Baraj 12 köyü yok edecek

• Şirnex'te Nerdüş Deresi üzerinde yapılmak istenilen HES ve barajdan 12 köy olumsuz etkilenecek. Söz konusu proje alanı, Cudî Dağı’nın yasaklı askeri bölgesinde yer alıyor. Bu, projenin sadece çevresel değil, aynı zamanda siyasi ve güvenlik boyutlarını da ortaya koyuyor.

Devlet Su İşleri (DSİ) 10. Bölge Müdürlüğü, Şirnex merkeze bağlı Kasrik Beldesi'nde bulunan Nerdüş Deresi üzerinde “Nerdüş Barajı HES ve Sulaması, Malzeme Ocakları, Kırma-Yıkama-Eleme Tesisi ve Beton Santrali Projesi”ni hayata geçirecek. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kabul edilen proje, Silopiya'nın (Silopi) Xezayî, Akyıldız, Şivesor, Aynvan, Xirapreşk, Giri kundan köyleri ile, Cizîr'in (Cizre) Behmor, Hebler, Seyrantepe, Şax, Yakacık ve Keruh köylerini kapsıyor. Şax köyü, 24 Haziran 2024 tarihinde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 1'inci derece Arkeolojik Sit Alanı olarak ilan edilen bir köy. 

9 faaliyet, tek rapor 

Proje kapsamında 9 ayrı faaliyet planlanıyor. Baraj, HES ve sulama projelerinin yanı sıra inşaat aşamasında kullanılmak üzere malzeme ocakları, kırma-yıkama-eleme tesisi, beton santrali, agrega stok alanı, şantiye alanı ve erişim yolları da aynı alanda inşa edilecek. ÇED raporunda, bu faaliyetlerin tümü birlikte değerlendirilerek, tek bir proje olarak sunuluyor.

Raporda projenin toplam maliyetinin 2 milyar 750 milyon TL olduğu öğrenildi. 4 yıl içinde inşasının tamamlanması planlanan proje de 10 işletme personelinin çalıştırılması planlanıyor. Şirket, bu yatırımın bölge ekonomisine katkı sunacağını öne sürerken, projeye dair yapılan bilgilendirme toplantısına halk katılmadı. Halkın katılmadığı toplantı rapor da 'katılım sağlandı' diye yazılması dikkat çekti. Köylüler, söz konusu projeyi kabule etmediği için toplantıya katılmamıştı.   

Ağaçlar, bitki türleri yok olacak 

Nerdüş Deresi'nin beslendiği Cudî Dağı, endemik bitki türleri, yaban keçileri, vaşak, oklu kirpi, boz ayı gibi birçok canlıya ev sahipliği yapıyor. ÇED raporunda, bu türler kısa şekilde listelenmiş olsa da, proje kapsamında binlerce ağacın kesileceği, su yönünün değişeceği ve birçok türün yaşam alanının yok olacağına dair etkilerin ise değerlendirilmediği görüldü. Rapor da proje kapsamında ağaçların kesileceğine yer verildi. 

 

Tarım alanları sular altında kalacak 

Baraj ve HES projesi ile derenin doğal akışının kesilmesi, hem yeraltı su kaynaklarını hem de bölgedeki tarım alanlarını doğrudan etkileyecek. Raporda projenin sulama amaçlı kullanılacağı belirtilse de, inşa edilecek yapılar nedeniyle mevcut tarım alanlarının ve meraların sular altında kalabileceği belirtiliyor.

 

Çevresel değil, siyasi

Söz konusu proje alanı, Cudî Dağı’nın yasaklı askeri bölgesinde yer alıyor. Bu durum, projenin sadece çevresel değil, aynı zamanda siyasi ve güvenlik boyutlarını da ortaya koyuyor. Geçmiş yıllarda söz konusu benzer projeler, "güvenlik gerekçesiyle" halkın göç etmesine neden olmuştu. 

 Ekolojistler, bu tür projelerin, doğa kıyımı ve demografik değişim politikalarının bir parçası olduğunu vurguluyor. Özellikle Cudî, Gabar ve Besta gibi hafızanın mekanları olan bölgelerde baraj projeleriyle doğa tahrip ediliyor, köyler boşaltılıyor, yaşam alanları yok ediliyor. ZEYNEP DURGUT/MA