Anıtsal yapıları yıkıp ucube konut yaptılar

  • Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Amed ziyaretinde "Sur'da yeni medeniyet inşa ettik, Diyarbakır'ın özgün mimarisine uygun evler inşa ettik" dediği Sur'un 5 mahallesinde, Kültür Bakanlığı tarafından yıllar önce 'anıtsal yapı' olarak tescillenerek kayıtlara geçen yüzlerce konak, köşk ve konut şu an yok. Tarihleri 600 ile 150 yıl arasında değişen bu yapıların yerinde şimdi betonarme ucube evler inşa ediliyor.

Amed'in Sur ilçesine bağlı 5 mahallesinde 28 Aralık 2015 tarihinde ilan edilen sokağa çıkma yasağı sonrası yaşanan çatışmalar, 9 Mart 2016 tarihinde sona erdi. Ardından, DSİ ve Karayolları Bölge Müdürlüğü’ne bağlı onlarca dozer, buldozer ve kepçe yasaklı mahallelere girdi; aralarında 600 ile 150 yıl öncesinde kalma tarihi değerde bulunan % 'anıtsal yapı' olarak tescillenip koruma altına alınan sivil mimari örneği yüzlerce yapıyı yerle bir edildi. Tank ve top atışları ile tahrip edilmiş anıtsal yapıların yanı sıra, kısmen zarar görmüş tarihi yapılar da iş makineleriyle yıkıldı.

3500 yapının 832'si tescilliydi

Sur'da çatışmaların sona ermesinde sonra yapılan tespitlerde tarihi ve betonarme yapıların da aralarında bulunduğu toplam 3 bin 500 kadar yapının tümden yıkıldığı ya da ağır hasar gördüğü ortaya çıktı. Bunun yanı sıra, Hasırlı Mahallesi'nde 347, Fatih Paşa Mahallesi'nde 232, Cemal Yılmaz Mahallesi'nde 126, Savaş Mahallesi'nde 83 ve Dabanoğlu Mahallesi'nde 44 yapı olmak üzere, toplam da 832 "anıtsal yapı" olarak tescillenen tarihi yapının yıkıldığı, 257 yapının ise hasarlı olduğu tespit edildi.

 

Mahalleler tarihten silindi

TMMOB Amed İl Koordinasyon Kurulu'nun hazırladığı raporda ise;

*  20 hektar alana sahip olan Hasırlı mahallesinin 19 hektarlık alanının yakıldığı, bunun yüzde 97’sinin yapısal alan olduğu

*  16.2 hektara sahip olan Fatih Paşa mahallesinin 15 hektarının yıkıldığı, bunun yüzde 92’sinin yapısal alan olduğu

*  7.3 hektarlık alana sahip olan Cemal Yılmaz mahallesinin 3.5 hektarlık alanının yıkıldığı, bunun yüzde 68’inin yapısal alan olduğu,

*  6.2 hektara sahip olan Savaş mahallesinin 2.7 hektarlık alanının yıkıldığı, bunun yüzde 40’ının yapısal alan olduğu,

* 9.6 hektar alana sahip Dabanoğlu mahallesinin 3.6 hektarlık alanının yıkıldığı, bunun yüzde 39’unun yapısal alan olduğu

* 16 hektarlık alana sahip Cevat Paşa mahallesinin 3.5 hektarlık alanının yıkıldığı, bunun yüzde 36’lık kısmının ise yapısal alan olduğu belirtildi.

Sokak sokak tarihi yapılar

5 mahallede yıkılan anıtsal değerdeki tarihi yapıların bulunduğu sokaklar şunlar:

 

Fatih Paşa Mahallesi:

Altay Sokak, Bıyıklı Mehmet Paşa Sokak, İç Kurşunlu Sokak, Karakol Sokak, Kurşunlu Sokak, Paşa Hamamı Sokak, Şaloğlu Sokak, Yağcı Sokak, Yılmaz Sokak, Yenikapı Sokak, Altay Sokak, Sabuncu Sokak, Karakol Geçidi Sokak.

 

Dabanoğlu Mahallesi:

Orta Karataş Sokak, Çakmak Sokak, Bekçi Sokak, Dabanoğlu 1. Çıkmaz, Dabanoğlu Sokak, Kadı Camii Sokak, Orta Karataş Sokak, Tuzlu Sokak, Yiğit Ahmet Sokak, İbrahim Bey Mescidi Sokak, Tütenk Sokak, İbrahim Bey Sokak, Güven Sokak, Uğurlu Meydanı Sokak, Bıyıklı Mehmet Paşa Sokak, Çiçek Sokak 1. Çıkmaz.

Savaş Mahallesi:

Köprülü Sokak, Dökmeciler Sokak, Küçük Sürgü Sokak, Şeftali Sokak, Muallak Sokak, Orta Kavas Sokak, Saatçi Sokak, Yenikapı Sokak, Ali Emiri Sokak, Dicle Sokak, Büyük Sürgü Sokak, Bıyıklı Mehmet Paşa Sokak, Göçmen Sokak, İshak Sükuti Sokak, Yumurtacı Sokak, Şeftali Geçidi Sokak ve Büklüm Sokak.

Hasırlı Mahallesi:

Direkçi Sokak, Sabuncu Sokak, Köprülü Sokak, Kumlu Sokak, Zingıllı Sokak, Zağlı Sokak, Zağlı Sokak, Gavur Meydanı Sokak, Yeni Kapı Sokak, Muallak Sokak ve Küçük Sürgü Sokak.

Cemal Yılmaz Mahallesi:

Hüsrev Paşa Sokak, Çukurlu Sokak, Muallak Sokak, Çizmeci Sokak, Aşağı Saman Sokak, Deveci Sokak, Gümrük Sokak, Dutlupınar Sokak, Ekmekçi Sokak.   AMED

 

 

Arkeolog ve sanat tarihçileri tescillemişti

Avrupa Konseyi Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Envanteri kapsamında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından çatışmalardan önce, Amed'in Kültür Envanteri çıkarıldı. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu ile Müze Müdürlüğü'nün koordinasyonunda arkeologlar Esma Bedirhanoğlu ve Fatma Kaya, sanat tarihçileri Fatma Timur, Zafer Han, Birgül Savaş ve Kadri Avcı ile mimar Orhan Balsak tarafından oluşturulan bir heyet tarafından Sur'daki anıtsal yapıların envanteri kayıt altına alınarak raporlaştırıldı ve tarihi değerdeki yapıların tek tek fotoğrafı çekildi. Hazırlanan raporlara çoğundan iz kalmayan yapıların tam adresi, mülk sahibi, koruma derecesi, yapım tarihi ve geçirmiş olduğu onarımlar gibi bilgiler de eklenmişti.

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.