• Dolar, dün 9.74 seviyesinden güne başlarken, öğleden sonra yüzde 1,23 artışla 9,87'yi aştı ve tarihi rekorunu kırdı. Euro ise 11.27 lira seviyesinden açılış yaparken, 11.39’a kadar yükseldi.

Dolar/TL, Türkiye’deki mevcut tabloya ABD tüketici fiyatlarının beklentiyi aşmasıda eklenince yeni zirve olan 9,87’yi gördü. Dolar/TL en son 25 Ekim’de 9,85 ile tarihi zirveye ulaşmıştı. Güne 11,28’de başlayan euro/TL’de ise 11,40 seviyesi görüldü. Yükseliş eğilimindeki gram altın ise 585 lirayı aştı.

Bankacılar, ABD verisi öncesi azalan risk iştahının TL'de etkili olduğunu ancak para politikası ve enflasyon endişelerinin ise negatif ayrışmalardaki ana belirleyici olmaya devam ettiğine dikkat çekiyor. Reuters’in analizine göre; enflasyon dünyada olduğu gibi Türkiye'de de belirgin yükseliyor. Dünyada hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkelerin bir şekilde sıkılaştırma ya da destekleri azaltma eğilimine girdiği dönemde TCMB ise yükselen enflasyona ve değer kaybeden TL'ye rağmen dünyanın aksine gevşeme eğiliminde. TCMB fiyat istikrarının cari fazla verilmeden sağlanamayacağını belirtirken, tüketici enflasyonun ise Ekim'de yükseldiği yüzde 20'lerde aylarca kalması bekleniyor. Ekonomistler cari fazlaya odaklanmanın enflasyondaki yükselişini daha da yukarı çekebileceğinden de endişeliler.

Bu makro ve para politikası bileşiminin kısa vadede enflasyonu daha da yükseltmesi beklenirken hükümet ise enflasyonun yurttaş üzerindeki negatif etkisini sınırlamak için bütçeyi daha çok kullanmaya asgari ücret artışları, vergi teşvikleri, doğalgaz, elektrik fatura destekleri ve sübvansiyonlarla etkiyi sınırlama yoluna gidiyor. Hükümet bunun önümüzdeki dönemde, asgari ücretin yüksek bir seviyede belirlenmesi başta olmak üzere devam edeceğini belirtiyor. Uzun yıllar reddedilen emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin düzenlemeler de gündeme alındı.

Birçok bankacının, TCMB'nin faiz indirimlerinin devam etmesi halinde enflasyon ve TL'deki değer kaybı nedeniyle ani faiz artışlarına kısa sürede ihtiyaç duyulabileceği endişesini dile getirdiği aktarıldı. TCMB ise faiz indirimlerine devam yönünde algılanan bir mesaj verdi, ancak bunun için yıl sonuna kadar "sınırlı" bir alanın kaldığını belirtti.

Reuters, piyasalarda takip edilen bir diğer konunun ise yabancı yatırımcı eksikliği olduğunu belirtti. Analizde, "Yabancı yatırımcılar oldukça düşük seviyelere çektikleri TL cinsi varlıklarından çıkış yönlü işlemlerine devam ediyorlar. Bankacıların hesaplamasına göre yabancı yatırımcı swap işlemlerinde son yedi haftanın toplam çıkışı 6.2 milyar dolara ulaştı. Bankacılar yabancı yatırımcı eksikliğinde TL'nin seyrini görmek için daha çok lokallerin döviz tevdiat hesaplarında (DTH) yapacakları işlemlere daha çok bakıyorlar" denildi. 

Faiz indirimi bekleniyor

18 Kasım’da yapılacak Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında 100 baz puan faiz indirimi yapılması ve politika faizinin yüzde 15’e çekilmesi bekleniyor. Zayıf lira ve küresel enerji maliyetleri, Merkez Bankası faiz indirirken enflasyonun yüksek kalmasına ve liranın daha zayıf getiride kalmasına neden olacağı savunuluyor.

Kasım ve Aralık’ta yüksek seyredecek dış borç geri ödemelerinin de kur üzerinde baskı oluşturduğu belirtiliyor.

ABD'de enflasyon zirvede

ABD'de tüketici fiyatları Ekim’deki petrol ve gıda fiyatlarındaki artışla 1990 yılından bu yana en büyük artışını kaydederek bir önceki aya göre yüzde 0.9 ile beklentilerin üzerinde artış kaydetti. ABD Çalışma Bakanlığı Eylül ayında TÜFE'yi yüzde 0.4 seviyesinde açıklamıştı. Gıda ve enerji fiyatlarının yansıtılmadığı çekirdek tüketici fiyatları Ekim ayında yüzde 0.6 ile beklentilerin üzerinde arttı. Çekirdek enflasyon Eylül’de yüzde 0.2 seviyesinde açıklanmıştı.

Yıllık bazda değişime bakıldığında tüketici fiyatları Ekim ayında yüzde 6.2 ile beklentilerin üzerinde arttı. Tüketici fiyatları Eylül’de yıllık bazda yüzde 5.4 artmıştı. Çekirdek enflasyon Ekim’de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 ile beklentilerin üzerinde arttı. Eylül ayında çekirdek enflasyon yüzde 4 seviyesinde açıklanmıştı.

ABD'nin 10 yıllık tahvil faizinin, dünkü düşüşünün neredeyse tamamını telafi ederek tekrar yüzde 1,48'e çıkmasının küresel dolar talebini artırdığını belirten analistler, teknik açıdan dolar endeksinde 94,5 seviyesinin önemli direnç, 93,8'in destek olarak takip edileceğini söyledi. 

Gram altında yeni rekor

Dolar kuru ve altının ons fiyatındaki yükselişe paralel değer kazanan altının gram fiyatı, zirve seviyesini 587 lira ile yeniledi. Altının ons fiyatı yüzde 1'e yakın yükselişle 1.848 dolara çıktı.  ANKARA

 

TÜİK’in yalanı, İŞKUR’a kadar

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu”nu yayımladı. Raporda, TÜİK ve İŞKUR'un işsiz verilerinin arasından farklar olduğuna dikkat çekildi. 

TÜİK, Eylül 2021 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) sonuçları yayımlandı. Mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 11,5, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı (âtıl işgücü) ise yüzde 21,9 seviyesinde gerçekleşti.

TÜİK’e göre; Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) Eylül 2021’de bir önceki aya göre 70 bin kişi azalarak 3 milyon 794 bin kişi oldu. DİSK-AR tarafından hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı ise Eylül 2021’de 7 milyon 870 bin kişi olarak gerçekleşti.

TÜİK ve İŞKUR’un işsiz sayıları arasında uçurum var. İşsiz sayılmak için TÜİK tarafından kullanılan en önemli kriter aktif iş arama kanallarından birini kullanmaktır. İŞKUR en yaygın kullanılan iş arama kanalıdır. Ancak İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı artarken TÜİK işsiz sayısını azalmış olarak açıkladı. İŞKUR’a göre Eylül 2021’de kayıtlı işsiz sayısı bir yılda 219 kişi artarken TÜİK’e göre 160 bin azaldı. İŞKUR ve TÜİK verileri arasındaki yıllık fark 379 bin kişidir.

TÜİK’in istihdam verilerinde Temmuz, Ağustos ve Eylül 2021 aylarında büyük dalgalanmalar yaşandı. Eylül 2021’de istihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre toplam olarak 426 bin kişi arttı. İstihdamda tarım sektöründe 21 bin kişi, sanayi sektöründe 218 bin kişi, inşaat sektöründe 13 bin kişi ve hizmet sektöründe ise 175 bin kişilik artış yaşandı.

Temmuz 2021’de 160 bin artan istihdamın Ağustos 2021’de 15 bin azalması ve Eylül 2021’de 426 bin artması; Temmuz 2021’de 278 bin azalan sanayi istihdamının Ağustos 2021’de 221 bin ve Eylül 2021’de 218 bin artması; Temmuz 2021’de 480 bin artan hizmetler istihdamının Ağustos 2021’de 341 bin kişi azalış yaşayıp Eylül 2021’de 175 bin kişi artması izahı zor bir dalgalanmadır.