Trump’ın ilk 100 günü: Kaotik ve korkutucu

• ABD Başkanı Donald Trump, ikinci başkanlık döneminin ilk 100 gününde; ülkeyi anayasal iflasın eşiğine getirdi, istikrarsız ticaret politikası ekonomiyi felç etti ve küresel boyutlarda bir krizi tetikledi. Halkın % 66’sı Trump’ı kaotik, %59’u korkutucu olarak tanımlıyor.

Donald Trump, ABD Başkanı olarak ikinci döneminin 100 gününü tamamladı. Cumhuriyetçi başkan Beyaz Saray'a radikal bir gündem ve uzun bir düşman listesiyle döndü. Demokrat Kamala Harris karşısında 5 Kasım seçimlerini halk oylamasında 1,5 puandan daha az bir farkla, ancak Seçiciler Kurulu’nda büyük bir farkla kazandı. Partisi Kongre'nin her iki kanadında ve Yüksek Mahkeme’de çoğunluğu elde etti.

Dört yılın ardından iktidara geldiğinde, kendisine sadık kişileri yanına alarak sert politikaların startını verdi. Göçmen düşmanlığı, otoriter yönelimi ve gümrük vergileriyle dünyaya açtığı ticaret savaşının etkileri ABD’nin her köşesinde hissediliyor. Trump, 100 gün içinde Kongre tarafından onaylanan yasaları neredeyse hiç imzalamadı. Bunun yerine birçoğu anayasaya uygunluğu şüpheli olan yaklaşık 140 icra emri yayınladı. Ülkeyi anayasal bir krizin eşiğine getirdi, istikrarsız ticaret politikası ekonomiyi felç etti ve küresel boyutlarda bir krizi tetikledi.

The New York Times’ın yayınladığı ankete göre, seçmenler için Trump'ın ilk 100 gününü en iyi tanımlayan sıfatlar; kaotik (%66), korkutucu (%59) ve heyecan verici (%42). Trump’ın bu süreç içerisinde hem ABD hem de dünyayı etkileyen kararlarına göz atalım.

Kapsayıcı programlara son

Görevinin 9’uncu gününde yani 29 Ocak’ta Potomac Nehri üzerinde uçak kazası meydana geldi. Beyaz Saray’da kazada yaşamını yitirenler için yapılan saygı duruşunun ardından Trump, saldırıya geçti.

Çeşitlilik ve kapsayıcılık politikası izleyen ABD'de Federal Havacılık İdaresi'nin, ağır zihinsel engelli kişileri bu politika çerçevesinde hava kontrolörü olarak işe alındığını iddia etti ancak herhangi bir kanıt sunmadı. Sonrasında çeşitlilik ve eşitlik programları uygulayan federal kurumların, bu politikaları sonlandırması için başkanlık emri yayımladı.

Özel sektöre ve akademik kurumlara iç inceleme çağrısı yaptı. Facebook'un sahibi Meta ve Goldman gibi önde gelen küresel şirketler, kapsayıcılık amaçlı şirket politikalarını terk etmeye başladı.

Anayasa fırtınası

20’nci günde Başkan Yardımcısı JD Vance, X hesabından, "Yargıçların, yürütmenin meşru gücünü kontrol etmesine izin verilmez" dedi. Beyaz Saray, bazı programları ve kurumları tek taraflı olarak feshederek, harcamaların kontrolünü Kongre'nin elinden alacak şekilde güç gösterisi yapmaya başladı. New York Times gazetesinin sayımına göre, yargı, anayasaya aykırılık gerekçesiyle 100'den fazla başkanlık kararnamesi kaynaklı hamlenin yürütmesini durdurdu.

Bürokrasi için testere

21 Şubat'ta milyarder ‘Verimlilik Bakanı’  Elon Musk, federal hükümetten yapmayı planladığı kesintileri, elektrikli testereyle sahneye çıkarak yineledi. Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei'e hediye olarak yaptırdığı testereyi havada tutarken "Bu testere bürokrasi için! "TESTERE!!" diye haykırdı.

Trump’ın yetki vererek daha da zenginleştirdiği Musk, hükümet kurumlarının veri tabanlarına erişmek ve kesinti yapılacak programları belirlemek için ajanlarını görevlendirdi. Vaat ettiği trilyonlarca dolarlık israfı bulmaya yaklaşamamış olsa da, yaptığı kesintilerden düzinelerce federal kurum etkilendi. ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nı (USAID) kapattı ve Eğitim Bakanlığı'nı parçalamaya çalıştı.

Göçmenleri satılığa çıkardı!

Mart ayında Trump, göçmenlere karşı adeta satılığa çıkardı! ABD için tehlike arz ettiği iddia edilen 200'den fazla Venezuela vatandaşı, "Tren de Aragua" örgütüne üye olmakla suçlayarak 6 milyon dolar karşılığında El Salvador'a sınır dışı etti. Trump, burada sadece savaş dönemlerinde kullanılan “Yabancı Düşmanlar Yasası” yetkisini devreye koydu.

Küresel ticaret savaşı

“Kurtuluş Günü” olarak adlandırdığı 2 Nisan'da, dünyaya ticaret savaşı başlattı. “Karşılıklı tarifeler” adı altında ABD’nin ticaret ortaklarına yönelik geniş çaplı yeni tarifeleri pratiğe koydu. Çin’e yüzde 145 oranında gümrük vergisi koydu. Çin ise misilleme olarak, ABD’den ithal edilen ürünlerde gümrük vergisini yüzde 125’e yükseltti. Çin her ne kadar diyalog teklifi yapıp ek misilleme yapmasa da özellikle Kanada ve Avrupa'da, ABD dış politikasındaki geri dönüşten beslenen birinci güce karşı güvensizlik yayılıyor.

Akademi, medya ve şirketlere cephe açtı

21 Nisan'da Harvard Üniversitesi'nin Başkanı Alan Garber, Beyaz Saray ile mücadele edeceklerini duyurdu. Üniversite camiasına gönderdiği bir elektronik postada, Trump yönetiminin milyarlarca dolarlık federal hibeleri dondurma kararına karşı dava açtığını duyurdu.

Beyaz Saray, atılan adımların gerekçesi olarak Harvard'ın kampüste antisemitizmle mücadele etmediği iddiasını gösteriyor. Harvard yönetimi, üniversitenin bu konuda adımlar attığını söylüyor.

Öte yandan üniversiteler, 2024'teki Filistin yanlısı protestolar sonrası bu yönetimin hedefi haline geldi. Trump, ‘liberal bir ideoloji’ dayattığını savunduğu kurumları yeniden şekillendirmek için milyarlarca dolarlık federal fonların bu kurumlara aktarımını durdurmakla tehdit ediyor.

Benzer bir etki şirketler ve medya dünyasında da yaşanıyor. Hukuk firmalarında daha fazla muhafazakârın istihdamı için Trump, federal sözleşmeleri baskı aracı olarak kullandı. Hukuk firmalardan bazıları Trump yönetimine milyonlarca dolarlık ücretsiz adli hizmet sunma yoluna giderken, iki firma anayasaya aykırılık gerekçesiyle dava açtı. Trump'ın hakaret davası açtığı ABC News kanalı, Trump'ın başkanlık vakfına 15 milyon dolar yardım yaptı. CBS kanalı da Kamala Harris röportajıyla ilgili ayrı bir davayı çözmek için görüşmeler yapıyor.

Grönland, Panama Kanalı, Kanada ve Gazze’yi verin!

Trump, elbette dış politikada da durmadı. Dünya gündemini değiştirecek açıklamalara imza attı, gözünü Grönland, Panama Kanalı ve Kanada’ya dikti. 2017-2021 yılları arasındaki ilk başkanlık döneminde Grönland'ı satın alarak istediğini söylemişti. Aynı şekilde Panama Kanalı'nın kontrolünü almak, Meksika Körfezi'nin adını ise "Amerika Körfezi" olarak değiştirmek istiyor. Kanada'yı 51'inci eyalet olarak ABD’ye katma düşüncesini dahi dile getirdi. Aynı şekilde ağır bir savaşın yaşandığı Gazze’yi Akdeniz tatil beldesine dönüştürme önerisinde dahi bulundu.

Başarısız dış politika

“Savaş başlatmak yerine savaşları bitireceğim” sözlerini pratikte hayata geçirmeyen Trump, seçim sürecinde Ukrayna-Rusya savaşını 24 saate sona erdireceğini söyledi. Ancak her iki savaşı da durdurmakta başarısız oldu. HABER MERKEZİ