölçüde güvensizliğin hakim olduğunu belirten Sönmez, “Erdoğan iktidar olduğu sürece bu krizi aşma ihtimali yok ve bu ona ağır bir seçim yenilgisi getirecek" dedi.  

MASİS HESKİF/ANKARA 

Türkiye'de iktidarı eleştiren muhalif iktisatçılardan Mustafa Sönmez, TÜİK’in açıkladığı rakamlar doğru kabul edilse bile Türkiye’nin son 20 yılda yaşamadığı bir enflasyona ulaştığını belirterek, enflasyondan yükselmenin, TL'deki değer kaybının, zamların devam edeceğini, dolayısıyla yoksullaşmanın da artacağını söyledi. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), geçtiğimiz günlerde Temmuz ayı enflasyon verilerini açıkladı. Açıklamaya göre yıllık enflasyon yüzde 79,6, aylık enflasyon ise yüzde 2,37 oldu. TÜİK’in açıkladığı yıllık tüketici enflasyonu 1998'den bu yana en yüksek seviyeye çıkarken, Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise  yıllık enflasyon oranını yüzde 176,04 olarak açıkladı. ENAG’ın verilerine göre; Temmuz'da aylık enflasyon yüzde 5,03 arttı. 7 aylık artış ise yüzde 80,35 oldu. Enflasyon rakamları bağlamında ekonomik krizle ilgili gazetemize konuşan muhalif iktisatçı Mustafa Sönmez, Temmuz'da önceki aylara göre düşük bir enflasyon beklendiğini ve bunun da gerçekleştiğini söyledi. Dünyada enerji fiyatlarının düştüğü, petron ürünlerinde indirimlerin olduğu yaz aylarında gıda fiyatlarının ucuzluyor olmasının bu düşüşte etkili olduğunu söyledi. Sönmez, “Bunların yanısıra Temmuz'da döviz aha az yükseldi. Bunların etkisiyle enflasyon önceki aylara göre biraz tempo kaybetti. Yine de yüzde 2,4 civarında bir artış açıklaması oldu. TÜİK’in açıklamasına göre bu sonuçta yüzde 80’e dayanmış bir enflasyon rakamı. Daha iyi, kaliteli bir ölçme daha yüksek bir enflasyonu ortaya gösterebilirdi. O anlamda TÜİK’te bir kalite problemi var. Gerçek rakamların saklı tutulmasına rağmen Türkiye son 20 yılda yaşamadığı bir enflasyonu yaşıyor. Bu veriyi tamamen doğru kabul etsek bile ağır bir enflasyon bu. İnsanların mevcut gelirleriyle bu enflasyonla baş etmeleri mümkün değil” dedi. 

Kış daha da zor olacak

Geçim derdinin Türkiye’nin bir numaralı sorunu olmaya devam edeceğini belirten Sönmez, toplumun sadece alt sınıfı değil, orta sınıfı açısından da çok ağır bir enflasyonun oluştuğuna dikkat çekti. İnsanların, bütçelerinin üçte birinden fazlasını mutfak harcamalarına ayırmak zorunda kaldığını ifade eden Sönmez, “Bu kalemler dışında geriye iki önemli kalem kalıyor; konut ve ulaşım. Bunlar en önemli bütçe kalemleri ve bunlarda da çok yüksek artışlar var. Ulaşımda bu ay düşüş oldu ama yıllık artış yüzde 124 idi. Şimdi yüzde 110’a ancak düştü. Gıdada yüzde 95 gösteriyor. Et, süt ürünleri vs. bunların hepsi yüzde 100’ün üzerinde artışlar gösteriyor. Keza elektrik, doğalgaz fiyatları da çok arttı. Doğalgaz şu an çok az kullanıldığı için hissedilmiyor ama havalar soğuduğunda doğalgaz faturasının büyük infiallere yol açacağını öngörmek mümkün. Özetlemek gerekirse bunların hepsi geçinme koşullarını ağır bir aşamaya getirmiş durumda” diye konuştu. 

Daha yüksek enflasyon

TÜİK verileri açıklandığında yaptığı, “Tüketici enflasyonu yüzde 79,6 üretici enflasyonu yüzde 144,6. Fark 65 puan! Gecikmeli de olsa tüketiciye geçer bu fark” paylaşımına işaret eden Sönmez, üretici ve tüketici enflasyonu arasındaki 65 puan farkın aşılmaması gerektiğinin altını çizdi. Bu farkın bir yıl önce sadece 20 puan dolayında olduğunu anımsatan Sönmez, “65 puanlık farkta henüz tüketici fiyatlarına yansıtılmamış maliyetler, toptancı fiyatları var. Toptancı fiyatları eninde sonunda üretici etiketlerine yansıtılacaktır. Dolayısıyla biz önümüzdeki aylarda daha yüksek bir enflasyonu bu geçirgenlikten dolayı zorunlu olarak yaşayacağız” dedi. 

Yoksullaşma devam edecek

Temmuz'da asgari ücrete ve memur maaşlarına yapılan artışın eridiğini ve daha da eriyeceğini belirten Sönmez, şöyle devam etti: “Önümüzdeki aylarda ortalama ayda 2,5-3 dolayında bir enflasyon yaşansa bile yıllık enflasyonda yüzde 90’lara kadar gidecek. Memurlara ve emeklilere ödenen enflasyon farkı zam değildir. Geçmiş enflasyonun farkını insanlara vermek, geçmişi telafi etmektir. Güya geçmişi telafi ettiniz ama bir kalkanınız yok. O tarihten beri yaşanan fiyatlar bütün gelirleri törpülüyor. Asgari ücrete yapılan zam da belli ölçüde geçmişi telafi etti ama bu yeni zamları karşılamıyor. Her ay gelen yeni zam, aslında geliri törpüleyici bir zamdır. Dolayısıyla belli ölçüde geçmişi telafi etse bile yaşanmakta olanı telafi edecek bir gelir artışı yok. Yoksullaşmanın devam edecek."

Bu iktidarla bu kriz aşılmaz

Türkiye’de ciddi bir geçim problemi olduğunu ve bunun toplumsal öfkeye dönüştüğünü söyleyen Sönmez, mevcut iktidarın siyaseten bu krizin üstesinden gelme ihtimalinin olmadığını vurguladı. Hem içeride hem de dışarıda iktidara büyük ölçüde güvensizliğin hakim olduğunu belirten Sönmez, şunları ekledi: “Erdoğan iktidar olduğu sürece bu krizi aşma ihtimali yok ve bu ona ağır bir seçim yenilgisi getirecek. Gelecek iktidarın ise böyle sihirli dokunuşla her şeyi güzelleştireceği bir durum söz konusu değil. İster istemez bir enkaz devralacak ve bu enkazı kaldırmak için kemer sıkma politikası uygulayacak, bu kaçınılmaz. Bu kemer sıkma politikasını daha çok üst sınıflardan fedakarlık yapmalarını isteyerek uygulaması beklenir. Yoksa alt sınıflardan onları daha yoksullaştıracak, işsizleştirecek bir istikrar programı gelirse bu büyük tepkilere yol açar. Bunun için öncelikle siyasi değişim gerekiyor. Ardından da bedeli daha çok üst sınıflara çıkarılan, fedakarlığı daha çok üst sınıflardan istenilen bir istikrar programını uygulamak gerekiyor.”