Kolber: Bir hayat 20 dolar

• Rojhilat ve Başûrê Kurdistan’ın dağ geçitlerinden sırtlarında taşıdıkları yük ile İran’ın yeni zengin sınıfına lüks hayat sunan Kolberler, sefer başına 20 dolar alıyor. Yol hatlarında İran ordusu, uçurumlar, kar fırtınası ve ansızın karşılarında belirecek ölüm var. 

• Al-Majalla Dergisi, sınır hattında işsiz bırakılan, yüksek öğrenim görmüş Kolberlik yapmak zorunda kalan Kürt gençleri ile görüştü. “Başka bir iş ya da herhangi bir iş olsaydı, Kolber olmazdık” diyen Rafand ailesi ile her yolculuk öncesi vedalaşıyor. 

Londra merkezli Al-Majalla dergisi Rojhilatê Kurdistan ile Başûrê Kurdistan arasında ticari mal taşıyan Kolberler ile ilgili geniş bir rapor yayınladı. İnsan hakları örgütlerinin ve Kolber ailelerinin görüşlerine yer verilen raporda, İran’ın umarsız bir biçimde Kolber öldürmeye devam ettiği detaylandırılıyor.  İranlı insan hakları örgütleri sınırın her iki tarafında ‘Kolber’ olarak bilinen nakliyeciler arasında ölümlerin, Fars yılının ilk yarısında (21 Mart- 21 Eylül) İran sınırında güvenlik güçlerinin ateş açması sonucu 85’e ulaştığını açıkladı. Çoğunluğu yüksek öğrenim görmüş, işsiz bırakılmış genç Kürtlerden oluşan Kolberlerin her yolculuğu 20-30 dolar karşılığı gerçekleşiyor. 
Irak ve İran sınırı olarak kabul edilen Kurdistan’ın bölündüğü hat boyunca on yılladır süren ölümlerin bir devlet politikası olarak süre geldiğine dikkat çeken Al Majalla’dan Rüstem Mahmud haberinde, “Mağdurların sayısı binlerle ifade ediliyor. Resmi olmayan istatistiklere göre 60 binden fazla kişinin yaptığı tahmin edilen ve Kürtçede ‘mal taşıyıcıları’ anlamına gelen Kolber sırtla yük taşıyor. Irak’tan hareket ederek, iki ülke arasındaki engebeli dağ geçitlerinden İran’ın içlerine kadar 30 kilometreden fazla bir mesafeyi yükleriyle yürümek zorundalar” tanımlaması yapıyor. 

Hedef gözetip Kürt katlediyorlar
İran Pastarlarının hedef gözeterek gerçekleştirdikleri silahlı saldırılarda yaşanan Kolber ölümlerinin bilinçli bir uygulama oluğuna dikkat çeken Al-Majalla, “insan hakları örgütleri ve sivil aktivistler, genel olarak İranlılar ve özel olarak Kürtler, bu sınıf işçilere karşı her gün yaşananlardan İranlı yetkilileri sorumlu tutuyor” diyor. “Kolberler üzerine doğrudan ateş açılırken, İran güçleri de herhangi bir uyarı veya ateş açılma ihtimaline dair önceden uyarı olmaksızın, öldürmek kastıyla ateş ediyor” Al Majalla’nın haberinin en vurgulu noktalarından.

İşsizlik ve ölümcül yol
İranlı insan hakları örgütleri Kolber ölümlerinin İranlı yetkililerin Kürtleri sindirmek amacıyla yaptığı bilinçli bir politika olduğunda hemfikir. Hangeh Bezal bölgesinde İran sınır güçlerinin saldırısına uğrayan, otuzlu yaşlardaki Kolber Hamid Farajpour’un hikayesine yer veren dergi haberinde, iki gün önce gerçekleşen saldırıda yaralandığını aktardı. Farajpour, İran sınır muhafızlarının kendisine doğrudan ateş açtığını ve kendisiyle birlikte aynı gruptan üç kişinin daha yaralandığını, birinin durumunun ise halen kritik olduğunu aktardı. 

Eğitim düzeyi yüksek ama ayrımcılık var 
Al-Majalla’nın edindiği bilgilere göre orta düzeyde eğitime sahip, üç çocuk babası olan Farajpour, yakınlardaki Saqiz ve Kirmanşan şehirlerinde iş bulamayınca birkaç yıldan beri Kolber olarak çalışıyor. Farajpour, kuraklık ve yerel yetkililerin tarım ekonomisine ilgisinin azalması nedeniyle köydeki çiftçiliğin kendilerine yetmez duruma geldiğini bu nedenle köyünden onlarca kişiyle birlikte Kolberlik yaptığını anlattı.
Yüksek eğitim sahibi ancak işsiz Kürt Kolberlerin istatistiklere göre yüzde 8’i birkaç yıl içinde ölüyor ya da yaralanıyor. Sınırda Kolberler ile görüşen Al-Majalla, “Çoğunluğu, makul bir eğitim düzeyine sahip ve önemli bir kısmı, orta düzey mesleki enstitüleri ve hatta üniversite bölümlerini tamamlamış durumda. Hepsi batı İran’daki kırsal Kürt ortamından geliyor ya da o dönemde İran rejimi ile İranlı Kürt partileri arasında savaşın yaşandığı 1980'lerin başından bu yana büyük şehirlere doğru yerlerinden edilmiş ailelerinden geliyor. Kolberler, sıklıkla trajik bir kaderle karşı karşıya. Son birkaç yılda yüzde 8’i öldürüldü veya yaralandı.”

Uçurumlar, gözetleme kuleleri, suikastçiler
“Başka bir iş ya da herhangi bir iş olsaydı, Kolber olmazdık” diyen Rafand günlük olarak sevdikleri ile vedalaştıklarını, bu ölüm kalım yolunu 30 dolar için kat ettiklerini anlatıyor. 
Rafand:  “İşe gitmek için evden çıktığımızda ailelerimizle vedalaşırız. O bölgelerden ayrılırken de birbirimize veda etmeye başlarız. Bütün bunlar, en zorlu geçitlerden geçerek, 40 kilodan az olmayan ağırlıkları taşıyarak, kendimizin ve taşıdığımız eşyaların güvenliğinin sorumluluğunu üstlenerek, bazen 30 kilometreyi aşan bir mesafe kat ettiğimiz gidiş-dönüş başına günlük 20-30 dolar arasında değişen bir ücret alabilmek için. Uçurumlarla ve en yeni tür gözetleme cihazları ve keskin nişancı araçlarıyla donatılan ve elbette bireylere karşı kontroller veya yargılamalar olmadan, uygun gördükleri şeyi yapmaya yetkili yüzlerce güvenlik gözlem noktasıyla mücadele ediyoruz.”

İran’ın yeni zenginleri için
Kolbarlar, taşıdıkları malların ne olduğunu ve hatta gerçek sahiplerini bilmiyor. Ancak müşterilerinin çoğunluğu yeni zenginler. 20 ile 40 kişiden oluşan Kolber kafilelerinden genellikle gün batımından önce İran sınırındaki bir noktada toplanmaları isteniyor. Daha sonra sınırın diğer tarafındaki bir noktaya gitmeleri ve onlara verilen şifrenin sahibine eşyaları teslim etmeleri bekleniyor. Ancak Kolberlerin aktardığı bilgilere göre söz konusu mal taşıma ağları, İran’daki etkili isimlerin yararına çalışıyor. 

Her türlü lüks mevcut
Transfer edilen malların yıllık değerinin yüz milyonlarca dolar olduğu tahmin ediliyor ve bunlar, İranlı yetkililerin resmi olarak ithalatını yasakladığı veya gerçek değerlerine göre yüksek vergiler uyguladığı çeşitli malzemeleri içeriyor. Söz konusu ürünler arasında kozmetik ürünleri, cep telefonları, alkollü içecekler, kumaş türleri ve bazen de özel tıbbi ilaçlar veya uluslararası markalar… Bu ürünler için İran’da özel bir pazar var. Müşterilerinin çoğunluğu, İran’daki yeni zenginler sınıfına mensup. Sınırdan taşınan malzemelerin piyasa değeri, İran’daki orta sınıf vatandaşların ortalama gelirinin çok üzerinde. Kolber üyeleri ile güçlü sınıf üyeleri arasındaki bu ilişkiler çemberi, İran’daki kamusal yaşamın iç yüzünü ve gerçeklerini açığa çıkarıyor. 

Geçen yıl 154 Kolber katledildi
İran uzun yıllardır Kolberlerin öldürülmesini ya görmezlikten geliyor ya da rutin bir uygulama olarak görüyor. İnsan hakları örgütleri tarafından ‘Kolber meselesine herhangi bir şekilde çözüm bulunması’ yönünde yayınlanan yüzlerce rapora, siyasi ve sendikal çağrılara rağmen İranlı yetkililer, neredeyse her gün gerçekleşen cinayetlere ilişkin tam bir vurdum duymazlık içinde. İstatistikler, geçtiğimiz yıl mağdur sayısının 154’ü aştığını söylüyor. Bunların yanı sıra 1980’lerden bu yana sınırın her iki tarafından yüksekten düşme, donma, bazı dağ hayvanlarının saldırıları veya askeri mayınlar dolayısıyla onlarca kişi ölüyor. KIRMANŞAN