AYŞE SÜRME/FAHRETTİN KILIÇ
MA/AMED
Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınından en çok etkilenen sektörlerin başında yayıncılık geliyor. Baskı ve sansür ile baş etmek zorunda kalan Kürt yayınevleri, kağıt fiyatlarının artması ve son olarak koronavirüs nedeniyle satış yapamamaktan kaynaklı zor günler geçiriyor. ''Böyle giderse sadece büyük birkaç yayınevi ayakta kalabilir'' diyen yayınevleri bu belirsiz durumdan kaygılı.
Başta kâğıt olmak üzere bütün girdileri ithal olan yayıncılık sektörü, hem Covid-19 salgını hem de döviz kurunda yaşanan artış karşısında yükselen maliyet sorunlarıyla mücadele etmek zorunda. Kitap basımı matbaaların kapalı olmasından kaynaklı durmuş vaziyette. Satışların da büyük oranda düştüğü bu günlerde yayınevleri ancak online satış yaparak ayakta durmaya çalışıyor.
Dara Yayınevi koordinatörü Bawer Berşev, Avesta Yayınları koordinatörü Abdullah Keskin, Aram Yayınevi çalışanı Zuhal Tekiner ve Sîtav Yayınları sahibi Qahir Bateyî, Kürt yayınevlerinin karşı karşıya oldukları sorunları değerlendirdi.
Kriz ve Euro artarsa fazlasıyla etkileneceğiz
Dara Yayınevi koordinatörü Bawer Berşev, kriz başlamadan önce 10 kitap matbaaya gönderdiklerini, yeniden fiyat almadıklarını söyledi. İhtimaller üzerinden fiyatın
yüzde yirmi arttığını belirten Berşev, “Şu anda hazırladığımız farklı kitaplarımız var ama krizin geçmesini bekleyeceğiz. Dağıtım ağımız olan pirtukakurdi.com üzerinde de sıkıntılarımız var. Yayın evleri ucuz satış yaparak kısa dönem maliyetlerini çıkarmaya çalışıyor. Kriz ve Euro artarsa fazlasıyla etkileneceğiz. Kağıt piyasasını daha çok Euro etkiliyor. Böyle giderse birçok yayınevi kapanma eşiğine gelecektir. Yayınevi olarak üretiyoruz, hazırlıklarımızı yapıyoruz, fakat kitapları basmamaya çalışıyoruz. Tabii çalışmalarımıza devam ediyoruz. Kriz bittikten sonra piyasanın o anki matbaa maliyetine göre biz de hareket edeceğiz. Gerçek şu ki krizde en çok küçük yayınevleri etkilenecektir. Büyük yayınevleri bir nebze kendilerini koruyabilirler” diye konuştu.
Satışlar düştü
Avesta Yayınları koordinatörü Abdullah Keskin, ekonomik açıdan fazla bir şey yapamayacak duruma geldiklerini ve var olma mücadelesi verdiklerini belirterek şunları ifade etti:“Yetkililerin ne tür önlemler alması konusunda öneri yapamayız. 25 yıllık bir yayıneviyiz, sıradan bir şirketin, bakkalın bile yararlandığı hiçbir şeyden yararlanmadık. Şartlardan dolayı az eleman çalıştırıyoruz. Haftada bir veya iki defa
online satışları karşılamak için ofise gidiliyor. Satışlar doğal olarak düştü. Bütün kitabevleri kapalı, sadece online satış siteleri var. Karantina, okurların evdeki kitaplara el atmalarını sağladı. Kürtçe dijital medyanın içeriği arttı, zenginleşti. Biz de YouTube sayfamızı canlandırdık, yazarlar eserlerinden parçalar okudular. Şimdiden güzel bir arşiv oluştu. Bunun yeni bir başlangıç olmasını umuyorum. Kürt okuru genelde roman, öykü ve klasiklere ilgi duyar. Yavaş yavaş araştırma kitaplarına, özellikle tarih ve çeviri edebiyata da bir ilgi oluştuğunu söyleyebiliriz.”
Kürtçe kitaplara ilgi arttı
Aram Yayınevi çalışanı Zuhal Tekiner ise yayıncılık sektörünün 2016 yılında başlayan. fakat ismi konulmayan bir kriz ile karşı karşıya kaldığını söyledi. Böyle devam ederse kısa süre sonra farklı sorunların da belireceğine dikkat çeken Tekiner, “Yayıncılık sektörü az veya hiç desteklenmeyen sektörlerin başında gelmektedir. Bunun yanında okur sayısında düşüşten
ziyade mevcut okuyucu yerine yeni bir okuyucu kitlesinin eklendiğini gördük. Ancak alım gücünün buna karşın sınırlılığını da görebiliyoruz. Okurların, Kürtçe kitap okumaya, öğrenimi hızlandıracak kitaplara yöneldiğini söyleyebiliriz. Aram yayınevlerinin bildiğiniz gibi birçok kitabı yasaklandı. İnternet sitemizde erişim engeliyle karşı karşıya, ancak internet sitelerinde ve kitap evlerinde yasaklı olmayan birçok kitabımız satışa sunuluyor. Okuyucularımız mevcut dağıtım ve satış yapan sitelerden kitaplarımıza ulaşabilirler” şeklinde konuştu.
Böyle giderse sadece birkaç yayınevi ayakta kalabilir
“Elbet koronavirüs krizinin çok kötü bir etkisi oldu” diyen Sîtav Yayınları Editörü Qahir Bateyî de şunları söyledi: “Yayıncılar kağıt bulamıyor. Ayrıca yayınevini kapattığımızdan bu yana bir aydan fazla zaman geçti. Evde çalışmalarımıza devam etsek de, yine de üzerimizde kötü bir etkisi var. Yayıncılar bu kriz
den en fazla etkilenen sektörlerden biri. Bu nedenle, devletin uzun vadeli ve uygun olmayan satın alımlarda bile yayıncılara özel destek sağlaması gerekmektedir. Bu tür bir destek gelmezse, birçok yayıncı kapatılacaktır. Bu, yüzlerce insanın işini kaybetmesine ve yayıncılar tarafından kötü yol açtı. Böyle giderse sadece birkaç yayınevi ayakta kalabilir. Bu durumun okuyucular üzerinde de etkisi oldu. Durum belli değil, kimse bunun nasıl olacağını bilmiyor. Bu yüzden kitap okumak çok düştü. Kitaplarımızı online hesaplarımızda satıyoruz. Fakat korona durumu yüzünden çok az ilgi var. Sadece araştırma kitapları son zamanlarda satıldı.”
