İşsizlikteki artış durmuyor
- Geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 25.8, işsiz sayısı ise 9,2 milyon. TÜİK’in açıkladığı istihdamdaki artışlar da tartışmalı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mart 2021 dönemine ait Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçlarını dün açıkladı. Mart 2021 dönemi verileri TÜİK’in yeni metodolojisine dayanıyor. TÜİK, Mart 2021 dönemi dar tanımlı işsizlik oranını yüzde 13,1 ve geniş tanımlı işsizlik oranını da yüzde 25,8 olarak açıkladı. TÜİK’e göre istihdamda Mart 2020’den Mart 2021’e 1 milyon 726 bin kişilik artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle 1,7 milyon kişiye yeni iş yaratıldı. Ancak bunun salgın koşullarında nasıl gerçekleştiği ve istihdamın nasıl olup da salgın öncesi düzeye yaklaştığı belirsiz. İŞKUR verileri ile TÜİK verileri arasında büyük bir uyumsuzluk var. İŞKUR'a göre çalışamayıp ödenek alanların sayısı aynı dönemde 1,8 milyon arttı.
DİSK-AR İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu, dün TÜİK’in açıklamasının ardından yayımlandı:
Salgında işsizlik artışı
İşsizlik oranlarının yıllık değişimine bakıldığında Mart 2020 dönemine göre dar tanımlı işsizliğin 0,1 puan; zamana bağlı eksik istihdam ile işsizlerin bütünleşik oranının 2,1 puan; işsiz ve potansiyel iş gücünün bütünleşik oranının 0,7 puan ve âtıl işgücü oranının 2,6 puan arttığı görülüyor. TÜİK’in dar tanımlı işsizlik yanında açıklamaya başladığı üç yeni işsizlik oranındaki yıllık artışın sebebi, salgın etkisiyle sürekli artış eğiliminde olan zamana bağlı eksik istihdam ve potansiyel iş gücündeki yükseliştir. Mevsim etkisinden arındırılmış zamana bağlı eksik istihdam sayısı Mart 2020’de 928 bin, Mart 2021’de ise 1 milyon 647 bin kişi olarak hesaplandı. Böylece zamana bağlı eksik istihdam son bir yılda yüzde 77,5 oranında yükselmiş oldu. TÜİK’in yeni metodolojisindeki potansiyel iş gücü (mevsim etkisinden arındırılmış) Mart 2020’de 2 milyon 845 bin ve Mart 2021’de 3 milyon 321 bin kişi olarak hesaplandı. Böylece potansiyel iş gücü son bir yılda yüzde 16,7 oranında arttı.
Kadın işsizliği daha da yükseldi
TÜİK’in Mart 2021 verilerine göre mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı toplamda 4 milyon 236 bin kişi iken, DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamaya göre geniş tanımlı işsiz sayısı 9 milyon 204 bin olarak gerçekleşti. Cinsiyete göre işsizlik oranlarına bakıldığında kadın işsizliğinin tüm türlerde erkeklerden yüksek olduğu görülüyor. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 11,5 iken kadınlarda yüzde 16,5’tir. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 16,8 iken kadınlarda yüzde 21,2’dir. İşsiz ve potansiyel iş gücünün bütünleşik oranı erkeklerde yüzde 16,6 iken kadınlarda 13,5 puan yüksek olarak yüzde 30,1 seviyesindedir. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) ise erkeklerde yüzde 21,6 ve kadınlarda yüzde 34 düzeyinde.
Dar işsizlikte kadınlar erkeklerden 5 puan yüksek iken, geniş tanımlı işsizlikte kadınlar erkeklerden 12,4 puan daha yüksek. Tüm işsizlik türlerinde kadın işsizliğinin çok daha yüksek olduğu dikkat çekiyor. Kadınlarda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 1 milyon 677 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı 4 milyon 127 bindir. Erkeklerde ise dar tanımlı işsiz sayısı 2 milyon 559 bin ve geniş tanımlı işsiz sayısı ise 5 milyon 69 bindir
Dar ve geniş makası açılıyor
Ekonomik kriz ve salgının da etkisiyle iş gücü piyasası dışına çıkış, zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak dar ve geniş tanımlı işsizlik oranları arasındaki fark giderek açılıyor. Mart 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13,9 iken geniş tanımlı işsizlik 19,7 olarak gerçekleşmişti. Geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 5,8 puan yüksekti. Mart 2021’de ise dar tanımlı işsizlik yüzde 13,1 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 25,8 olarak gerçekleşti. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark 12,7 puana yükseldi. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni, salgın dönemindeki işten çıkarma yasağının dar tanımlı işsizliği sınırlı düzeyde tutmuş olması ve işbaşında olunan sürenin azalmasıdır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik fırladı.
Üç genç kadından biri işsiz
TÜİK, genç işsizliğini son 1 aylık dönemde 0,7 puan azalışla ve son bir yıllık dönemde 1,8 puanlık bir artışla yüzde 25 olarak açıkladı. 15 ve üzeri yaş grubu için açıkladığı alternatif işsizlik hesaplamalarını 15-24 yaş grubu için açıklamıyor. TÜİK’in yayımladığı sınırlı veriler sebebiyle DİSK-AR da gençlerde geniş tanımlı işsizliği hesaplayamıyor. 15 ve üzeri yaş grubunda olduğu gibi 15-24 yaş arası genç nüfusta da kadınlarda işsizlik çok daha vahim durumda. TÜİK verilerine göre Mart 2021 döneminde genç erkeklerde işsizlik oranı yüzde 21,9 olarak gerçekleşmişken genç kadınlarda işsizlik oranı yüzde 30,1 olarak gerçekleşti. Böylece her üç genç kadından biri işsiz durumda.
İzaha muhtaç artış
TÜİK’e göre istihdamda Mart 2020’den Mart 2021’e 1 milyon 726 bin kişilik artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle 1,7 milyon kişiye yeni iş yaratıldı. Bunun salgın koşullarında nasıl gerçekleştiği ve istihdamın nasıl olup da salgın öncesi düzeye yaklaştığı belirsiz. TÜİK istihdamda olup işbaşında olmayanların sayısını açıklamadığı için gerçekte kaç kişinin fiilen çalıştığı, kaç kişinin istihdamda göründüğü halde çalışmadığı bilinmiyor.
İŞKUR verileri ile TÜİK verileri arasında büyük bir uyumsuzluk var. İŞKUR’a göre 2020’de sadece 27 bin kişi salgın nedeniyle çalışamadığı için İŞKUR desteğinden yararlandı. Bu sayı, Mart 2021’de 1 milyon 862 bine yükseldi. Diğer bir ifadeyle salgın nedeniyle çalışamayıp İŞKUR’un kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yaranılanların sayısı Mart 2021’de bir önceki yola göre 1 milyon 834 bin kişi arttı. Bir yandan çalışamayıp İŞKUR desteği alanların sayısı 1 milyon 834 bin artarken öte yandan istihdamın 1 milyon 726 bin artması tuhaf ve izaha muhtaç bir çelişki olarak duruyor. İSTANBUL
