Kürtçe çeviriye yeni soluk: LEWerger 

• LEWerger dergisi dünya edebiyatının seçkin metinlerini, orijinal dillerinden yetkin bir çeviriyle Kürt edebiyatına kazandırıyor. Şimdiye kadar yayınlanan iki sayıda Fransızca, Almanca, Rusça, Ermenice, Farsça gibi 12 dilden 110’un üzerinde şiir Kürtçenin farklı lehçelerine çevrildi.

MAHİR FIRAT FİDAN

Dünya dillerinden Kürtçeye şiir çevirisi yapan LEWerger dergisi yakın zamanda okuyucu ile buluştu. 3 kişiden oluşan yayın kurulunun dışında dergide 5 redaktör, 7 editör ve toplam 40 çevirmen şimdiye kadar yer aldı. Bugüne değin yayınlanan her iki sayıda 12 farklı dilden çeviriler bulunuyor. Şimdiye kadar Fransızca, Almanca, İngilizce, İtalyanca, Rusça, Yunanca, İsveççe, Norveççe, Bulgarca, Ermenice, Farsça ve Arapça dillerinin orijinalinden yaklaşık 110’un üzerinde şiir Kürtçenin üç farklı lehçesine (Kurmancî, Kirmanckî ve Soranî) çevrildi. Mahmud Derviş’ten Charles Baudelaire’e, Kavafis’ten Maya Angelou’ya kadar doğudan ve batıdan birçok şairin çevirilerinin olduğu LEWerger dergisinin Yayın Kurulu üyeleri Yeqîn H. ve Miradê Miradan ile konuştuk.

Bir boşluğu doldurmaya çalıştık

İlk olarak derginin çıkış öyküsünü Yeqîn’den dinliyoruz. LEWerger dergisinin Kürt okurun ve şiir severlerin duyduğu ihtiyaçtan doğduğunu söylüyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: “Kürt yayıncılık alanında türlü girişimler olsa da ya eksik kaldı ya da tam anlamıyla ihtiyaçlara cevap veremedi. Bu fikir, yani tamamen çeviriden oluşan bir dergi çıkarma fikri, Kürt edebiyat çevrelerince sıkça tartışılsa da hiçbir zaman gerçekleşemedi. Elbette bizler bu tartışmalara ve fikir paylaşımlarına dahil olduk ve sonunda yayın kurulumuzu oluşturup şu ana kadar tamamen çeviriye hizmet etmemiş bir derginin boşluğunu doldurmaya karar verdik. Bu amaçla arkadaş ve dost çevrelerimizle iletişime geçip birçok yetkin çevirmen, editör ve redaktörün dahil olduğu kararlı bir ekip oluşturduk."

Birçok dilden metinler...

Şimdiye kadar 2 sayı yayınlayan derginin yayın politikasını ise Yeqîn şöyle anlatıyor: “Yayın politikamız öncelikle dünya edebiyatının seçkin metinlerini, orijinal dillerinden yetkin bir çeviriyle Kürt edebiyatına kazandırmaktır. Bu amaçla daha ilk sayımızdan itibaren birçok dilden farklı metinleri dilimize kazandırdık. Metinlerin seçiminde öncelikle çevirmenlerimizin kararlarına kulak veriyoruz, editörlerimizle paylaştıktan sonra gerekli olgunluğa erişen metin çevirilerini yayın kurulumuzun da ortak görüşüyle yayınlama kararına varıyoruz.”

Her çevirmen ayrı katkı sunuyor

Çevrilecek şiirlerin nasıl kararlaştırıldığını ve çeviri sürecini soruyoruz. Bu soruya Miradê Miradan şöyle cevap veriyor: "Şiir/metin seçiminde kimi çok istisnai durumlar hariç prensip olarak çevirmenlerimizi kısıtlamıyor ya da telkinde bulunmuyoruz. Onlar ruhen ve kalben kendilerine yakın buldukları metni çevirip bize yolluyorlar. Tabi bizde değerlendirip görüşlerimizi bildiriyoruz. Gerekli edisyon ve redaksiyon sürecinden sonra metin yayına hazır hale geliyor ki bu süreçten geçmeyen hiçbir metni prensip olarak yayınlamıyoruz. Ve özellikle bu sürecin her adımına da çevirmeni katıyoruz, kendi izni olmaksızın hiçbir müdahalede bulunmuyoruz. Çok bilindik şiirlerin yanı sıra fazla öne çıkmamış kimi metinleri de çevirmeye ve tanıtmaya gayret ediyoruz. Bu bazen bir şiir çevirisiyle olabilir ya da daha önce yapılmış bir çeviri söyleşi aracılığıyla olabilir ki bunun örneklerini dergimizde bulabilirsiniz."

Kürt dili ve edebiyatı için önemi

Kürtçe gibi uzun yıllardır baskı ve asimilasyon politikalarına maruz kalan bir dil için çeviri metinler çok önemli bir yer tutuyor. LEWerger dergisinin Kürtçeye katkısını Miradê Miradan, şöyle ifade ediyor: "Bu şiir çevirilerinin Kürt diline katkıları elbette kaçınılmaz olacaktır; özellikle şiir yazmaya başlayan ve yahut yazmakta olan genç kuşaklar için. Onlar dünya şiirinin türlü örneklerini kendi ana dillerinden okuyabilecek ve imgelem dünyaları genişleyecektir. Bu vesileyle de kendi dillerinin edebiyatına daha büyük katkılarda bulunabilecek yetkin eserler ortaya koyacaklardır. İkincisi de kendi dilleriyle yazılmış şiirleri ve çeviri şiirleri karşılaştırma imkanı bulup aradaki farklar ya da benzerlikler sayesinde, edebiyatın sınır/dil tanımazlığına dayanarak şiire karşı farklı bakış açıları geliştirebilecekler."

Her dil aynı yapıya sahip değil 

Yakın zamana kadar inkar edilen bir dilin bugün nasıl gelişip edebi anlamda daha da yükseldiği anlatan Miradan, "Kürtçenin bir edebi dil olarak gelişimi açısından çeviri oldukça önem arz etmekte. Çünkü çeviri bir dilin sınırlarını zorlamakta, bazen uçlarda gezinmeyi zorunlu kılmaktadır ki bu gayet normal; sonuçta her dil aynı yapıya, sentaksa sahip değil ve çeviride bu kimi zaman sorun demektir. Bu sorunların üstesinden gelmek için, dil gelişmek ve yeni ufuklara yelken açmaya zorunlu hale geliyor. Bu zorunluluk olumlu bir etkidir ve dilimizin gelişimi açısından vazgeçilmezdir. Bu yüzden çeviriye önem veriyor ve elimizden geldiğince de çevirmeye devam edeceğiz" diyor.