Kürtlük nöbetinde bir Türkmen

• Sosyalist siyasetçi, müzisyen, senarist, yönetmen ve yazar. Türkmen bir ailenin çocuğu olarak 7 Temmuz 1962’de Semsûr'da (Adıyaman) doğdu. 

Babası Ziya Önder, 1960’lı yıllarda Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) ildeki kurucularından ve il başkanlarındandı. Önder, babasını küçük yaşta kaybettikten sonra ailesiyle birlikte dedesinin yanına taşındı. Fotoğrafçı çıraklığı gibi çeşitli işlerde çalışarak ailesine destek oldu. Adıyaman Lisesi’nin ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne girdi; ancak 12 Eylül 1980 Darbesi sırasında eğitimine ara verdi. Ardından tutuklandı ve 12 yıl hapis cezası aldı.

Gençlik yıllarını, 7 yıl boyunca, Mamak, Ulucanlar ve Haymana cezaevlerinde geçirdi. Cezaevinde işkence gören Önder, açlık grevlerine de katıldı. 

1987’de tahliye olduktan sonra çeşitli işlerde çalışmaya devam etti. Mevsimlik tarım işçiliği, lastik tamirciliği, inşaat işçiliği ve uzun yol kamyon şoförlüğü, yaptığı işlerden bazılarıydı.

 

 

Sinema kariyeri de var

Yılmaz Güney’in Duvar filmini 2003’te izledikten sonra Barış Pirhasan’ın senaryo atölyesine katılmasıyla sinema kariyerine başladı. Sinemacı olarak özellikle 2006 yapımı 'Beynelmilel' filmiyle geniş kesimlerin dikkatini çekti. 2007 Uluslararası Adana Altın Koza Film Festivali’nde En İyi Film Ödülü’nü kazandı. Önder, O… Çocukları (2008), F Tipi Film (2012) ve İtirazım Var (2014) gibi yapımlarda da senarist, yönetmen veya oyuncu olarak yer aldı. Sis ve Gece, Yeraltı gibi filmlerde oyunculuk yaptı.

2011'e dek Radikal gazetesinde hafızalara kazınan ve toplumsal belleğin, dayanışmanın önemine vurgu yapan yazılar kaleme aldı. Milletvekili olduktan sonra köşe yazılarına bir süre daha devam etse de düzenli olarak yazmadı. Son olarak uzun periyotlarla T24'te yazıyordu. 

Politikacı Önder

Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku'ndan gelen davetle 2011'de İstanbul Milletvekili seçilerek politikaya adım attı.  Daha sonra Halkların Demokratik Partisi (HDP) bünyesinde milletvekili olarak görev yaptı. 2013'te Gezi Parkı'nda polis tarafından hedef alındı ve yaralandı. Aynı yıl 'diyalog süreci'nde İmralı Heyeti’nde yer aldı ve Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan ile görüşmeler yürüttü. Kürt Halk Önderi'nin mesajını Amed Newrozu'nda milyonlara okuduğu için “Terör örgütü propagandası” suçlamasıyla yargılandı ve 3 yıl 6 ay hapis cezası aldı. Anayasa Mahkemesi’nin ifade özgürlüğü ihlali kararı sonrası 2019’da tahliye edildi. 2023'teki seçimlerde DEM Parti İstanbul milletvekili seçildi ve Türkiye Meclisi Başkanvekili olarak görevlendirildi. İkinci İmralı Heyeti'nde yer aldı.

Etkileyici hitabeti, mizahı ve sosyalizm anlayışıyla hem sinema hem de siyaset dünyasında özgün bir yere sahip olan Önder'in Ceren isminde bir kızı, Ferhan Can adında bir de torunu var.