OHAL fiili olarak devam ediyor
- İHD Genel Başkan Yardımcısı Rehşan Bataray Saman, Kuzey Kürdistan’ın 2021’de de korkunç bir çatışma tablosuyla karşı karşıya kaldığını belirterek, OHAL’in fiili olarak sürdüğünü ve bunun insan hakları açısından onarılması güç tahribatlar oluşturduğunu söyledi.
İHD Amed Şubesi’nin 2021 yılı hak ihlalleri raporunda, 151 yurttaşın ve 156 tutsağın işkence gördüğü belirtildi.
İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi, Kuzey Kürdistan’da 2021 yılı içerisinde yaşanan hak ihlallerine dair hazırladığı raporu dernek binasında açıkladı. Toplantıda konuşan İHD Genel Başkan Yardımcısı Rehşan Bataray Saman, bölgede OHAL’in fiili olarak sürdüğünü ve bunun insan hakları konularında onarılması güç tahribatlar oluşturduğunu söyledi. 2021’de insan hakları ihlallerin artığına dikkat çeken Saman, bölgenin “korkunç bir çatışma” tablosuyla karşı karşıya kaldığını belirtti. Saman, yaşanan ölümler, gözaltı, tutuklama, Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında açılan kapatma davasına değindi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Kürt milletvekilleri ve kayyum atanan belediye eşbaşkanları hakkında verdiği ihlal kararlarına rağmen siyasetçilerin halen cezaevlerinde tutulduğunu hatırlatan Saman, JİTEM Davası ve Şemdinli Kitap Evi’nin bombalanmasında beraat kararı verilmesinin cezasızlık politikasındaki ısrarı gösterdiğini vurguladı.
Saman, gözaltı birimlerinde, ev baskınlarında ve sokaklarda 151 yurttaşın işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını paylaştı. Saman, ayrıca 156 tutsağın cezaevlerinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldığına işaret ederek, “Bu insanlık dışı yöntemlere derhal son verilmeli, bu yöntemlere başvuranlar görevlerinden alınmalı ve yargı karşısına çıkarılarak cezalandırılmalıdır” diye konuştu.
Bu sürede 170 siyasi tutsağın iradeleri dışında ailelerinden uzak yerlere sürgün edildiğini dile getiren Saman, cezaevlerinde halen 604’ü ağır toplam bin 605 hasta tutsak bulunduğunu kaydetti. Bu tutsaklardan 7’sinin nitelikli sağlık hizmetine erişemediği için yıl içinde yaşamlarını yitirdiğine dikkati çeken Saman, Öcalan üzerinde uygulanan tecride de değindi. Saman, “Hükümlü mahpus statüsünde bulunan Öcalan’ın ve aynı hapishanede bulunan üç siyasi mahpusun, aileleri ve avukatları ile görüştürülmemesi insan hakları ihlalidir. Hapishanelerde kişiye özgü uygulamalar, insan hakları anlayışı ve insancıl hukukla bağdaşmayan bir durumdur. Bu nedenle, tecrit uygulamalarına bir an önce son verilmesi çağrısında bulunuyoruz” dedi. Hasta tutsaklar Mehmet Emin Özkan ve Aysel Tuğluk’un durumuna dikkat çeken Saman, Adalet Bakanlığı’nı “hapishanede yaşanan hukuk dışı koşullara son vermeye” çağırdı.
Yaşam hakkı ihlalleri
İHD Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklıdır ise raporda yer alan verileri paylaştı. Saçaklıdır, polis ve askerlerin dur ihtarına uymayan iki kişiyi katlettiğini ve 8 kişiyi yaraladığını ifade etti. Saçaklıdır, 2 tutsak ile 8 asker ve polisin intihar ettiği iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdiğini kaydetti. Resmi hata ve ihmal sonucu 5 kişinin hayatını kaybettiğini, iki kişinin yaralandığını ifade eden Saçaklıdır, bir siyasi parti yöneticisinin saldırıda yaralandığını, bir gazeteci, iki öğretmen, bir avukat, iki doktor, 15 sağlık görevlisinin saldırılarda yaralandığını aktardı.
Saçaklıdır, Garê’ye işgal saldırısında 12 asker, polis ve istihbarat elemanı ile bir Irak vatandaşının yaşamını yitirdiğini hatırlattı. Saçaklıdır, sınır hattında bir kişinin vurularak katledildiğini, iki kişinin aynı sebepten dolayı yaralandığını, bir kişinin ise donarak ölü bulunduğunu kaydetti. Mayın patlamalarında iki çocuğun yaşamını yitirdiğini, bir çocuğun yaralandığını dile getiren Saçaklıdır, iki yetişkinin aynı sebepten dolayı yaşamını yitirdiğini, dördünün ise yaralandığını söyledi. Saçaklı, 9 çocuk, 38 kadın ve dört erkek olmak üzere toplam 51 kişinin kuşkulu bir şekilde ölü bulunduğunu aktardı.
Bölge yasakları
Bu yıl içinde, 5 kent ve buna bağlı 19 ilçede 950 bölgenin 7 kez özel güvenlik bölgesi ilan edildiğini belirten Saçaklıdır, 2 kent merkezi ve bunlara bağlı 10 ilçede 155 köy/mahalle ve bağlı bulunan onlarca mezrada 13 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini kaydetti.
Kadın cinayetleri
Bu sürede 21 kadının intihar ettiğini, 10 kadının intihar teşebbüsünde bulunduğunu dile getiren Saçaklıdır, 32 kadının aile içi şiddet sonucu katledildiğini, 17’sinin maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandığını, üç kadının cinsel saldırıya maruz kaldığını söyledi. Saçaklıdır, 10 kadının toplumsal yaşamda saldırı sonucu yaşamını yitirdiğini, 14 kadının bu şiddete bağlı olarak yaralandığını, 18 kadının cinsel saldırıya maruz kaldığını, 15 kadın fuhuş yapmaya zorlandığını, bir kadının da kaçırılma girişimine maruz kaldığını kaydetti.
Çocuk hakları
Çocuklara yönelik hak ihlalleri de aktaran Saçaklıdır, 12 çocuğun intihar, dördünün intihar teşebbüsünde bulunduğunu, dört çocuğun aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdiğini, 11 çocuğun maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandığını, 9’nun cinsel istismara maruz kaldığını dile getirdi. Dört çocuğun toplumsal yaşamda maruz kaldığı şiddet sonucu yaşamını yitirdiğini, 8’inin yaralandığını, toplumsal yaşamda 34 çocuğun cinsel istismara maruz kaldığını söyleyen Saçaklıdır, 6 çocuğun kaçırılarak alıkonulduğunu ve bir çocuğa şantaj yapılarak cinsel istismara maruz bırakıldığını anlattı.
İşkence
Saçaklıdır’ın paylaştığı verilere göre, diğer ihlaller şöyle; en az 56 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. 94 kişi gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Bir kişi korucular tarafından kötü muameleye maruz kaldı. 156 mahpus, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 15 kişi kolluk güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken 5 kişi de tehdit edildi.
Bin 741 gözaltı
29’u çocuk bin 741 kişi gözaltına alındı. Biri çocuk 312 kişi tutuklandı. Bir kişi hakkında ev hapsi verildi. Bin 461 ev/işyeri baskını yapıldı. 25 soruşturma dosyasında 102 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. 14 dava dosyasında 65 kişi hakkında dava açıldı. Aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 57 dosyada 191 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.
Cezaevlerindeki ihlaller
170 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi. 23 mahpus sağlık hakkı ihlaline maruz kaldı. Üç aile görüşü hakkı engellendi. En az 56 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı. 115 mahpusa disiplin cezası verildi. En az dört mahpus tecrit edildi.
İş cinayetleri
Güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında 22 işçi yaşamını yitirdi, 8 işçi yaralandı. 404 kişi işten çıkarıldı.
Görev gaspları
15 kişi görevinden alındı ve 23 kişi de ihraç edildi. İki ilçe belediye eşbaşkanı görevden alınırken, bir ilçe belediyesine kayyum atandı. Dört belediye meclis üyesi ve dört il genel meclis üyesi görevinden alındı. AMED
