Bir buçuk milyon insan susuz

• Türk devletinin Elok İstasyonu’ndaki suyu kesmesi nedeniyle Hesekê ve Til Temir’de yaşayan bir buçuk milyondan fazla insan 6 yıldır susuz. Halk, kuyulardaki tuzlu suyu kullanıyor, 35 bin Suriye lirasına sadece bir varil içme suyu alıyor ve tarım arazileri kuruyor.

Kuzey ve Doğu Suriye’nin Cizîr Kantonu’nda yaşayan yurttaşlar, Elok Su İstasyonu suyunun kesilmesi nedeniyle tam 6 yıldır içme suyuna erişemiyor. Özellikle Hesekê ve Til Temir halkı bu sorunla mücadele ederken, Özerk Yönetim’in uluslararası kurumlara çözüm çağrıları yanıtsız bırakılıyor. 

Baas rejimi döneminde Serêkaniyê’nin Elok köyünde yaklaşık 30’un üzerinde büyük kuyunun kazılmasıyla kurulan Elok Su İstasyonu, Serêkaniyê ve çevresindeki köylerin su ihtiyacını karşılıyordu. Rojava Devrimi başladığında Türk devletinin Xabûr (Habur) Suyu’nu kesmesi nedeniyle Rojava Halk Meclisi, 2013’te bu istasyondan Hesekê ve Til Temir şehir merkezine de su ulaştırmaya başladı. Şeddadê’nin 2016’da DAİŞ’ten özgürleştirilmesi ardından bu alanın da su ihtiyacı Elok üzerinden karşılandı.

2019-2020 yıllarında ise Hesekê Kantonu’na bağlı Til Temir ve köyleri, Hesêke şehir merkezi ve çevresindeki köyler, Şeddadê merkez, Hol, Waşokani ve Arişa kamplarının su ihtiyacı bu istasyondan karşılandı.

28 kez suyu kesti

Ancak 2019 yılında Türk devleti ve çetelerinin Serêkaniyê’yi işgal etmesiyle büyük su krizi patlak verdi. Elok İstasyonu’na bağlı kuyuların sularını kesti. Son 4 yılda UNICEF gibi uluslararası örgütlerin müdahalelerine rağmen suyu tam 28 kez kesti. Haziran 2023’ten bu yana sular kesilmiş durumda.

Yaz mevsimin başlamasıyla birlikte sıcaklıkların atması krizi daha da ciddi bir boyuta taşıdı. Halk,  kuyuların tuzlu suyunu kullanmak zorunda kalıyor. Ancak içme suyu olarak kullanılamıyor. İçme suyu için ise yüksek fiyatlarla tanker satın alıyorlar. Yani 1 milyon insan su kriziyle boğuşuyor.

 

 

Araziler kurudu

ANHA, Til Temir’e giderek halkın yaşadığı sorunları dinledi. Asim Hemê, “Til Temir’den Şedadê’ye kadar 130 km uzunluğunda ve 50 km genişliğindeki bölgede bulunan araziler kuraklaştı” dedi. Uluslararası kurumları sorumluluklarını yerine getirmemekle eleştiren Hemê, “Bu durum yaklaşık bir buçuk milyon insanın yaşamını tehlikeye atıyor” uyarısını yaptı.

 

 

Bir varil su 35 bin Suriye lirası

Xidir Hac Eyûb, kuyulardaki tuzlu suları kullanmak zorunda kaldıklarına işaret ederek, “İçme suyunu tankerlerden satın alıyoruz, o da çok pahalı. Bir varil suyun fiyatı 35 bin Suriye lirası ve o da 2 güne yetmiyor. Bu aileler üzerinde ciddi bir yüktür” ifadelerini kullandı.

Hac Eyûb’in Özerk Yönetim’e çağrısı ise şöyle: “Elok’taki kuyuların yerine uygun alternatifler bulmalı. Durum ciddi. Halkın yaşadığı zorlukların azaltılması için bölgesel ve uluslararası ortak çalışmalar yürütülmeli.”

 

 

Türk devletini durdurun

Til Temir Halk Belediyesi, içme suyunu temin etmek için şehrin güneyindeki Tel Erebûşê köyünde bulunan kuyulardan tankerlerle suyu getiriyor. Ancak teknik ve lojistik imkânlarının azalması ve araçların bozulması nedeniyle çalışmaları aksıyor.

Til Temir Halk Belediyesi Su Dairesi Yöneticisi Hemdiye Kûtî, “İmkânların kısıtlı olması ve yaz mevsiminde suya daha fazla ihtiyaç duyulmasından dolayı herkesin ihtiyacını karşılayamıyoruz. Uluslararası topluma ve insan hakları örgütlerine sessiz kalmamaları, işgalci Türk devletinin ihlallerini ve içme suyunun kesilmesi nedeniyle acilen harekete geçmeleri çağrısında bulunuyoruz” dedi.

Fırat Suyu’nu da kesiyor

Elok İstasyonu’nun yanı sıra Fırat Nehri’nin su seviyesinin düşük olması da bölgede bir sorun. Türk devleti, 2020 yılından bu yana Fırat Nehri'nde saniyede 250 metreküpten az su bırakıyor. Bunun sonucunda su seviyesi günde yaklaşık 2 santimetre düşüyor. Şu ana kadar yaklaşık 6 metrelik düşüş yaşanırken, Kuzey ve Doğu Suriye bölgesindeki barajlarda büyük miktarda su kaybı yaşandı. Fırat Nehri, 6 milyon insanın su ihtiyacını karşılıyor.

Tebqa Kantonu Su Birliği, geçtiğimiz günlerde Fırat Nehri'ndeki su seviyesinin düşük olması nedeniyle Ayid içme suyu istasyonu ve ona bağlı kuyuların kapatıldığını, onlarca köyde su sıkıntısı yaşandığını duyurdu. Halka suyu aşırı israf etmemeleri çağrısı yaptı ve su temini için acil çözüm bulacağını ekledi. Geçici alternatif olarak nehir kıyısına yakın iki adet yatay pompa kurmaya başladı.

Tüm yaşam alanları etkileniyor

Kuzey ve Doğu Suriye Enerji Konseyi, Nisan ayının sonunda yaptığı açıklamada ay boyunca Fırat Nehri’ndeki su seviyesinde belirgin bir düşüş yaşandığını, bunun tarım, hayvancılık, çevre ve içme suyu başta olmak üzere tüm yaşam alanlarını olumsuz etkilediğini belirtti.

Enerji Konseyi, su krizinin başlıca nedenleri arasında Türk devletinin Fırat Nehri üzerindeki su akışını kısıtlaması ve Tişrîn Barajı’nın saldırılar nedeniyle devre dışı kalmasını gösterdi. Ayrıca, kuraklık nedeniyle hem içme hem de sulama suyu talebinin arttığı, göllerden buharlaşmanın saniyede 250 metreküpe çıktığı ve bu durumun Fırat Barajı üzerindeki baskıyı ikiye katladığı da ekledi.

Açıklamada, “Bugün itibarıyla Fırat Nehri’nin deniz seviyesinden yüksekliği 298,32 metreye kadar gerilemiş durumda. Bu seviyenin 304 metre olması gerekir. Bu da yaklaşık 5,5 metrelik ciddi bir düşüş anlamına geliyor ve yaklaşık 4 milyar metreküplük su kaybına işaret ediyor” denildi.

Krizin derinleşmesini önlemek amacıyla Nisan ayı başından bu yana enerji üretiminin yüzde 40 oranında azaltıldığı ifade edildi. Çözüm için Türk devletinin saniyede 500 metreküp su akışını sağlaması gerekiyor.  HABER MERKEZİ