Kanserde erken teşhis hayat kurtarır

• Genç kadınlarda kanser vakaları hızla artıyor. Özellikle meme kanseri, 18-39 yaş arası kadınlarda erkeklere kıyasla yüzde 50 daha yüksek risk oluşturuyor. Erken teşhis ve farkındalık ise hayat kurtarıyor. 

 

Son araştırmalar, genç kadınlarda kanser oranlarının endişe verici şekilde yükseldiğini gösteriyor. Özellikle 18-39 yaş arası kadınlarda kanser riski, erkeklere kıyasla yüzde 50 daha yüksek görülüyor. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın (IARC) 24 Şubat 2025 raporuna göre, 2050’ye kadar meme kanseri vakaları yüzde 38, ölümler ise yüzde 68 artabilir. Amerikan Kanser Derneği (ACS) verilerine göre, on yıl önce erkeklerin kanser riski kadınlara göre yüzde 50 daha fazlayken, bugün bu oran neredeyse eşitlendi. Meme kanseri bu artışın başlıca nedeni olurken, jinekolojik kanserler ve akciğer kanseri de genç kadınlar arasında yaygınlaşıyor. Uzmanlar, yaşam tarzı, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bu eğilimde rol oynadığını vurguluyor. Erken teşhis ve farkındalık, bu mücadelede kilit önem taşıyor.

Tehdit giderek artıyor

Hollanda'da, 18-39 yaş grubundaki kadınlarda, özellikle meme kanseri nedeniyle kanser oranı erkeklere kıyasla ciddi oranda arttı. Hollanda Kanser Kurumu (IKNL) verilerine göre, 1989’da 18-39 yaş arası kadınlarda 600 meme kanseri vakası görülürken, 2024’te bu sayı 878’e ulaştı. BMJ Oncology’nin 2025 raporuna göre, 1990-2019 arasında 50 yaş altı kadınlarda erken başlangıçlı meme kanseri vakaları küresel olarak  yüzde 79 arttı. Siyah ve Asyalı kadınlarda erken başlangıçlı meme kanseri oranları daha yüksek; örneğin, 20-29 yaş arası Siyah kadınlarda bu risk beyaz kadınlara göre yüzde 53 daha fazla.Türkiye’de her yıl yaklaşık 22 bin kadına meme kanseri tanısı konuyor ve her 8 kadından 1’i bu riskle karşı karşıya. Uzmanlar, obezite, işlenmiş gıda tüketimi ve hareketsiz yaşam tarzının bu artışı tetiklediğini belirtiyor. 

 

 

Jinekolojik kanserler yükselişte

Yumurtalık ve rahim ağzı kanserleri, genç kadınlarda en sık görülen kanser türleri arasında. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 570 bin kadına bu kanserlerden biri teşhis ediliyor ve 300 bin kadın hayatını kaybediyor. Rahim ağzı kanseri, kadınlar arasında en yaygın dördüncü kanser türü olup, 40’lı yaşlarda ikinci sıraya yerleşiyor. Türkiye’de yılda yaklaşık 4 bin kadın yumurtalık kanseriyle mücadele ediyor ve vakaların yüzde 75’i ileri evrede teşhis ediliyor.

En sık görülen belirtiler 

* Rahim Kanseri: Adet dışı, yoğun, ara dönemde veya menopoz sonrası anormal vajinal kanamalar. Menopoz sonrası hafif kanama bile ciddi bir işaret olabilir; jinekoloğa başvurulmalı.  

* Yumurtalık Kanseri: Erken evrede genellikle belirti olmaz. İleri evrelerde karın şişkinliği, sindirim sorunları, adet düzensizliği veya kıllanma artışı görülebilir.  

* Rahim Ağzı Kanseri: Erken evrede genelde belirti yoktur; smear ve HPV testi kritik. 

* Vulva Kanseri: Uzun süreli genital kaşıntı, renk değiştiren lezyonlar.

Kanser riskini arttıran etkenler

20-40 yaş arası kadınlarda kanser oranlarının artmasının ardındaki nedenleri ise kısaca şunlardır:

* Erken yaşta başlayan adet (menarş) ve geç yaşta çocuk sahibi olma, östrojen maruziyetini artırarak meme ve rahim kanseri riskini yükseltiyor.  

* Rahim ağzı kanserinin ana nedeni. HPV aşısı oranlarının düşük olması ve düzenli tarama eksikliği, vakaların yüzde 1,7 artmasına yol açıyor. Uzmanlar, 9-45 yaş arası kadınlara HPV aşısı ve düzenli smear testi öneriyor.  

* Pestisitler, plastiklerdeki BPA ve mikroplastikler hormonal dengesizliklere yol açarak meme ve yumurtalık kanseri riskini artırıyor.  

* Obezite, hormonla ilişkili kanserlerde önemli bir rol oynuyor. ABD’de genç yetişkinlerin yüzde 40’ından fazlası obeziteyle mücadele ediyor. Kronik stres, düzensiz uyku, yanlış diyet, alkol tüketimi ve fiziksel aktivite eksikliği de riski artırıyor.

Farkındalık riski azaltıyor

Uzmanlar, genç kadınlarda kanser artışının karmaşık nedenlere dayandığını ve önlem alınmazsa bunun devam edebileceğini vurguluyor. Kadınlar, 40 yaşından itibaren düzenli mamografi taramalarını yapmalı; aile öyküsü olanlarda ise taramalar daha erken başlamalı. Genetik testler, yüksek riskli kadınların belirlenmesinde kritik. Kanserle Dans Derneği’nin 2025 raporuna göre, kanser hastası kadınların yüzde 91,81’i psikolojik destek talep ediyor. AB’de meme kanseri mortalitesi 2025’te yüzde 7,25 azalırken, erken teşhis bu başarının sağlanmasında en büyük etken.