Dünyanın en kapsamlı belgesel etkinliği olarak ün salan Amsterdam Uluslararası Belgesel Festivali (IDFA) için geri sayım başladı. Festivalde bölünmüş sınırlardaki kolberlerin yolculuğuna yönetmen Rahim Zabihi, Kutsal Ekmek (Holy Bread) belgeseli ile ‘Cannes’da Bir Firari’ isimli yapım ise Yılmaz Güney’in hikayesine odaklanıyor.

Salgın yüzünden sanal ortamı tercih etmek durumunda kalan etkinliklerden Amsterdam Uluslararası Belgesel Festivali IDFA yakında başlıyor. Festivalin 16 Kasım ile 6 Aralık arasında gerçekleşmesi öngörülüyor.
IDFA 2020’nin Forum bölümünde, Fransa yapımı Cannes’da Bir Firari (A fugitive in Cannes) adlı belgesel dikkat çekiyor. Yönetmen hanesinde Marie-Christine Malbert ile Dimitri Kourtchine adlarını gördüğümüz belgesel, sinema yönetmeni  Yılmaz Güney hakkında. Festivalin tanıtım sayfasında, yattığı cezaevi hücresinden film yöneten Güney, Avrupalı bazı dostlarının yardımıyla hapisten kaçmayı başarıyor. Filmin tanıtım metninde firar sırasında çekilmiş Yol filminin Cannes’da Altın Palmiye’ye hak kazandığı da verilen bilgilerden.

Kolberlerin yolculuğu
IDFA’nın orta uzunluktaki belgeseller yarışmasında yer alan yapımlardan Kutsal Ekmek (Holy Bread) Doğu Kürdistan (Rojhilat) sınırında taşımacılık yaparak evlerine ekmek götüren Kürt kolberlere odaklanıyor.
Yönetmenliğini Rahim Zabihi’nin üstlendiği 54 dakikalık belgeselde Kolberlerin kilometrelerce süren ve “sınır” çizilirken döşenen mayınlı arazilerde yaptıkları yolculuğa şahit oluyoruz.
Bükülmüş sırtlarına aldıkları 40-50 kiloluk yüklerle çıktıkları “geçim” yolculuğunda ya yaralanıyorlar ya da öldürülüyorlar. En “iyi” ihtimal bir süre tutuklandıktan sonra serbest bıkılıyorlar
Film ekibi katırlara benzetilen kahramanlarımızı dokuz sene boyunca takip etmiş, toplumun kenarına atılmışların yoksulluk, açlık ve ümitsizlik dolu hayatlarını ayrıntılarıyla belgelemiş.

Bu yıl 30 kolber öldürüldü
İnsan Hakları Örgütü Hengaw’a göre, 2020 yılının başından bu yana 30’dan fazla kolber İran güçlerince katledildi.
Ayrıca İran Parlamentosu verilerine göre, her yıl yaklaşık 150 kolber sınır boylarında Türk ve İran askerlerinin saldırısı sonucu hayatını kaybediyor.

İstanbul’un sokak köpekleri
Murat Türker’in Bianet’teki haberine göre İstanbul’un sokak köpekleri hakkındaki Başıboş (Stray) başlıklı belgeselin yönetmeni Elizabeth Lo. 72 dakikalık film IDFA’nın Best of Fests bölümünde yer alıyor.
Kamera köpek kahramanlarımız Zeytin, Nazar ve Kartal’ı kendi yükseklilerinden takip ederken uğramayı tercih ettikleri adresleri de tanıtıyor, etraftakilerin haklarında konuştukları da sık sık izleyicilerle paylaşılıyor.

Azgın kentleşme
IDFA 2020’nin programcıları her sene olduğu gibi bu yıl da dünya festivallerinde öne çıkan belgeseller arasından seçtiklerini Best of Fests bölümünde toplamış. Romanya’dan Radu Ciorniciuc imzalı Evim (Acasă - My Home)  başlıklı belgesel azgın kentleşmenin ağır faturasını ödemek zorunda kalmış Romanyalı başına buyruk bir aileye eğiliyor.

İntihara sürüklenen kadınlar
İran’da kadınların baskı altında yaşayıp zoraki evliliklere tahammül etmeleri hakkındaki Tehlikede Yaşama Sanatı (The Art of Living in Danger) başlıklı film aslında evrensel mesajlar içeriyor. Yönetmenliğini Mina Keshavarz’ın üstlendiği çarpıcı belgesel taciz, dayak, tecavüz ve cinayet bir yana, zulmün kadınları intihara kadar sürüklediğini de hatırlatıyor.  

Futbolun iç yüzü
İsviçre doğumlu hakem Fedayi San hakkındaki Oyun (Das Spiel/The game) futbol dünyasının içyüzünü kısaca da olsa yansıtıyor. Yönetmen Roman Hodel’ın elinden çıkma estetik yapım VAR teknolojisinin futbolu ne kadar adil bir oyun haline getirebileceğini sorgularken sportmenlikten nasibini alamamış yeni nesil futbol severlerin kendilerine dönüp bakmasını da sağlayabilir. 

Cezayir’de bir kadın direnişçi

Festivalin Ustalar (Masters) bölümündeki filmlerden Nardjes A. başlıklı belgesel Cezayirli kadın kahramanını adım adım takip edip seyirciyi siyasi protestolara başarıyla dahil ediyor.
Ülkeyi çok uzun süredir diktatör gibi yöneten Bouteflika’nın beşinci kez seçilmesine karşı başlayan barışçıl protestolarda yer alan Nardjes A. yönetmen Karim Aïnouz için, istikbale yönelik umudu azalmış, bağımsızlık hareketinin bir zamanlar vadettiği değişimler sözkonusu olduğunda örselenmiş gençlerin temsilcisi haline geliyor.  

Narkissos İzinde
Brezilya’nın dünyaya armağan ettiği besteci/şarkıcı Caetano Veloso’nun az bilinen bir dönemi: Veloso, askeri diktatörlüğün hüküm sürdüğü yıllarda herhangi bir yasal dayanak olmadan, sadece şüpheli görüldüğünden tutuklanmış insanlardan biriydi.
Renato Terra ve Ricardo Calil imzalı 2020 Brezilya yapımı 90 dakikalık Narkissos İzinde (Narcissus off duty) başlıklı belgesel IDFA’nın Best of Fests bölümünde yer alıyor ve günümüzde diktatörlüğü nostalji ile anan, akla zarar politikacı Bolsonaro’nun ne kadar tehlikeli olduğunun altını çiziyor.

Kayıp zamanın peşinde
Dünyaya malolmuş deyince akla ilk gelen yazarlardan Marcel Proust ise Kayıp zaman (Le temps perdu) başlıklı belgeselle bir kez daha onurlandırılıyor. Maria Alvarez’in yönettiği 2020 Arjantin yapımı 102 dakikalık film, 2001 yılından beri Buenos Aires’te bir kafede devam eden, meşhur yazarın 7 ciltlik Kayıp zamanın peşinde kitaplarının okuma seanslarına izleyiciyi dahil ediyor. İSTANBUL