Hamas’a ‘son şans’

• Gazze için önerilen 20 maddelik plana göre; Hamas silahsızlandırılacak, Filistin yönetiminde rol almayacak ve rehineleri serbest bırakacak. Netanyahu, Hamas’ın planı kabul etmemesi durumunda “işini bitireceğini” belirtti, Trump bu durumda İsrail’e “tam destek” vereceğini söyledi.
• Hamas Siyasi Büro üyesi Gazi Hamad, rehinelerin kısa sürede bırakılmasının “Hamas’ın en büyük kozunu kaybetmesi” anlamına geleceğini vurguladı. Dünya liderleri ise “iki devletli çözüm” temelinde plana desteğini açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Beyaz Saray’da Gazze için hazırlanan 20 maddelik planı açıkladı. Trump’ın hazırladığı plan, Hamas’ın tamamen tasfiye edilmesinin yanı sıra rehine takası, insani yardımların sağlanmasını ve Gazze’nin “ekonomik kalkınması” için büyük çaplı yatırımlar öngörüyor. Ancak ekonomik kalkınma Trump’ın daha önce duyurduğu ABD vesayetinde bir “tatil merkezi” kurulması projesini hatırlatıyor. Trump, bu süreci “Gazze’yi bir teknoloji rivierasına dönüştürme” vizyonuyla tanımlıyor.

Netanyahu, Hamas planı reddederse veya uygulamazsa İsrail’in “işini bitireceğini” söyledi. Trump da bu durumda İsrail’e “tam destek” vereceklerini ekledi. “Barış için bir anlaşma yapılacağını umduğunu” kaydeden Trump, Hamas'ın anlaşmayı reddetmesinin mümkün olduğunu, ancak Hamas'tan da "olumlu bir yanıt" alacaklarını düşündüğünü ifade etti. Müzakereleri yakından takip eden bir Filistinli yetkili, BBC'ye, teklifin Doha'daki Hamas yetkililerine iletildiğini söyledi. Hamas Siyasi Büro üyesi Gazi Hamad ise CNN International’a, İsrail’in Katar’daki müzakerecileri hedef alan saldırısının “barışa niyetli olmadığının kanıtı” olduğunu belirtti. Ayrıca, rehinelerin kısa sürede bırakılmasının “Hamas’ın en büyük kozunu kaybetmesi” anlamına geleceğini vurguladı. Arabulucular Katar ve Mısır, planı Pazartesi akşamı Hamas'la paylaştı. Hamas’ın yanıtı henüz belirsiz. 

Katar’a saldırı olmayacağı garantisi

Netanyahu, görüşme sırasında Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al-Sani'yi telefonla arayarak Doha saldırısı nedeniyle özür diledi. Beyaz Saray, Netanyanu'nun El Sani ile görüşmesine dair, "Netanyahu, İsrail'in Katar'ın egemenliğini ihlal etmesinden dolayı, üzüntü duyduğunu belirtti ve İsrail'in gelecekte böyle bir saldırı yapmayacağı onayladı” ayrıntısını paylaştı.  Netanyahu ayrıca, "Savaş hedeflerimizi gerçekleştirecek, savaşı sona erdirme planınızı destekliyorum. Bu plan, tüm rehinelerimizi İsrail'e geri getirecek, Hamas'ın askeri kabiliyetini ortadan kaldıracak, siyasi iktidarını sona erdirecek ve Gazze'nin İsrail için bir daha asla tehdit olmamasını sağlayacak" diye konuştu.

20 maddelik plan şöyle:

“1.Gazze, terörden tamamen arınmış bir bölge olacak ve komşularına tehdit oluşturmayacak

2.Gazze yeniden inşa edilecek ve bu süreç Gazze halkının yararına olacak.

3.Her iki taraf da bu öneriyi kabul ederse savaş hemen sona erecek.

4.İsrail bu anlaşmayı kamuoyu önünde kabul ettikten sonraki 72 saat içinde tüm esirler (sağ veya hayatını kaybetmiş olanlar) serbest bırakılacak ya da iade edilecek.

5.Tüm esirlerin serbest bırakılmasının ardından İsrail, müebbet hapis cezası alan 250 kişiyi ve 7 Ekim 2023 sonrası gözaltına alınan 1700 Gazzeliyi serbest bırakacak. Bu gruba o bağlamda gözaltına alınan tüm kadınlar ve çocuklar da dahil olacak. Her bir İsrailli esirin cenazesine karşılık İsrail, 15 Gazzelinin cenazesini iade edecek.

6.Tüm esirler iade edildikten sonra barış içinde birlikte yaşamayı kabul eden ve silahlarını teslim eden Hamas üyelerine af sağlanacak. Gazze’den ayrılmak isteyen Hamas üyelerine ise güvenli geçiş imkânı tanınacak.

7.Bu anlaşma kabul edilir edilmez Gazze’ye tam kapsamlı insani yardım gönderilecek

8.Gazze’ye yardım girişleri ve dağıtımı BM ve kurumları, Kızılay ve taraflarla bağlantısı olmayan diğer uluslararası kuruluşlar aracılığıyla, tarafların müdahalesi olmadan gerçekleştirilecek. Refah Sınır Kapısı’nın iki yönlü açılması da 19 Ocak 2025 anlaşmasındaki aynı mekanizmaya tabi olacak.

9.Gazze, geçici bir teknokratik, apolitik Filistin komitesi tarafından yönetilecek. Bu komite kamu hizmetleri ve belediyelerin günlük işleyişinden sorumlu olacak. Komite, nitelikli Filistinliler ve uluslararası uzmanlardan oluşacak ve yeni bir uluslararası geçiş organı olan “Barış Kurulu”nun gözetiminde çalışacak. Bu kurulun başkanlığını Donald J. Trump yürütecek; eski İngiltere Başbakanı Tony Blair dahil olmak üzere diğer liderler de üye olacak. Kurul, Gazze’nin yeniden inşası için çerçeveyi ve finansmanı belirleyecek, Filistin Yönetimi gerekli reformları tamamlayıp kontrolü devralana kadar geçiş yönetimini sürdürecek.

10.Trump’ın ekonomik kalkınma planı kapsamında, Orta Doğu’daki modern şehir projelerinde görev almış uzmanlardan oluşan bir panel toplanacak. Daha önce hazırlanmış uluslararası yatırım önerileri dikkate alınarak Gazze’nin yeniden inşası için iş, fırsat ve umut yaratan bir ekonomik model oluşturulacak

11.Özel bir ekonomik bölge kurulacak. Bu bölge için katılımcı ülkelerle tercihli gümrük tarifeleri ve erişim hakları müzakere edilecek.

12.Hiç kimse Gazze’yi terk etmeye zorlanmayacak. Ayrılmak isteyenler ayrılabilecek, geri dönmek isteyenlere de özgürce dönüş hakkı verilecek. Halkın kalması teşvik edilecek ve daha iyi bir Gazze kurma fırsatı sunulacak.

13.Hamas ve diğer gruplar Gazze’nin yönetiminde hiçbir rol üstlenmeyecek. Tüneller ve silah üretim tesisleri de dahil olmak üzere tüm askeri, terör ve saldırı altyapısı imha edilecek ve yeniden inşa edilmeyecek.

14.Hamas ve diğer grupların yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve yeni Gazze'nin komşuları veya halkı için tehdit oluşturmaması için bölgesel ortaklar tarafından bir garanti sağlanacaktır.

15.ABD, Arap ve uluslararası ortaklarla birlikte geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) kuracak. Bu güç, Gazze’deki Filistin polis güçlerini eğitip destekleyecek, ayrıca Ürdün ve Mısır ile istişare içinde çalışacak. ISF, İsrail ve Mısır’la da iş birliği yaparak sınır güvenliğini sağlayacak, silah girişini engelleyecek ve yeniden inşaya yönelik mal akışını güvence altına alacak.

16.İsrail, Gazze’yi işgal etmeyecek veya ilhak etmeyecek. İsrail ordusu (IDF) belirlenen standartlar ve takvime göre kademeli olarak çekilecek.

17.Hamas bu öneriyi geciktirir veya reddederse, yukarıda belirtilenler, artırılmış yardım operasyonu da dâhil olmak üzere, IDF'den ISF'ye devredilen terörden arındırılmış bölgelerde uygulanacaktır.

18.Dinlerarası diyalog süreci başlatılacak. Bu süreç, barışın faydalarını vurgulayarak Filistinlilerin ve İsraillilerin zihin dünyasını ve anlatılarını değiştirmeyi hedefleyecek.

19.Gazze’nin yeniden inşası ilerlerken ve Filistin Yönetimi reform programını tamamladığında, Filistinlilerin uzun zamandır talep ettiği kendi kaderini tayin hakkı ve devlet kurma yönünde inandırıcı bir yol haritası oluşabilir.

20.ABD, barışçıl ve müreffeh bir birlikte yaşama için siyasi bir ufukta anlaşmak amacıyla İsrail ve Filistinliler arasında diyalog kuracaktır.”

‘İki devletli çözüm’ temelinde destek

Planın duyurulmasının ardından, dünyadan peş peşe mesajlar açıklandı. Mahmud Abbas liderliğindeki mevcut Filistin yönetimi, “Trump’ın barışa giden bir yol bulacağına inandığını ve Gazze savaşının sonlanması için ABD, bölge ülkeleri ve ortaklarla birlikte çalışmaya, olumlu ve yapıcı etkileşim kurmaya hazır olduğunu” söyledi. 

Gazze ile ilgili varılacak anlaşmanın, "toprak ilhakını ve Filistinlilerin yerlerinden edilmesini önleme, uluslararası hukuku ihlal eden tek taraflı eylemlere son verme, İsrail'in Gazze'den tam olarak çekilmesi ve Gazze Şeridi ile Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria'daki topraklar ile kurumların tek çatı altında toplanmasını" içermesi gerektiğini kaydetti.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, planı “memnuniyetle” karşıladığını söyledi ve ekledi: "İsrail'in bu konuda kararlı bir şekilde harekete geçmesini bekliyorum. Hamas'ın rehineleri derhal serbest bırakıp bu planı uygulamaktan başka seçeneği yok." Ayrıca iki devletli çözüme işaret etti. 

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Hamas'ın esirleri serbest bırakarak, Gazze'nin geleceğinde hiçbir rol oynamamayı kabul ederek ve tamamen silahsızlanarak savaşı sona erdirme fırsatına sahip olduğunu belirtti. Almanya Dışişleri Bakanı Johann Wadephul ise planın “eşsiz bir fırsat” sunduğuna dikkat çekerek, “Hamas’ın bunu değerlendirmesi gerektiğini” söyledi.

Öte yandan, Türk devleti, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Pakistan, Suudi Arabistan, Katar ve Mısır gibi Ortadoğu ülkeleri de plana desteğini açıkladı.

Rehine aileleri umutlu

Ayrıca İsrail Rehine Aileleri Forumu da ABD'nin planını "tarihi bir gelişme" olarak nitelendirdi. "Trump'ın Gazze Şeridi için sunduğu plan, halkımıza şifa getirecek, savaşı sona erdirecek ve Ortadoğu için yeni bir gelecek açacak tarihi bir anlaşma" denilen açıklamada "Dünya artık Hamas'ın bu tarihi barış fırsatını değerlendirmesi için azami baskı uygulamalı" ifadeleri kullanıldı. Forum, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun planı kabul etmesini de memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Rehine aileleri, Netanyahu'yu anlaşma önerilerini sabote etmek ve böylece Hamas'ın Gazze Şeridi'nde yaklaşık iki yıldır tuttuğu rehinelerin serbest bırakılmasını engellemekle suçluyordu. HABER MERKEZİ