Jonathan Powell ile HTŞ ilişkisi

• Starmer’ın Ulusal Güvenlik Başdanışmanı Jonathan Powell,  2023'te  bir yardım kuruluşu yetkilisi olarak görev yaparken MI6 ile HTŞ arasındaki toplantılara aracılık etmiş.

* TONY DIVER

İngiltere Başbakanı Keir Starmer’ın en yakın ulusal güvenlik danışmanlarından biri olan Jonathan Powell’in, İngiltere’nin dış istihbarat servisi MI6 ile Suriye merkezli Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) arasında gizli görüşmelere aracılık ettiği ortaya çıktı.

Powell, 2023’te “çatışma çözümü” odaklı bir yardım kuruluşu olan Inter Mediate’in kurucusu ve başkanı sıfatıyla, MI6 ajanları ile HTŞ liderleri arasında arka kanal iletişimini kolaylaştırmış. Bu görüşmeler, HTŞ’nin El Kaide bağlantılarını koparması ve “siyasi aktör” olarak yeniden konumlandırılması amacıyla düzenlenmiş. Telegraph’a konuşan üst düzey istihbarat kaynakları, Powell’in bu temasları, resmi hükümet kanallarının dışında, tamamen gizli tutarak yürüttüğünü belirtiyor. HTŞ, Birleşik Krallık yasalarına göre hala yasaklanmış bir 'terör örgütü' olarak kabul ediliyor; bu nedenle herhangi bir resmi temas yasal olarak suç teşkil ediyor.

Powell’in rolü, eski ABD Büyükelçisi Robert Ford’un ifşaatlarıyla da doğrulanıyor. Ford, 2023’te bir İngiliz yardım kuruluşunun (Inter Mediate olarak anlaşılan) kendisini HTŞ’yi “teröristlerden politikacılara” dönüştürmek için yardım istemeye ikna etmeye çalıştığını açıklamıştı. Bu süreçte, HTŞ’nin eski El Kaide komutanı ve şimdiki Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa’nın (namı diğer Ebu Muhammed el-Culani) yeniden markalaşması ön plandaydı.

Suriye politikasında dönüm noktası

Powell’in HTŞ ile kurduğu bu arka kanal, Beşar Esad rejiminin Aralık 2024’teki çöküşünden sonra Birleşik Krallık’ın Şam’a diplomatik dönüşünü hızlandırmış. MI6’in eski başkanı Richard Moore, Eylül 2025’te İstanbul’da yaptığı bir konuşmada, “HTŞ ile bir-iki yıl önce kurduğumuz ilişki, Esad’ın devrilmesinden haftalar sonra hükümetimizin ülkeye dönmesini sağladı” demişti. Moore, bu temasların “olayların önüne geçmek” için kritik olduğunu vurgulamıştı. Ancak bu itiraf, muhafazakâr muhalefet partisi Toryler tarafından sert eleştirilere yol açtı. Gölge Dışişleri Bakanı Alicia Cairns, “Powell’in vergi mükelleflerinin parasını kullanarak terör örgütleriyle gizli pazarlık yapması, ulusal güvenliğimizi riske atıyor. Hükümet, bu skandalı parlamentoya açıklamalı ve Powell’in rolü soruşturulmalı” dedi.

Powell, Tony Blair’in 1997-2007 başbakanlığı sırasında başdanışmanlık yapmış bir isim. Kuzey İrlanda Barış Süreci’nde kritik rol oynamış ve IRA ile müzakereleri yönetmişti. 2024’te Starmer tarafından Ulusal Güvenlik Başdanışmanı olarak atanan Powell, hükümetin dış politika, savunma ve istihbarat koordinasyonunda “başbakanın kendisinden sonraki en etkili figürü” olarak tanımlanıyor. Bu atama, sivil servis geleneğini kıran ilk siyasi randevu olarak tarihe geçti.

Inter Mediate’in gölgedeki rolü

Inter Mediate, Powell’in 2011’de kurduğu bir “çatışma aracılık” vakfı. Kuruluş, Suriye iç savaşı boyunca Şam’da ofis bulundurmuş ve Dışişleri Bakanlığından (FCDO) milyonlarca sterlinlik fon almış. Sızdırılan belgelere göre; vakıf, HTŞ’ye “siyasi meşruiyet” kazandırmak için MI6 ve FCDO ile yakından çalışmış. Hatta, Esad’ın düşmesinden sonra Suriye Devlet Sarayı’nda ofis açtığı iddia ediliyor. Bağımsız gazeteci Kit Klarenberg, “Inter Mediate, Batı istihbaratının HTŞ’yi ‘eğitme’ operasyonunun ön cephesiydi. Bu, rejim değişikliği uğruna terörle flört etmekten başka bir şey değil” diyor.

Powell’in HTŞ temasları, 2021’de de gündeme gelmişti. O dönemde, Powell’in el-Şaraa ile doğrudan görüştüğü iddiaları, HTŞ tarafından yalanlanmıştı. Daily Mail, Temmuz 2025’te Inter Mediate’in “dış kaynaklı casuslar ve ajanlar” ekibiyle “kötü devletler” ve "terör grupları"yla gizli diplomasi yürüttüğünü ortaya koymuştu. Toryler, bu nedenle Powell’in çatışma beyanında bulunmasını ve soruşturma talep etmişti.

Suriye’deki güç boşluğu ve Batı’nın eli

HTŞ’nin Esad’ı devirmesi, Suriye’de 14 yıllık iç savaşın en dramatik dönüm noktasıydı. Grup, El Kaide’den koparak kendini “ılımlı” bir koalisyon olarak yeniden yapılandırmış, ancak insan hakları örgütleri tarafından hala “terör bağlantılı” olarak nitelendiriliyor. Birleşik Krallık, Aralık 2024’te HTŞ temsilcileriyle yasa dışı bir görüşme yapmış ve Temmuz 2025’te Dışişleri Bakanı David Lammy’nin Şam ziyaretiyle diplomatik ilişkileri yeniden kurmuştu. Powell’in çabaları, bu hızlı dönüşün mimarı olarak görülüyor. The National gazetesine göre; Powell, Şubat 2025’te yeni Suriye yönetimiyle “düşük profilli” bir toplantı gerçekleştirmiş. Bu temaslar, Arap-Kürt gerilimlerini azaltmak ve yerinden edilmiş Suriyelilerin dönüşünü kolaylaştırmak amacıyla yürütülmüş.

Powell’in rolü, tartışmaları da beraberinde getiriyor. Eski MI6 yetkilisi bir kaynak, “Powell’in IRA deneyimi, HTŞ gibi gruplarla diyalog kurmayı meşrulaştırıyor ama bu, yasal sınırları zorluyor ve kamuoyunu yanıltıyor” diyor. Starmer hükümeti, yorum taleplerine yanıt vermedi. Downing Street’ten yapılan açıklamada ise  “Ulusal güvenlik meseleleri hassas olup, istihbarat operasyonları hakkında spekülasyon yapmıyoruz” denildi. Hükümet, HTŞ’yi “terör listesinden çıkarma” seçeneğini değerlendirirken, insan hakları grupları uyarıyor: “HTŞ’nin geçmişi silinemez; meşruiyet vermek, yeni istikrarsızlıklara kapı aralar.”

 

* The Telegraph Siyasi Haberler Yardımcı Editörü. Bu yazısı özetlenerek çevrildi.