•  HDP Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Üyesi Mehmet Rüştü Tiryaki, AKP-MHP’nin Seçim Kanunu teklifinin HDP’yi kapatıp başka ittifakları kurmasını engelleme amacı da taşıyabileceğini belirterek, HDP hakkında kapatma kararı verilmesinin mümkün olduğunu söyledi. 
•  İktidarın, böyle bir olasılık karşısında bile amacına ulaşamayacağını kaydeden Tiryaki, şunların altını çizdi: “HDP, asla seçmenini seçeneksiz bırakmayacak. HDP bir nehir ve bu nehir akacak, yatağını bulacaktır. HDP fikriyati, her halükarda seçimlere katılacak.” 

AKP-MHP’nin kendi çıkarlarını gözeterek hazırladığı Seçim Kanunu teklifini değerlendiren HDP YSK Üyesi Mehmet Rüştü Tiryaki, masa üzerinden yapılan hesapların sahada tutmadığını hatırlatarak, iktidarın hesabına karşı muhalefetin de kendi stratejisini belirleyeceğini söyledi.

AKP-MHP ortaklığıyla seçim barajının da düşürülmesini içeren Seçim Kanunu teklifinde muhalefetin ittifakla barajı geçse dahi kazanılan milletvekillerini azaltma, partilerin seçime girmesini zorlaştıran maddeler de yer aldı. Kkanun teklifine göre, partilerin seçimden 6 ay önce en az 41 ilde örgütlenmeyi tamamlamaları gerekecek. Teklifte yer alan bir maddeyle de seçim güvenliğine yönelikte ciddi bir düzenleme yer alıyor. İl ve ilçe seçim kurulu başkan ve üyeleri, en kıdemliler arasından seçilmek yerine birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kura ile belirlenecek. Kura işlemine istemeyen hakimler katılmayabilecek. Siyasi partilerin, sandık kurulu üyelerine seçmek istedikleri kişi başka bir partiye üyeyse o partinin onayını alması gerekecek. Siyasi partilerin seçime girme yeterliliği için 41 ilde örgütlenmesini tamamlaması şartının tek geçerli sayılmasına dair düzenlemenin yer aldığı kanun teklifinin gerekçesinde “Demokrasinin örgütlü toplumu önemsediği” vurgulandı. Bugüne kadar yüzde 10 barajı nedeniyle Meclis’te birçok siyasi parti temsil edilemezken, bu düzenlemeyle de partilerin seçimlere girebilmesi önü kapatılıyor.

AKP-MHP’nin ihtiyaçlarına göre

 Halkların Demokratik Partisi (HDP) Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Üyesi Mehmet Rüştü Tiryaki, teklifi MA’ya değerlendirdi. Kanun teklifinin gerekçesinde yer alan demokrasi vurgusunun bir anlamı olmadığını belirten Tiryaki, teklifin tamamen AKP-MHP’nin ihtiyaçlarına göre hazırlandığını vurguladı. Yasa teklifinin daha fazla milletvekili çıkarma, seçim sonuçlarına etki etme için hazırlandığının altını çizen Tiryaki, “Siyasi partilerin seçimlere girmesini zorlaştırıyor” dedi. Seçime girme yeterliliğinin ancak 41 il ve bu illerde en az üçte bir ilçesinde örgütlenmesini tamamlaması, kongrelerini yapmış olması ve yönetimlerini oluşturması gerektiğini aktaran Tiryaki, “İstediğiniz kişiyi yönetime seçemiyorsunuz o bölgede ikamet etmesi gerekiyor. Yeni düzenleme ile iki dönem üst üste kongresini yapmayan partilerin feshedilmesi gündeme gelecek, ya da Meclis’te grubu olan partilerin seçime girmesi engellenecek” diye konuştu. 

İttifak barajı aşsa bile

 Düzenlemenin, muhalefetin ittifakını ve Meclis’te daha fazla siyasi partinin temsilini engelleyeceğini söyleyen Tiryaki, “İttifak içerisinde yer alan partiler barajı aşsa da seçimin yapıldığı ilde yeterli oyu alamazsa milletvekili çıkaramayacak. AKP-MHP’nin, 2018’de eksik aldıklarını düşündükleri milletvekillerini telafi etmek için getirdikleri bir düzenlemedir” dedi.

Millet İttifakı’ndaki partilere karşı

HDP’nin 7 Haziran 2015 seçimlerinde yüzde 10 barajını yıkıp 80 milletvekiliyle girmesiyle tek başına iktidar olma olasılığı ortadan kalkan AKP’nin seçim yasalarına müdahaleyle iktidarını korumaya çalıştığını hatırlatan Tiryaki, şöyle devam etti: “O gün bugündür AKP eriyen bir parti görünümünde. Tek başına iktidar olamayacağını anlayan AKP ittifaklarla iktidar olmaya çalıştı. Cumhur İttifakı karşısında seçimlere Millet İttifakı’nda girecek partileri engellemeye çalışılıyor. Parti olarak milletvekili çıkarmasalar dahi o bölgelerde aldıkları oy ittifaka eklendiği için muhalefet partileri daha fazla milletvekili çıkarabiliyordu. Bunu engellemeye çalışıyorlar. Yani DEVA, Gelecek Partisi’nin ittifakta yer almasını, kendi adıyla kimliğiyle seçime girmesini engelleme amacı taşıyor.”

Sahada tutmayabilir

 AKP’nin 2018’de benzer bir yöntemle ittifak sistemini getirdiğini ve muhalefetin nasılsa ittifak kuramayacağını düşündüğünü anımsatan Tiryaki, iktidarın tahayyül ettiğinin dışında muhalefetin ittifak kurduğuna dikkat çekti. Bunun sonuçlarının da iktidarı rahatsız ettiğini ve ittifaklar nedeniyle daha az milletvekili çıkardıklarını düşündüklerini kaydeden Tiryaki, masa üzerinden yapılan hesapların sahada tutmadığını hatırlattı. Tiryaki, iktidarın hesabına karşı muhalefetinde de kendi stratejisini belirleyeceğini söyledi.

HDP fikriyatı seçimde olacak

 HDP’nin etkilenip etkilenmeyeceğine dair de Tiryaki, şunları dile getirdi: “Bu teklifin, belki bir yandan HDP’yi kapatıp başka ittifakları kurması engelleme amacı da olabilir. HDP hakkında da kapatma kararı verilmesi mümkün. HDP, asla seçmenini seçeneksiz bırakmayacak. HDP bir nehir ve bu nehir akacak, yatağını bulacaktır. Bu konuda başarıya ulaşamayacaklar. Her halükarda HDP fikriyatı seçimlere katılacak.” 

 

Yargıç güvencesi kaldırılıyor

AKP’nin iki yıl boyunca bu teklif üzerinde çalıştığını; her maddenin uzun bir çalışma sonucu hazırlandığını ve hesapların da ona göre yapıldığını kaydeden Tiryaki, kanun teklifinde yer alan önemli maddelerden birinin il, ilçe seçim kurulu başkan ve üyeliklerine seçilen hakimlere yönelik olduğunu söyledi. Tiryaki, şunları ifade etti: “Buna dair hatta ilk dönemlerde seçim kurulu başkanlarının direk Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından belirlemesiydi. Bu konuda mutabakata varamadılar. Bunun yerine şimdi en kıdemli hakimi değil, birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kura ile belirlenme şartı getiriyorlar. Bu madde içerisinde iki önemli hüküm daha var;

* Hakim istemezse eğer kuraya katılmayabilir. Bu da il, ilçe seçim kurulu başkan ve üyesi olarak görev yapması muhtemel olacak hakimler üzerinde bir tür mahalle baskısı kurmanın önünü açmış oldu. Yargıç güvencesini ortadan kaldırıyor, çünkü hiçbir yargı kurumunda kura ile yargı mensubu belirlenmiyor. Hakimlerin atamalarında, yer değiştirmelerinde, görev yükseltmelerinde, Yargıtay üyelerinin atanmasında uygulanmayan bir yöntemdir. Yargı sistemi içerisinde olmayan bir uygulamadır. 

* Ocak 2022’de 900’ü aşkın ilçe ve 81 ilde, il, ilçe seçim kurulu başkanları ve üyeleri belirlendi ve bunlar yemin ederek, görevlerine başladı. 2024’e kadar da görevde olacaklar fakat getirdikleri geçici bir düzenleme ile bunların tamamının görevlerine son verilecek. Getirdikleri sistemle önümüzdeki 2023 seçimleri için hakimleri belirleyecekler. Yani var olan yasayla seçilmiş hakimlerin hepsini görevden alıp hukuksuz bir biçimde yeni yargıçları belirleyecekler.

 

Seçim güvenliği kuşkulu

Sandık güvenliği açısından önemli hususlardan biri olan partilerin sandık kurulu üyelerine ilişkin de getirilen düzenlemenin farklı bir amaç taşıdığını aktaran Tiryaki , “Siyasi partiler başka siyasi partilerin üyelerini görevlendirirse onların onayını almaları istenecek. Bu da siyasi partilerin sadece kendi sandık kurulu üyelerini değil, diğer siyasi partilerin de üyelerini denetleyebilecekleri, seçim kurullarından bunların listesini alıp itirazda bulunabilmelerini sağlayacak. Bir şekilde bir parça zorlaştırması, ‘Sen şu partilisin, şu partiden sandık kurulu üyesi oluyorsun’ şeklinde bir baskı oluşturmayı beraberinde getirecek. Bunlar seçim güvenliği açısından kuşku oluşturacak düzenlemedir” dedi. 

Muhalefetin seçim güvenliğine dair üzerine düşeni yapacağını anlatan Tiryaki, iktidarın bu hesabının da tutmayacağını vurguladı. Tiryaki, “Biz de bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da üzerimize düşeni yapacağız. Onlar bir hesap yapıyorsa muhalefet de stratejik hamleler yapacaktır” diye konuştu.