Bu fotoğrafın anlatılmayan öyküsü

•  Bu fotoğraf, yıllarca 15 Ağustos Atılımı ve onun komutanı Egîd ile anıldı. Egîd atın üstünde, Hacı  önde, arkada ise üç gerilla daha görülüyor. Fotoğrafın, 1983 yılında Besta’nın Xirbikê Besta Köyü civarında çekildiği tahmin ediliyor.
•  Hacı, 1954 yılında Urfa’ya bağlı Suruç’un Qeruk Köyü’nde dünya gelmişti. 1970’lerin ikinci yarısında Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan önderliğindeki Kürdistan devriminin Urfa’da örgütlendiği yıllarda o da özgürlük mücadelesinden haberdar olmuş, sempati duymuş ancak ilişkiye geçmemişti. Taa ki çalışmaya amacıyla Almanya’ya gidene kadar.

SALİH DOĞAN

İbrahim Durmaz (Hacı) dört çocuk babasıydı, 1980 öncesi Almanya’ya çalışmak için gitti, oradan da özgürlük mücadelesine katılıp 15 Ağustos’un komutanlarından biri oldu. Mahsum Korkmaz ile aynı karede görülen fotoğrafla da Kürt halkının hafızasına kazıldı.

Tarih yaprakları 15 Ağustos 1984’ü gösterdiğinde sadece Kürdistan’da değil, Ortadoğu ve bölge ülkelerinde çığır açacak gelişme için bir grup Kürt gerillası tüm hazırlığı yapmıştı. Karanlığın basmasıyla 4’ü milis, 25’i profesyonel devrimci Siirt’in Eruh ilçesine doğru yola çıktı. Saat 19.30 sularıydı. Askeri bölük binası, subay gazinosu, postane ve banka gibi işgalci rejimin kurum ve sembolleri hedef alınacak, kahvehane ve camideyse Kürdistan İşçi Partisi (PKK)’nin öncülüğünde startı verilecek silahlı mücadele Eruh halkına anlatılacaktı.

Saatlerce süren uzun yürüyüşün ardından Mahsum Korkmaz (Egîd)’in komutasındaki grup Eruh’a seri şekilde üç kol şekilde girdi. Şüphesiz Kuzey Kürdistan’ın bu küçük ilçesinin seçilmesi tesadüf değildi. Çırav dağının zirvelerine bakan Eruh adeta Herekol ve Gabar’ın kollarına açılan bir kapı gibi, bu bölge Kürdistan’ın en stratejik noktalarından biridir. Buradan başlayacak bir silahlı direniş önce Botan’a ardından bütün Kürdistan’a rahatlıkla yayılması mümkündü.

İlk kurşun sıkılmıştı

İşte o akşam saatler 21’i geçtiğinde Eruh’tan ilk kurşunların sesi geldi. İlk ateş jandarma karakolunun nöbetçi kulübelerine açıldı. Bölüğün üst katına atılan roket isabet ederken, birkaç dakika sonra iki katlı askeri bina gerilla grubunun eline geçti. Askerler panik halindeydi. Bu arada “ana saldırı kolu” da subaylar gazinosunu bastı. İlk ateşten 5 dakika sonra grup, Türk ordusunda görev yapan komutanların evine girmeyi başardı. Başka bir kol ise Türk devletinin hükümet konağını ateşe verirken, bir başka gerilla da eylemi duyurmak amacıyla camiye girdi. Cami hoparlöründen okunan bildiriyle de “Kürdistan Özgürlük Ordusu” (HRK)’nin kuruluşu ilan edildi.

Hacı en kritik görevi üstlendi

“15 Ağustos atılımının efsanevi gerilla komutanı” olarak yakın Kürdistan tarihine geçen Mahsum Korkmaz (Egîd) o gün gerilla ve milisleri “Saldırı Grubu”, “RBC Atış Grubu”, “Savunma grubu”, “Camide hitap grubu”, “Eruh-Siirt yolunu kesen grup” ve “Eruh-Şırnak yolunu kesen grup” gibi biçiminde görevlendirilmişti. En kritik görev ise Siirt yolunu kesen grubundu, çünkü Eruh hem Siirt iline bağlıydı, hem de orada Türk devletinin askeri bir tugayı konumlanıyordu. Olası bir ihbar veya bilgi sızması halinde rejimin güçleri ilk olarak Siirt’ten hareket edeceklerdi, bundan dolayı olacak ki bu yolu tutmak, geçişlere izin vermemek atılımın “kaderini” belirleyecekti.

Komutan Egîd, Siirt yolunu kesen grubun komutanlık görevi için Hacı kod adlı İbrahim Durmaz isimli gerillayı seçmişti. Zira komutan Egîd, bu gerillanın güven veren duruşunu ve savaşçı özelliklerini çoktan görmüştü. Gerilla Hacı, 1954 yılında Urfa’ya bağlı Suruç’un Qeruk Köyü’nde dünya gelmişti. 1970’lerin ikinci yarısında Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan önderliğindeki Kürdistan devriminin Urfa’da örgütlendiği yıllarda o da özgürlük mücadelesinden haberdar olmuş, sempati duymuş ancak ilişkiye geçmemişti. Taa ki çalışmaya amacıyla Almanya’ya gidene kadar. Avrupa’da örgütlenme için ilk filizleri atılan özgürlük mücadelesiyle bağlantı kuran dört çocuk babası Hacı, 1980 yılında PKK saflarına katılmak için Almanya’dan Lübnan’a geçmişti.

Lübnan savaşına katıldı

İbrahim Durmaz ya da özgürlük mücadelesindeki ismiyle Hacı, o yıllarda “yurt dışına çıkış kararı” alan ve silahlı mücadele için hazırlıkları yapılan Lübnan’da Öcalan’ın öncülüğünde verilen eğitimlere katıldı. Bu arada 1982 yılında Lübnan’da iç savaş patlak verince, Ortadoğu sahasında konumlanan PKK güçleri de devrimci hareketlerin cephesinde yer alarak bir şekilde savaşın bir parçası oldu. İsrail’in Beyrut’un güneyine yönelik saldırıda ise aralarında gerilla Hacı’nın da bulunduğu bir grup PKK militanı kuşatma altında kaldı. Ancak Hacı’nın cesareti ve ustalığı sayesinde grup kuşatmadan kurtulmaya başaracaktı. Onun o gün sergilediği savaşçı tutum uzun bir süre arkadaşları tarafından anlatılacaktı.

Lübnan savaşı nedeniyle PKK güçlerinin bir kısmını Rojava Kürdistan’ına çekme kararı aldı. Gerilla Hacı da Kobanê’ye ulaşan grubun içindeydi. Doğup büyüdüğü Suruç’un Kobanê’nin hemen sınırın karşı tarafında yer almasından olacak ki, ailesi onun Kobanê’de olduğunu duyar. Zaten bir süre sonra bir amcası ve başka bir amcasının oğlu evine dönmesi için kendisini ikna etmek için Kobanê’nin yolunu tutar. Hareketin lider kadrolarına ulaşan aile üyeleri “Evli barklı bir insandır; aklını mı yitirmiş, niye evine gelmiyor; güya çalışmaya gitmişti, çalışmayı bırakıp kaybolmuş; eşi çocukları perişandır; onun için biz onunla görüşmek ve geri götürmek istiyoruz” biçiminde dert yanarlar.

Kobanê’de aile buluşması

Bunun üzerine özgürlük hareketi aileye “gelin kendisiyle görüşün, eğer ikna edebilirseniz alıp götürebilirsiniz” mesajını iletir. Hareket Kobanê’ye ulaşan aile üyeleri bir yurtseverin evine götürerek misafir eder, ardında da Hacı da yanlarına gider. Hacı aile üyeleriyle 2 gün birlikte kalır. İkinci günün sonunda hareketin diğer kadroları kaldıkları eve gidince gerilla Hacı’nın onlara propaganda yaptığını ve onların da dinlediğini görürler.

Hareketin kadroları amcasına “Nasıl; alıp götürebilecek misin?” diye sorarlar ve üzerinden 40 yıl geçmesine rağmen hala PKK hareketi içinde anlatılan şu yanıtı alırlar: “Hayır, çünkü bu İbrahim eski İbrahim değildir. Bizim İbrahim gitmiş yerine başka bir İbrahim gelmiş. Bizim bunu ikna edip götürmemiz mümkün değil. Neredeyse o bizi ikna edecek ve bizi de katmaya çalışıyor.”

Hacı’nın bu unutulmayan devrimci duruşundan olacak ki mücadele arkadaşları onu “çok kararlı, sözlerinde çok dobra ve dar aile bakış açısını aşarak partileşmiş ulusal bakış açısına ulaşmış bir arkadaştı” biçiminde ifade ederler.

Tek fotoğrafı

1982 yılının sonlarında ise Hacı, hazırlıkları yapılan silahlı mücadele için önce Güney’e ardından da Kuzey Kürdistan’a geçer. Botan’a ulaşan ilk gerilla grupları arasında yer alan, 15 Ağustos Atılımı’nın hazırlıklarına aktif şekilde katılan komutan Hacı, Eruh baskınından sonra da Botan-Garzan hattında kalmaya devam etti, gerilla mücadelesinin yayılmasına öncülük etmek istiyordu. Ancak bu arzusu yarım kaldı, gerilla Hacı kendisi gibi HRK’nin “21 Mart Propaganda Takımı”nda görevli olan Veysi Badem (Diyap) ve Vedat Alataş (Zihni) isimli gerillalarla birlikte 1 Temmuz 1985 günü Şirvan-Sisem direnişinde şehit düştü.

Hacı, Kürdistan özgürlük mücadelesine bıraktığı miras ve 15 Ağustos 1984 Atılımı’nın tarihine adını yazdırmasının dışında Mahsum Korkmaz ile çekilen bir fotoğraf karesiyle de Kürt halkının hafızasına kazıldı. Bu onun gerilla saflarındaki tek fotoğrafı mıdır bilinmez ama bu kare, yıllarca 15 Ağustos Atılımı ve onun komutanı Egîd ile anıldı. Egîd’in atın üstünde, Hacı’nın önde, arkada ise üç gerillanın daha görüldüğü bu fotoğrafın nerede ve ne zaman çekildiği ise tam olarak bilinmiyor. ANF’nin yaptığı araştırmaya göre fotoğraf, 1983 yılında Bestler’in Xirbikê Besta Köyü civarında çekilmiş olabilir. Bu bilgi kesinleştirmeyen gerilla kaynakları fotoğrafta görülen arazi yapısının daha çok Şırnak ili sınırları içinde kalan Bestler’e benzediğini aktardı.

15 Ağustos’a katılan iki komutan Egîd ve Hacı’nın samimi ve güven veren duruşunu tarih saylarına yazdıran fotoğraf, aynı zamanda 38. yılına giren Kürdistan’daki gerilla savaşını başlatan devrimcilerin ne çok engel aştığının, cesaret ve fedakarlıklarının kanıtı gibi…