Rojava'da birliğe doğru

Kürtlerin birlik ve ortak bir vizyon hedeflediği Qamişlo'daki konferans, bölgedeki siyasi denklemleri değiştirebilecek kritik bir fırsat sunuyor

• Qamişlo’da yarın düzenlenecek Rojava Kürt Ulusal Tutum Konferansı, ENKS ve PYNK’nin ademi merkeziyetçi sistem talebini resmileştirmeyi amaçlıyor. 
• QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî'nin öncülük ettiği süreç, Türkiye’nin işgalci ve Şam’ın merkeziyetçi tutumuna karşı kritik bir sınavla karşı karşıya.

Kuzey ve Doğu Suriye'nin Qamişlo kenti, bugün hem Rojava hem de bütün Kürdistan için tarihi bir buluşmaya ev sahipliği yapıyor. Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) ve PYD’nin liderlik ettiği Kürt Ulusal Birliği Partileri (PYNK), Rojava Kürt Ulusal Tutum Konferansı'nda bir araya gelerek Suriye’de ademi merkeziyetçi, demokratik ve çoğulcu bir sistem talebini resmileştirmeyi hedefliyor. Konferans, Şam’daki Suriye Geçiş Hükümeti ile müzakerelerde ortak bir Kürt delegasyonu kurmayı, Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi’nin kazanımlarını korumayı amaçlıyor. Konferans, Kürt halkı ve Suriye’nin geleceği açısından büyük bir dönüm noktasını işaret ediyor; uzun süredir devam eden bölünmeleri aşmak ve ortak bir Kürt vizyonu oluşturmak için kritik bir fırsat sunuyor. QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdi'nin öncülük ettiği süreç, PKK, KDP ve YNK tarafından destekleniyor; aynı zamanda arabuluculuk da yapan ABD ve Fransa tarafından da teşvik ediliyor. 

Konferans öncesi önemli hazırlık, toplantı ve tartışmalar yapıldı. Konferans, Aralık 2024’te rejim değişikliği ve Mart 2025’te ENKS’nin hazırlıklara tam katılım sağlayamaması nedeniyle iki kez ertelendi. QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî, 22 Nisan'da yaptığı açıklamada, “Halkımıza memnuniyetle duyuruyoruz ki ‘Rojava Kürt Ulusal Tutum Konferansı’ 26 Nisan’da düzenlenecektir. Kürt birliği, Suriye’de Kürt halkının ortaya koyduğu mücadelesinin çözümü için ulusal bir gerekliliktir. Umuyoruz ki tüm taraflar bu ulusal sorumluluğun gereklerini yerine getirir. Bu vesileyle, bu sürecin inşasında katkı sunan tüm taraflara teşekkür ediyor, konferans çalışmalarında başarılar diliyoruz” dedi. ENKS Başkanlık Kurulu Üyesi Fesla Yusuf, 20 Nisan'da yaptığı açıklamada, “Bu, Kürt halkının birleşme iradesini gösterecek” dedi. QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî, 23 Nisan'da Federe Kürdistan Başkanı Nêçîrvan Barzanî ile Hewlêr’de bir araya geldi. Ebdî, konferansın Kürt birliği için tarihi bir platform olacağını ve demokratik, çok etnili bir Suriye hedeflediklerini söyledi. Aynı gün Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) ve Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nden (DEM Parti) Keskin Bayındır, Serhat Eren, Saliha Aydeniz, Gülcan Kaçmaz ve Mehmet Kamaç’tan oluşan bir heyet, konferansa katılmak üzere Qamişlo’ya ulaştı. ANHA, konferansın tabanda büyük umut yarattığını ve PYNK’nin liderliğinde ademi merkeziyetçi sistem önerisinin, Kürt Halk Önderi'nin demokratik konfederalizm modeline dayanacağını yazdı. 

Şimdi konferans zamanı

Hazırlık Komitesi’nin verdiği bilgilere göre; konferansa, Rojava’daki Kürt siyasi partileri, gençlik ve kadın örgütleri, aydın, yazar, sanatçı, din insanları ve toplumun ileri gelenleri, Şam, Heleb, Hama, Bab ve Azez’den Kürt şahsiyetler katılacak. Bakur ve Başurê Kürdistan’dan da çeşitli siyasi parti temsilcileri konferansa katılırken Rojhılatê Kürdistan ve yurt dışından da mesajlar gönderilecek.

Ebdî'den açılış konuşması

Konferans, saat 10.00’da divan seçiminin ardından QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî'nin açılış konuşmasıyla başlıyor. Konferans, üç üyeli bir başkanlık kurulu yönetiminde kapalı oturumlarla gerçekleşiyor. Konukların konuşmasının ardından konferans, basına kapalı devam edecek. Konferansın basına kapalı bölümlerinde temsilciler, daha önce parti, örgüt ve şahsiyetlerin üzerinde çalıştığı birlik ve ortak tutum taslağı okunup değerlendirilecek. Ardından da son şekli verilerek onaya sunulacak. Bir gün devam edecek konferansın sonunda sonuç bildirgesi basın açıklamasıyla kamuoyuna duyurulacak.

Konferansın katılımcıları

Konferans, Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi'nde yaşayan geniş bir temsilci yelpazesini bir araya getiriyor:

* PYNK: Kürt Ulusal Birliği Partileri/Partiyên Yekîtiya Neteweyî ya Kurdî (PYNK), 2016'da Suriye’deki Kürt siyasi partilerini bir araya getirmek amacıyla kurulan bir çatı örgüttür. Demokratik Birlik Partisi (PYD) tarafından domine edilmektedir. PYNK, Rojava’daki siyasi yapının temel aktörlerinden biri olarak, Kürt haklarının savunulması, özerk yönetim ve Suriye’nin geleceğinde demokratik bir sistem talebi üzerine faaliyet gösteriyor. Kürt ulusal birliğini güçlendirmeyi ve Kürt haklarını garanti altına alacak bir siyasi çözüm geliştirmeyi hedefliyor. PYNK, 16 Aralık 2011’de kurulan Batı Kürdistan Halk Meclisi’nin (MGRK) devamı niteliğindedir. Rojava'nın siyasi omurgasını oluşturan PYNK'den 190 temsilcinin katılması bekleniyor. PYNK, PYD’nin yanı sıra 24’ten fazla partiyi kapsıyor: Demokratik Birlik Partisi (PYD), Demokratik Yeşiller Partisi, Kürdistan Demokratik Barış Partisi, Kurdistan Komünist Partisi, Kurdistan-Suriye Demokrat Partisi, Suriye Kürt Demokrat Partisi (PDKS), Suriye Kürt Demokratik Sol Partisi, Suriye’deki Kürt Sol Partisi, Suriye’nin Geleceği Partisi, Kürdistan Demokratik Değişim Partisi, Çağdaş Kürdistan Partisi, Kürdistan İşçi Birliği, Arap Ulusal Konseyi, Suriye Çağdaş Demokrat Partisi, Suriye’deki Kürt Demokratik Örgütü Partisi, Reform Partisi-Suriye, Süryani Demokrat Partisi, Kürdistan Kardeşlik Partisi, Suriye’de Kürt Demokratik Günü Partisi, Demokratik Toplum Hareketi, Kongra Star, Muhafazakar Parti, Özgür Mücadele Partisi, Kürdistan Gelecek Partisi, Kürdistan-Rojavayê Kürdistan Demokrat Partisi, Heyet Tensiq El Weteniya-Hareket El Tehyir El Demoqrati, Süryani Birlik Partisi, Kürdistan Ulusal Birlik Partisi, Suriye Kürt Demokrat Partisi (Parti), Suriye Kürt Demokratik Birlik Partisi (Yekiti), Suriye’de Devrimci Sol Kanat, Suriye Partisi ve Suriye Kürt Demokratik Partisi.

* Suriye Kürt Ulusal Konseyi (ENKS): Kürdistan Demokrat Partisi’ne (KDP) yakın çizgide, yaklaşık 15 partiyi kapsayan çatı örgütten 150 temsilcinin katılması bekleniyor. Ana partiler: Kürdistan Demokrat Partisi-Suriye (PDK-S), Yekîtî Partisi, Azadi Partisi, Kürt Sol Partisi, Kürt Demokratik İlerleme Partisi, Kürt Demokratik Birlik Partisi, Kürt Gelecek Partisi, Kürt Reform Hareketi, Kürt Eşitlik Partisi ve Kürt Ulusal Partisi. 

* Diğer katılımcılar: Rojava’daki sivil toplum kuruluşları, Kongra Star, gençlik hareketleri, bağımsız aktivistler ve yerel yönetim temsilcileri. DBP ve DEM Parti’den bir heyet katılıyor. Hama, Halep ve Şam’daki Kürtler davet edilmedi; Fesla Yusuf, 20 Nisan'daki açıklamasında onların gelecekte dahil edilebileceğini söyledi.

Konferansa giden süreç

Konferans, Rojava Kürtlerinin uzun soluklu birleşme çabalarının sonucu:

* 2012 Hewlêr Anlaşması: Dönemin Federe Kürdistan Başkanı Mesûd Barzanî’nin arabuluculuğunda, ENKS ve PYD, Rojava’da ortak yönetim için anlaştı, ancak anlaşma uygulanamaz kılındı.

* 2014 Duhok Anlaşması: Barzanî’nin gözetiminde, Rojava’da ortak yönetim hedeflendi, ancak başarısız kaldı. Türkiye'nin ENKS'si kullanması, ENKS'den İbrahim Biro’nun 2016’da tutuklanması, 2017’de ENKS ofislerinin kapatılması gibi gerginlikler yaşandı

* 2020 görüşmeleri: ABD’nin arabuluculuğunda, ENKS ve PYNK, Haziran 2020’de ortak yönetim için anlaşma imzaladı. ENKS ofisleri yeniden açıldı, ancak yönetime katılım sağlanamadı.

* 2021 görüşmeleri: ABD destekli görüşmeler, ENKS’nin 'Roj pêşmergeleri' talebi ve PKK'yi suçlamaları nedeniyle tıkandı.

* Aralık 2024: Beşar Esad rejiminin çöküşü, Kürt gruplarını birleşmeye zorladı. PYNK, Qamişlo’da geniş bir toplantı düzenledi.

* Ocak 2025: KDP Genel Başkanı Mesûd Barzanî’nin temsilcisi Hamîd Derbendî ile QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî, Hesekê'de görüştü. ABD ve Fransa'nın dahli ve Türkiye’nin dolaylı onayı, süreci hızlandırdı.

* Şubat 2025: ENKS Sözcüsü Feysel Yusuf, 7 Şubat'ta Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu’ndan (SMDK) çekildiklerini duyurmuştu.

* Mart 2025: Hesekê’de 20 Mart'ta ENKS’den Süleyman Oso, PYNK, Genel Komutan Mazlum Ebdî, ABD Temsilcisi Scott Bolz ve CENTCOM General Michael Erik Kurilla’nın katılımıyla federal sistem ve ortak delegasyon konusunda uzlaşıldı. Ortak komite kuruldu.

* Nisan 2025: Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi Danışmanı Bedran Çiya Kurd, 10 Nisan'da Reuters'e yaptığı açıklamada federal sistem talebini resmileştirdi. Konferans tarihi 26 Nisan olarak kesinleşti.

Basından yoğun ilgi

Konferansa Kürdistan ve yurtdışından basın-yayın kuruluşları da yoğun ilgi gösteriyor. Hazırlık Komitesi’nin verdiği bilgilere göre 60’ın üzerindeki basın-yayın kuruluşu adına yaklaşık 200 gazeteci konferansı izleyecek.

Konferansın temel hedefleri

* ENKS ve PYNK, Suriye’de ademi merkeziyetçi, çoğulcu ve demokratik bir sistem talep ediyor. Bu, Kürt kimliğinin anayasal tanınmasını ve yerel özerkliği içeriyor. Yerel yasama meclisleri ve iç güvenlik güçlerinin korunması isteniyor.

* Şam’la müzakerelerde birleşik bir delegasyon kurulacak. ENKS’den Süleyman Oso, 23 Nisan'daki açıklamasında delegasyonun federalizmi sunacağını belirtti.

* ENKS’nin Kuzey ve Demokratik Özerk Yönetimi'ne entegrasyonu tartışılacak.

* ENKS ile PYNK arasındaki bölünmeler aşılmaya çalışılacak. QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî, 20 Mart'taki açıklamasında birliğin tarihi bir ihtiyaç olduğunu vurgulamıştı.

* Rojava’daki petrol sahalarının yönetimi ve QSD’nin statüsü, Şam’la müzakerelerde kilit konulardan. Kürt tarafı özerkliğin ekonomik ve askeri boyutlarını korumayı hedefliyor.

Belirleyici dinamikler

Konferans, çatışma ve uzlaşmaların grift hal aldığı bir dönemde gerçekleşiyor. ABD ve Fransa, ENKS-PYNK uzlaşısını destekliyor. ABD Özel Temsilcisi Scott Bolz ve CENTCOM Komutanı General Michael Erik Kurilla’nın Mart 2025’te Hesekê’deki toplantıya katılımı, ABD’nin rolünün ciddiyetini gösterdi. Fransa, başında beri bir delegasyonu görevlendirdi ve son olarak Fransa Dışişleri Bakanı, Hewlêr'tü tüm Kürt tarafıyla görüştü; Genel Komutan Mazlum Ebdî ile fotoğraf verdi. ABD ve Fransa, Şam ve Hewlêr'deki tüm görüşmeleri, bir nevi modere etti. 

Kürtlerin Suriye'ded statüsüz ve savunmasız kalmasını isteyen Türkiye, askeri saldırılarını sürdürürken birlik çabalarına ve Şam ile bu kapsamdaki entegrasyona karşı çıkıyordu. Şam üzerindeki etkisiyle geçici anayasa ve hükümeti şekillendirdi, ancak saldırttığı çetelerini son iki haftadır bağladı. Türkiye'de devam eden görüşmeler paralelinde, Kürtlere arasındaki diyaloga henüz olumsuz anlamda müdahil olmadı. 

KDP Genel Başkanı Mesûd Barzanî, 2012’den beri arabulucu. 2025’teki görüşmeleri konferansın önünü açtı. Federe Kürdistan Başkanı Nêçirwan Barzanî de hem uluslararası hem de bölgesel ilişkilerini olumlu anlamda kullandı. Başından beri Rojava'yı ve QSD'yi destekleyen YNK Genel Başkanı Bafil Celal Talabani de katkısını esirgemedi. 

Şam'daki geçici yönetim, Türkiye'nin dayattığı merkezi yönetim ve 'Arap Cumhuriyeti'ni savunarak federalizme veya herhangi bir ademi merkeziyetçi forma karşı çıkıyor. Yine Türkiye'nin dayatmasıyla merkezi yönetimin tam hakimiyetini ve QSD ile bileşenlerinin eritilerek tasfiyesini öngörüyor.

PKK, Rojava'ya aktif destek veriyor. Genelde olduğu gibi Rojava'da da Kürt birliğini savunuyor, teşvik ediyor, olanaklar sunuyor. 

Bir dönüm noktası

Bugünkü konferans, Rojava Kürtleri, Kuzey ve Doğu Suriye ile Suriye için bir dönüm noktası olabilir. Kürtler, Şam’la güçlü bir müzakere pozisyonuna kavuşabilir, ancak Türkiye’nin kötülük potansiyeli, Şam’ın merkeziyetçi tutumu ve kısmen iç güvensizlik ise olası başarıyı riske ediyor. HABER MERKEZİ