İyilik halleri

• İyilik hali perspektifinden doğru yapılanlarda, atılan adımlarda, toplanmalarda neoliberal kişisel gelişim söyleminden, formüllerinden farklılık hedefleniyor.

Son dönemlerde sivil toplum alanında daha sık görülüyor: İyilik hali. Politikada iyilik hali; Kentte iyilik hali… İyilik hali perspektifinden doğru yapılanlarda, atılan adımlarda, toplanmalarda neoliberal kişisel gelişim söyleminden, formüllerinden farklılık hedefleniyor. Özelde Türkiye’nin genelde dünyanın içinden geçtiği kapitalist krizin bugünkü formlarının insanlara, toplumlara ettiklerini, insanların şimdiki krizle ilişkilenme ve bu ilişkilenmeden doğru olma hallerini de anlamamıza yardımcı olan bir kavram. Belirli bir arayışa da işaret ediyor. 

Neoliberal zamanlar ikili bir öznelik formunu dayatageldi. Bir yandan serbest piyasanın arzuladığı bireyler olacağız diğer yandan (çoğunlukla dinsel) ahlâkla terbiye edilmiş uslu şahıslar. Karakterimiz serbest piyasanın, özel mülkiyetin, mal-mülk biriktirmenin hırsıyla ve tüketimle göstermenin şatafatıyla dinine, imanına, ahlâka bağlı, edilgenlik arasında gidip gelecek. Ya da daha beteri din, iman, ahlâkla yazılı sinmelerimizi girişimci, tüketimci çılgınlığımızla teselli edeceğiz. Bununla kalmayıp, kendimizi piyasa ötesiymişçesine konumlandırdığımız metafizikle rahatlatacağız: Işın’ın ‘nevrotik vatandaşı’, Dardot ve Laval’in ‘yeni öznesi’, Sennett’in insana olan güvenine işaret eden karakteri aşınmış birey/şahıs/girişimci makinesi böyle bir ipte salınıyor. Sıkıcı bir salınım. Sıkıcı olduğu kadar acımasız; kendinden önce çevreye, topluma, ötekilere acımasız. Tek başına yaşamadığımıza, insan denen varlık tek başınalıkla değil birliktelikle tanımlandığına göre kendine de zararlı bir olma hali.

Liberal kapitalizmin Protestan sepetinden seçtiği, yaşamlarımızın tercihlerle aktığı, tercihlerimizin sorumluluğunun tamamen bizde olduğu varsayımı iddiası neoliberal kişisel gelişim söyleminde dayatmaya dönüşür. ‘Özne tercihlerinin bütünüyle bilincinde ve tercihlerine hâkim olduğunda, başına gelenden de bütünüyle sorumludur: Küresel karakteri nedeniyle yönetilemez olan bir dünyanın "sorumluluğunun" karşılığı, bireyin kendi kaderine, başarma ve mutlu olma kapasitesine karşı sonsuz sorumluluğudur.’ (Dardot ve Laval 2012: 381) Bedene yüklenen zindeliğin, teknolojideki ve insan sağlığı alanındaki gelişmelerle daha da vurgulandığı; bedensel esnekliğin akla da uzandırıldığı, çaresizliğin olumlu düşünme retoriğiyle takviye edilirken, tekil kendi’den başka bir şeyi değiştirmenin imkânsız olduğunun biteviye tekrarlandığı bir öznelik– toplumsallık hali.

Halihazırda acımasızlıkla devam eden böyle bir yapıda zulmün yoğunlaştığı, genelleştiği ve örtülmesine gerek duyulmayan evrelerde, insanlığa güvenmekten vazgeçmemek için olsa gerek, açıklamayı kötülükte, radikalinden sıradanına kötülük formlarında arayarak aklımızı, düşünmemizi, sözümüzü korumaya çalışmanın yorgunluğu üzerimizde. Çaresizliğimizi avutuyoruz.

Politikada İyilik Hali platformu alternatif olma amacıyla kuruluyor.[1] Çaresizliği içe kapanmaya, umutsuzluğa evriltmeye, yorgunluğu teslimiyete dönüştürmeye karşı birlikte, örgütlü, kolektif hareket etmenin, neşeyle politika üretmenin yollarını soruşturuyor. Psikolojiyle sosyolojiyi politik eylemlilikle buluşturma denemesi olarak görmek mümkün. İçerisinde doğduğu sosyo-politik yapıdan tamamen ayrık durması, kurtarılmış olması imkânsız olduğu ölçüde söz kurulurken ve/ya da birlikte harekette bireysel refah ön plana çıkabiliyor. Platformun şu ana kadar yayınladığı araştırmaların içeriği basit, birarada durabilmenin basitliğini simgeliyor. Öte yandan, görsel temsillerindeki aydınlık, yukarıda bahsi geçen kötülüğü tanımlamakta sıkça kullandığımız karanlıktan çıkış umuduna işaret ediyor, sanki.

Kimbilir, insanların bin yıllardır vazgeçmedikleri aydınlık fikri, özgürlüğün, doğruluğun güneşin altında, aydınlıkta olduğu fikrine bunca güvenmemek, karanlığa gizli iyiliği de soruşturmak gerek. Bunca kötülük gün ışığında olup biterken…

[1] https://politikadaiyilikhali.org/tr_tr/