Kadınların yüzde 82’si ped alamıyor

• Kadınlar artan 183 zam oranları ve  ped, tampon gibi hijyenik malzemelere getirilen ekstra yüzde 18 KDV yüzünden regl yoksunluğu yaşıyor.

Son dönemlerde artan enflasyon ile beraber ped fiyatlarında yüksek oranda artışlar görüldü. Pedlere yüzde 100, yüzde 183 ve yüzde 156 oranında zamlar yapılırken, menstürel ürünler ise neredeyse lük kategorisinde yer alarak yüzde 18 KDV ile fiyatlandırılıyor. Derin Yoksulluk Ağı’nın 2022 başlarında yaptığı bir araştırmaya göre, Türkiye’de kadınların yüzde 82’si hijyenik pede erişemiyor.

20 ülke ped ücretsiz

Küresel Yoksulluk Projesi olarak da bilinen Global Citizen’in derlemesine göre dünyada İskoçya başta olmak üzere 20 ülkede devlet, ped erişimini ücretsiz olarak sağlıyor. Yeni Zelanda, Güney Galler, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) bazı eyaletlerinde, Fransa’nın İle-de-France bölgesi, Kenya, Güney Afrika, Botsvana, Güney Kore’nin başkenti Seul’de, Uganda gibi pek çok ülkede okul öğrencilerine veya kırsal kesimdeki halka ped ücretsiz olarak dağıtılıyor. Yine bu ülkelerde pedler ya yüzde 1 vergi ile fiyatlandırılıyor veya vergiden muaf tutuluyor. 

Pedlere ulaşım sağlık hakkı kapsamında olmalı

Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Sezin Dik, kadınların pet ihtiyacının sağlık hakkı olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Dik, pet ve tampon benzeri ürünlerin yaşam boyunca kullanıldığını hatırlatarak, “Menstürasyon, kız çocuklarını 11-14 yaş aralığında ergenlik çağına girmesi ile başlayan ve menopoz dönemine dek süren aylık döngüleri içeriyor. Bir döngü ortalama 28 günde bir tekrarlanıyor ve ortalama 5 gün sürüyor. Günlük 2-3 saatte değiştirilmesi gereken hijyenik petlerin 5-6 adet kullanıldığını düşünürsek bir aylık döngüde ortalama 25- 30 tane petin kullanıldığını hesap edebiliriz. Bu durumda kişinin birim fiyatları 2 lirayı aşkın ücretlerle aylık 50-60 liralık hatta daha yüksek oranda bir maddi bütçe ayrılması gerekiyor. Sosyal devlet anlayışıyla yönetilen bir ülkede bunun ücretsiz temini söz konusu iken ülkemizde katma değer vergisinin ekleniyor olması ve gün be gün bu ürünlere zam geliyor olması gerçekten de bu hijyenik ürünlere ulaşmak konusunda kadınlara büyük bir sıkıntı yaratıyor” diye konuştu. Dik, adet dönemi içerisinde kullanılabilen ürünler, lüks ya da kozmetik amaçlı olmadığını temel ve doğal nitelikli ihtiyaçlar olduğunu belirterek, pedlere ulaşımın da sağlık hakkı kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini kaydetti.

Dik, madınların ped ve tampona erişemedikleri durumlarda eski yöntemlere dönüldüğünü ve bunun sağlık sorunlarına yol açtığını söyledi.

CİMER’den olumlu sonuç alamadık

Önce Kadınlar ve Çocuklar Derneği Gönüllü avukatı Hediye Gökçe Baykal, ücretsiz ped erişimi için mücadele yürüttüklerini aktardı. Baykal şöyle dedi: “Malum olduğu üzere ülkemizde ciddi bir ekonomik kriz var ve ped fiyatları inanılmaz yüksek oranlarda. Bu anlamda derneğimizin CİMER’e yaptığımız başvurular oldu ancak olumlu sonuç alamadık.  Mücadelemizde şu an hukuken bir şey olmasa da biz farkındalığı yükseltip, kamuoyunu yaratmak için uğraşıyoruz.” 

Pedi kamulaştırma meşrudur

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde öğrenim gören Leyla Mavili de hijyenik ürünlerin fiyatına dikkat çekti. Bazen sağlığını hiçe sayarak en ucuzuna yöneldiğini anlatan Mavili, pedin kamulaştırılması gerektiğine vurgu yaptı. Pedi kamulaştırmanın ve dayanışmanın bir öz savunma olduğunu belirten Mavili, “Bu senin başında üniversite feminist kolektif olarak pedleri kamulaştırıp sokaklarda dağıttık çünkü bunu bir öz savunma olarak görüyoruz. Devletin temel ihtiyaç olmasına rağmen sağlamadığı bu hijyenik ürünleri biz imkanını buldukça kamulaştırabilir, dayanışabilir ve bu şekilde ped sağlayabiliriz. Bu çok meşru bir öz savunma zeminidir” dedi.

Kalitesiz ped enfeksiyon yapıyor

Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencisi İlke Çıtır, aylık gelirinin bin TL olduğunu kaydederek, “Paramın olmadığı zamanlar oluyor. Arkadaşlarımdan temin ettiğim zamanlar oluyor. Bazen hiç kullanmadığım zamanlar bile olabiliyor. Kalitesizi kullandığınızda enfeksiyon kapabiliyorsunuz” dedi.

MA