Kemalist basın dijital ortamda
1928-1942 yılları arasında basılan, 31 farklı Türk gazetesi ‘Gazeteden Tarihe Bakış’ projesi kapsamında dijital ortama aktarıldı. Erişime açık olan gazeteler dönemin totaliter ve inkarcı atmosferine ve söylemine ışık tutacak önemli bir kaynak.
İstanbul Üniversitesi (İÜ), ‘Gazeteden Tarihe Bakış’ projesi kapsamında, 1928-1942 yılları arasında Türkiye’de yayımlanan 31 gazeteyi tarayarak, dijital ortama aktardı. Herkes için erişime açık olan bu gazeteler aynı zamanda dönemin siyasi atmosferini anlamak için de önemli bir kaynak.
İstanbul Üniversitesi’nin arşive açtığı gazeteler arasında Akşam, En Son Havadis, Milliyet, Son Posta, Son Telgraf, Tan gibi gazeteler var. Bu gazeteler aynı zamanda dönemin Türk resmi ideolojisinin kurumsallaşması ve toplum içinde yaygınlaşması için bir iktidar organı görevi görmüş birer ideolojik aygıt olma özelliği de taşıyor. Yine bu yıllar arasında Kemalist tarih yazımında ‘Ağrı İsyanı’ ve ‘Dersim İsyanı’ olarak geçen, büyük trajedilerin yaşandığı bu iki tarihi olayda, dönemin basının konuyu işleme tarzı bugün ile benzerlikler taşıyor. Dönemin basını, bugün olduğu gibi apoletlerini takmış ve cephede ‘şakilere’ karşı savaşır bir vaziyette!
Şaşılacak benzerlik!
Gazeteci Ragıp Duran’ın ‘Apoletli Medya’ olarak tarif ettiği bu durum, Kemalist rejim ile Erdoğan rejimi arasında söz konusu Kürtler oldu mu bir süreklilik olduğunu da gösteriyor. Yakın zamanda Türk devletinin ‘Zeytin Dalı Harekâtı’ ve ‘Barış Pınarı Harekâtı’ diye tanımladığı Suriye’de Kürtlerin yaşadığı kentleri işgal etmesiyle sonuçlanan operasyonlarda, Türk basınının kullandığı dil ile ‘Ağrıdağı Harekâtı’ ve ‘Tunceli Harekâtı’ esnasında kullanılan dil arasında şaşılacak derecede benzerlikler var. Bu konuda Kemalist basını tanımak ve anlamak açısından dijital ortama aktarılan gazeteler; araştırmacılar dışında, iligili kişiler içinde çok önemli bir arşiv. Haberimizde, bu yıllar arasında Kürtlerin hafızasında ‘Zilan Deresi Katliamı’ ve ‘Dersim Tertelesi’ olarak yer alan iki tarihi olaya ilişkin bazı gazetelerin kupürlerine yer vereceğiz. Basında sivil ölümler, sürgün, toplu katliamlar için neredeyse hiçbir habere yer verilmezken, sadece devletin demir yumruğunun Kürt kentlerine nasıl indirildiğini sevinçle anlatan bir habercilik mevcut.
Hangi gazeteler var?
İÜ Kütüphane ve Dokümantasyon Daire Başkanlığı’nın ‘Gazeteden Tarihe Bakış Projesi’ kapsamında erişime açtığı gazeteler şöyle:
Açık Söz, Akşam, Anadolu, Aydın, Beyoğlu, Bugün (Siyasi, İçtimai, Gündelik Gazete), Doğu, E Son Havadis, Haber (Akşam Postası), Hakikat, Hakimiyeti Milliye, Halkın Dili, Halkın Sesi, İkdam (Halk Gazetesi), İkdam (Cumhuriyet için, Halk için), İkdam (Sabah Postası), Kurun, Milliyet, Münakaşa, Son Posta, Son Telgraf, Son Saat, Tan, Tasviri Efkar, Türk Sözü, Türk Dili, Ulus, Vakit, Vatan, Yeni Asır ve Yeni Sabah.
İkinci etapta erişime açılacak olan 23 gazete ise şöyle:
Afacan, Aravelk, Borsa, Bursa, Çapkın, En Son Dakika,Haber (Afyon), Hakkın Sesi (Bursa), Halk (Trabzon), Hoca Nasreddin, İzmir Postası, Jamanak, Piyasa Cetveli, Savaş, Son Dakika, Turan, Türkische Post, Ulus Sesi, Ulusal Birlik, Yarın, Yeni Mersin, Yenigün ve Yeniyol.
HABER MERKEZİ
