Petrol hesapları yeni risklere kapı aralıyor

• KDP'nin Türk devleti ile sürdürdüğü kayıt dışı petrol ticaretinin yarattığı sonuçlara bakıldığında, Kürt siyasi partilerinin ortaklığına verdiği zararın hangi boyutlara varabileceği daha net anlaşılıyor.

ALİ GÜNDEM

Ortadoğu, uzun zamandır ön planda olan savaş cephelerinden biri. Bu savaşın etkisiyle hem Irak, hem de Başûrê Kurdistan ciddi bir siyasi ve ekonomik krizin içinde. Halk bir yandan ekonomik krizle boğuşuyor. Bir yandan ise siyasal sorunların yarattığı anti demokratik iklim altında eziliyor.

Bölgedeki bu durumu kullanmak isteyenlerin başında faşist şef Erdoğan geliyor. O, Kurdistan Özgürlük Hareketi'ne karşıtlık üzerinden KDP ile ilişkiler geliştirirken aynı zamanda Sunniler ve Türkmenlerle geliştirdiği ilişkilerle de Irak siyasetini kendi çıkarlarına göre dizayn etmek istiyor. Bu durum merkezi Irak hükümetini de, ABD'nin başını çektiği uluslararası güçleri de rahatsız eden bir noktaya vardı.

AKP'nin bu kirli siyasetine çanak tutan, hiç kuşkusuz KDP yönetimi oldu. 'Küçük olsun benim olsun' anlayışı ile hareket eden KDP, hem Kürtler arası bölünmeyi körükledi, hem de Irak merkezi hükümetine karşı Kürt siyasi partileri tarafından uzun yıllardır sürdürülen ortaklık tutumuna büyük zarar verdi. KDP'nin Türk devleti ile sürdürdüğü kayıt dışı petrol ticaretinin yarattığı sonuçlara bakıldığında, bu zararın hangi boyutlara varabileceği daha net anlaşılıyor.

Ukrayna'daki hegemonik güç savaşı başlamadan önce Avrupa Birliği'nin Rus gazına olan bağlılık oranı ortalama yüzde 40 civarındaydı. Tüm Avrupa Birliği ülkeleri petrolün yüzde 27'sini yine Rusya'dan ithal ediyordu. AKP faşizmi Ukrayna-Rusya savaşının ardından bu tabloyu da kazanca çevirmek istedi.

Başûrê Kurdistan'a ait doğal gaz ve ham petrol ürünleri, uzun yıllardır KDP işbirliği ile kayıt dışı bir biçimde Türkiye üzerinden dünya pazarlarına taşınıyordu. Ukrayna-Rusya savaşının ardından ise taraflar yeni doğal gaz boru hatları oluşturmak için faaliyetlerini artırdı. KDP'li Başbakan Mesrur Barzani 2 yıl önce Dubai'de yaptığı bir açıklamada bunu açıkça ifade etmiş ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya gaz ihraç etmeye başlayacaklarını duyurmuştu. 2022 yılının Nisan ayı ortalarında Mesrur Barzani bu amaçla önce Ankara'da Erdoğan'la görüştü. Ardından İngiltere'ye giderek dönemin başbakanı Boris Johnson'la bir araya geldi. Mesrur Barzani buradaki görüşmede Avrupa'ya enerji ihraç etme isteğini bir kez daha dile getirdi.

Bu gelişmeler yaşanırken Irak'ta federal mahkeme, Başûrê Kürdistan'daki petrol ve doğalgaz sahalarını yönetme yetkisini Irak Federal Hükümeti’ne bağlı petrol bakanlığına veren bir karar aldı. Irak Merkezi Hükümeti 2014 yılında da Uluslararası Tahkim Mahkemesi'ne Türkiye aleyhine bir başvuru yapmıştı. Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin kararı geçtiğimiz hafta açıklandı. Irak Petrol Bakanlığı yetkilileri, "Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin nihai kararının Irak'a resmi olarak bildirildiğini ve "kararın Irak lehine" olduğunu açıkladı. Bu kararın ardından Başûrê Kurdistan'daki petrol alanlarından Ceyhan Boru Hattı ile Türkiye'ye sevkedilen ham petrol akışı durduruldu.

Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin kararıyla köşeye sıkışan Türkiye, Irak ile anlaşmak için girişimlerini artırdı. Irak devletine, tahkim kararına saygı duyacağını resmen bildirdi. Irak merkezi hükümeti ise kararla birlikte KDP ile Türkiye arasında imzalanan ikili anlaşmaları ortadan kaldıracak adımlar atmaya başladı. Irak Petrol Bakanlığı’ndan bir heyetin, Başûrê Kurdistan'daki petrol ve doğal gaz ihracatı için yeni bir mekanizma üzerinde anlaşmaya varmak üzere Türkiye'ye gideceği açıklandı.

Bu gelişmeler yaşanırken bir açıklama da Irak Parlamentosu Maliye Komisyonu Üyesi Soran Omer'den geldi. Soran Omer, Paris Uluslararası Tahkim Mahkemesi'nin aldığı kararla KDP yetkilileri ile Türkiye arasındaki imzalanan 50 yıllık petrol anlaşmasının sona erdiğini bildirdi.

KDP ile Türk devleti arasındaki petrol ve doğal gaz anlaşmalarından YNK de rahatsızdı. YNK'li yetkililer birçok kez konuyla ilgili rahatsızlıklarını bildirmiş, hükümet ortağı olmalarına rağmen bu anlaşmalardan haberlerinin olmadığını açıklamışlardı.

Türkiye'de 14 Mayıs'ta yeni bir seçime gidilirken yaşanan bu gelişmeler, öyle görünüyor ki AKP kadar KDP'nin de kaderini belirleyecek yeni gelişmelere gebe.