Orduya ‘vur’ emri 

•  Kazakistan’da devlet, akaryakıt zammına karşı başlayıp, hükümet karşıtı eylemlere dönüşen protestoları şiddetle bastırmaya çalışıyor. 
•   Göstericiler ‘terörist’ ilan edilirken, orduya ateş açma yetkisi verildi. Ülkede en az 26 gösterici hayatını yitirdi, 3 binden fazla kişi de gözaltına alındı.

Kazakistan’da devlet, 2 Ocak’ta başlayan ve tüm ülkeye yayılan protestoları OHAL’e rağmen engelleyemeyince şiddeti artırdı. Göstericiler ‘terörist’ ilan edilirken, askerlere “vur” emri verildi.

Binlerce gösterici, Kazakistan’ın zengin yer altı kaynaklarına rağmen halkın çoğunluğunun yoksulluk içinde yaşamasına ve devletin 30 yıldır aynı kişiler tarafından yönetilmesine tepki gösteriyor. TV kanallarına konuşan protestocular, “Yetkililer son 30 yıldır bizim için ne yaptı?” diye soruyor. 

Göstericilerin 5 talebi var

*  Gerçek hükümet değişikliği

* Valilerin doğrudan seçilmesi (Şu anda valiler cumhurbaşkanı tarafından atanıyor)

*  Cumhurbaşkanının görev süresini ve yetkilerini kısıtlayan 1993 Anayasası’na dönülmesi

*  Yurttaşlık hakları için mücadele eden aktivistlere zulmedilmemesi

* Mevcut rejimle bağlantısı olmayanların yetkili konumlara gelmelerine izin verilmesi

Protestolar şiddetle bastırılıyor

Devlet güçleri ise otokrasiye, yolsuzluklara, yoksulluğa ve zamlara karşı sokağa dökülen halkı şiddetle bastırmaya çalışıyor. Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, dünkü açıklamasında hükümete tepki için sokağa dökülenlere ‘teröristler’ dedi, orduya ise uyarıda bulunmadan ateş açma yetkisi verdi. ’20 bin haydut Almatı’ya saldırdı’ diyen Tokayev, bu kişilerden, teslim olmayan herkesin ‘imha edileceği’ni söyledi. Tokayev ayrıca ülkede anayasal düzenin yeniden sağlandığını savundu.

26 protestocu öldürüldü

Bu arada dün bir açıklama yapan Kazakistan İçişleri Bakanlığı, hükümet karşıtı gösterilerde çıkan olaylarda 26 protestocunun yaşamını yitirdiğini, 18’inin de yaralandığını bildirdi. Açıklamada, olaylarda 3 binden fazla kişinin de gözaltına alındığı belirtildi. Ayrıca gösterilere sert şekilde müdahale eden devlet güçlerinden 18’inin hayatını kaybettiği, 748’inin de yaralandığı açıklandı. 

Operasyonlar sürüyor

Bakanlıktan yapılan açıklamada, Kazakistan’da ilan edilen OHAL kapsamında güvenlik güçlerinin başlattığı operasyonun sürdüğü belirtildi. Açıklamada protestolara sahne olan tüm kentlerdeki idare ve belediye binalarında yeniden kontrolün sağlandığı ve ülke genelinde 70 kontrol noktasının oluşturulduğu aktarıldı. Açıklamada, “Güvenlik güçleri, Almatı kentinde toplumsal düzeni sağladı, stratejik yerleri korumaya aldı. Caddelerde temizlik operasyonuna devam ediliyor” denildi. Ülke çapında ise ‘terör tehlike seviyesi’nin ‘kritik kırmızı’ya çıkarıldığı açıklandı.

Rusya’nın etkisi 

Gösterilerin bastırılmasında Kazakistan’a konuşlanan Rus askeri birliklerinin etkisinin olduğu belirtiliyor. Cumhurbaşkanı Tokayev de dün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e de ülkesine asker gönderdiği için teşekkür etti. Rus askeri birlikleri, Kazakistan’daki protestoların bastırılmasına yardımcı olmak için Tokayev’in çağrısı üzerine Perşembe günü ülkeye gitmişti. Rus birlikler özellikle devlet binalarının çevresinde konuşlanmıştı. 

ABD: Yakından izliyoruz 

Rusya’nın Kazakistan’a asker göndermesi ABD’nin tepkisine yol açtı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Rus askerlerinin olası insan hakları ihlallerini ve Kazakistan’da kurumların devralınmasına zemin hazırlayacak her türlü eylemi yakından izledikleri uyarısında bulundu. 

Barışçıl çözüm çağrısı

Price, halkın taleplerine şiddetle yanıt veren Kazak devlet yetkililerine ise çağrıyı yaptı: “Barışçıl bir çözümü desteklemek için insan haklarına saygı duymaya çağırıyoruz. Kazakistan hükümetinin ekonomik ve siyasi nitelikteki sorunlara bir çözüm için yanıt verebileceğini umuyoruz.”

Perşembe günü, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken de Kazak mevkidaşı Muhtar Tileuberdi ile Kazakistan’daki durumu görüşmüştü.  ALMATI/WASHINGTON