2022 biterken, kitaplar

• Meyman Yayınları, Aryen Yayınları, Mori Yayınları, Dara Yayınları ve Lis Yayınevi'ne 2022 yılına damgasına vuran kitapları sorduk.

MAHİR FIRAT FİDAN/AMED

Asimilasyon politikası, sansür ve yasaklamaların yanı sıra ekonomik krizle de mücadele eden Kürt yayınevleri kitap çıkartabilmek için büyük bir mücadele veriyor. Tüm zorluklara rağmen yayın hayatına devam eden Meyman Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin Artos, Aryen Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Roj Agir, Mori Yayınları Editörü Mem Bawer, Dara Yayınları Genel Koordinatörü Bawer Berşew ve Lis Yayınevi Genel Yayın Yönetmeni Lal Laleş'e bu yıl dikkat çeken kitaplarını sorduk. 

Meyman’dan 17 kitap

Avrupa’da yayıncılık hayatını sürdüren Meyman Yayınları bu yıl 11 Türkçe, 5 Kürtçe ve 1 Farsça olmak üzere toplam 17’i kitap yayınladı. Değişen ve dijitalleşen dünyada kitapların hala çok yoğun talep gördüğünü söyleyen Hüseyin Artos, Meyman Yayınları’nın en çok ilgi gören kitaplarını şu sözlerle aktardı: "Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan ile birlikte kalarak anılarını paylaşan kişilerle yapılan röportajlardan oluşan Güneşin Sofrasında-III adlı kitabımız bu yıl en çok ilgi gören kitap oldu. Okurlarımız hatırlayacaktır, daha önce I. ve II. ciltleri yayınlanan kitapta toplumun farklı kesimlerinden ve yaş gruplarından özellikle kadınların ağırlıkta yer aldığı kitapta Kürt Halk Önderi ile ilk tanışmalar, sohbetler ve paylaşılan anlardan oluşan röportaj serisini Gülseren Aksu derledi ve Weşanên Meyman yayına hazırladı."

Besê-Basê ve Çîrokên Dilazad

Kürtçe kitapların da çok ilgi gördüğünü söyleyen Hüseyin Artos sözlerine şöyle devam etti: "Özellikle Besê Anuş’un hayatını konu alan ‘Besê-Basê’ kitapları hem Türkçe hem de Kürtçe olarak yayına hazırlandı. İlk kadın şehit gerilla olan Besê Anuş’u bilen, duyan, tanıyan binlerce insan kitabı hem temin etti hem de okuduktan sonra ilgisini arayarak, teşekkürlerini ileterek gösterdi. Ve yine Bolu Zindanı'ndan bir grup devrimci tutsağın kolektif olarak kaleme aldığı ‘Çîrokên Dilazad’ kitabı da hem sürükleyici hem de akıcı diliyle 90’ların vahşetini ve direnişini iç içe anlatan, oldukça ilgi gören bir başka çalışma oldu. Kirmanckî-Dimilî hazırladığımız ‘Mewlidê Kirdî’ de ana dili Dimilî-Kirdî-Kirmanckî olan halkımız arasında oldukça ilgiyle karşılandı. Bu kitapla hem büyük Kürt alimi Ehmedê Xanî’yi bir kez daha yâd etmiş olduk hem de halkımızın değer verdiği böyle bir eseri evlere ulaştırmayı kendimize görev bildik."

Sakine Cansız ve Halil Uysal’ın kitapları

Avrupa’da büyüyen genç kuşağın, yaşadığı yerlerin dillerinde yazılmış kitapları da talep ettiğini söyleyen Artos, 2023 yılı başında 3 yeni kitabın basılacağını belirterek şu detayları paylaştı: "Kürdistan Özgürlük Mücadelesi'nin kurucularından ve Kadın Özgürlük Mücadelesi'nin sembol ismi Sakine Cansız’ın kendi kaleminden hazırlanan ‘Hep Kavgaydı Yaşamım’ kitabının Almanca hazırlanmış olan 3. cildi yılın başında okurla buluşacak. Bunun yanında gerillanın hem sesi hem kalemi hem de gözü olarak bilinen Halil Uysal’ın (Dağ) yazılarından derlenmiş olan ‘Ich gehöre zu den Bergen’ adlı kitabı da yılın başında okurlarımıza ulaştıracağız. Ve Rojava Devrimi’ni yaşayan, tanık olan, mücadelesini yürüten sivil toplum temsilcileriyle yapılan röportajlardan oluşan ‘Rojava Peoples in Arms’ adlı kitap da yine yılın başında İngilizce olarak yayınlanmış olacaktır."

Gülümse Ölüm Utansın

2016 yılında OHAL koşularında kurulan Aryen Yayınları şimdiye kadar 75 kitap yayınladı. Bu yıl ise ancak 5 kitap yayınlayabildiklerini söyleyen Roj Agir, “Baskısı tükenen birçok kitabımız var ama yeniden basmakta zorlanıyoruz" diyerek, ekonomik krizden etkilendiklerine dikkat çekti. 

Yayınladıkları ilk kitap olan Xeyrî Garzan’ın ‘Gülümse Ölüm Utansın’ın Aryen Yayınları’nın kimliğini belirlediğini söyleyen Roj Agir, "İlk günden bu yana da en çok ilgi gören kitabımız ‘Gülümse Ölüm Utansın’ oldu. Murat Türk’ün yeni kitabı ‘Yalnızlığın Sınırında’ ile A. Rahman Çadırcı’nın ‘Zagroslarda Bir Ceylan’ kitaplarını bu sene bastık ve ikisi de epey ilgi gördü. Menaf Osman’ın ‘Sînor’ ve ‘Sol’ kitapları, Mahmut Yamalak’ın ’Rêwingî’ romanı, Ramazan Çeper’in ‘Kenê Anahîta’ ile ‘Kürt Mitolojisi Sözlüğü’ kitapları ilgi görenler arasında oldu" dedi. 

Modern Kürt Tarihi

Agir, 2023’te yayınlamayı düşündükleri kitapları ise şöyle anlattı: "Modern Kürt Tarihi’ kitabını uzun zamandır basmayı planlıyorduk, nihayetinde çevirisi bitmek üzere ve kısa bir zamanda basacağız. Murat Türk’ün deneme, röportaj, öykü gibi türleri içinde barındıran yeni kitabı ile iki Haiku kitabını da kısa sürede basacağız. Bunlar dışında da basmayı planladığımız birçok kitabın yanında, basımı tükenen kitaplarımızı da yeniden basmayı planlıyoruz."

Mori Yayınları

2016 yılında kurulan bir diğer yayınevi de Mori Yayınları. Sadece çocuk kitapları ve çocuklara yönelik eğitim setleri yayınlayan Mori Yayınları şimdiye kadar 61 kitap yayınladı. Kürtçe çocuk kitaplığında çok önemli çalışmalar ortaya koyan Mori Yayınları editörü Mem Bawer, "Bu yıl 4 kitap bastık. Bunlardan ikisi ‘TORÎ û MORÎ’ adlı setimiz 6 fasikülden oluşuyor. Bir diğer setimiz de ‘Kundê Zana’, o da 8 kitaptan oluşuyor. Ayrıca iki çocuk kitabımız da 2. baskılarını yaptılar bu yıl. Bunlardan biri folklorik bir kitap olan ‘Hebhinarê’ bir diğeri de İngilizce’den çevirdiğimiz Oscar Wilde’ye ait olan ‘Xeyaletê Cantervilleyê’ adlı kitaptır" dedi.

Çocuk kitaplarına yoğun ilgi

Mori Yayınları'nda bu yıl en çok ilgi gören kitapların daha çok resimli sözlük (Wêneferheng) ve hikaye kitaplarına ilgi olduğunu söyleyen Bawer, "2023 yılında 11 kitap basmak için önümüze koyduğumuz bir listemiz var. Bunların içinde  ‘Don Kişot’ ve kreşler için küçük yaş grubu için aktivite kitapları olacak. Ama ağırlıklı olarak kreş kitapları basacağız. Hikaye ve aktivite kitapları bizim önceliğimizi oluşturuyor. Bu alanda yeni kitaplar üretmek istiyoruz" diye konuştu.

Dara’dan 9 Kürtçe kitap

2017 yılında kurulan Dara Yayınları şimdiye kadar 111 kitabı okuyucu ile buluştururken, hem Kürtçe hem de Türkçe yayıncılık yapıyor. Yayınevinin Genel Koordinatörü Bawer Berşew, "Bu yıl 9’u Kürtçe, 11’i Türkçe olmak üzere toplam 20 kitap yayınladık. Bu yıl ilgi gören kitaplarımız genel olarak Kürtçe roman ağırlıklı oldu. Onun dışında en çok ilgi gören ilk 3 kitabı şöyle sıralayabilirim: İshak Çelebi’nin hazırladığı ‘Kürtçe Öğreniyorum’ kitabı, Selim Temo’nun ‘Serê Şevê Çirokek’ kitabı ve Ereb Şemo’nun ‘Dımdım Kalesi’. Yine 2023 yılında yayınlamayı planladığımız ve şu anda hazır olan 3 Kürtçe şiir kitabımız var. Ayrıca programa aldığımız 6 tane Türkçe roman ve 3 tarih dosyamız mevcut. 2023 yılında piyasa biraz toparlanırsa bu kitaplarımızı basmayı planlıyoruz" dedi. 

Ehmedê Xanî klasikleri ilgi gördü

2004 yılında kurulan ve Kürtçe-Türkçe kitap yayıncılık yapan ve şimdiye kadar 500’ü aşkın kitabı okuyucu ile buluşturan Lis Yayınevi Genel Yayın Yönetmeni Lal Laleş de, "Geçen yıl 38 kitap yayınladık bu yıl ise 22 kitap yayınlayabildik. Artan kağıt maliyeti ve toplumsal alım gücünün düşmesi yayınevlerini çok etkiledi. Bu yıl Ehmedê Xanî klasikleri dediğimiz, Kürtçe'nin klasikleşmiş metinlerinin yer aldığı dizimiz yoğun ilgi gördü. Ve Ayrıca modern dünya edebiyatından 1001 kitabı Kürtçe'ye çevirmeyi başlattığımız Cervantes serisi (Bu kitapların arasında, Gerorge Orwel’dan, James Joyce’sa kadar uzanan geniş bir yelpazeden söz ediyoruz) en çok ilgi gören kitaplar arasında" diye belirtti.

Aram Yayınları’ndan 34 kitap

Aram Yayınları ise bu yıl 14 Kürtçe 20 Türkçe olmak üzere 34 kitap yayınladı. Kürtçe en çok ilgi gören kitaplar, Kürtçe çocuk klasikleri, Zargotina Kurda seti, Stranên Ritmik oldu. Türkçe ilgi gören kitaplar ise şöyle: Kalbimin Hikayesi, Kırık Taşlar, Güneş Ülkesinde Diriliş roman serisi, Tarihi Canlı Yaşamak ve Musa Anter Hatıralarım.