Rusa, Turna veya Keşiş Gölü

MÜJDAT CAN / MA/WAN

Kuh, Kazan ve Erek dağlarının zirvesinde Urartu Kralı II. Rusa tarafından önüne set çekilerek oluşturulan Rusa Gölü, 2 bin 700 yıldır Wan’a can suyu veriyor.

Wan’ın Gürpınar ve Özalp ilçeleri arasında kalan 2 bin 700 yıllık tarihi Rusa Gölü Van’a can suyu vermeye devam ediyor. Urartu Kralı II. Rusa tarafından batı ve kuzeybatı bölgesine oluşturulan bentlerle yapay baraj olma özelliği taşıyan göl, ismini kurucusundan alıyor. Gölün çevresine turnaların gelmesinden dolayı Turna Gölü olarak da anılan göl, yine yakınında bulunan Keşiş mahallesinden kaynaklı Keşiş Gölü ismiyle de biliniyor. Milattan Önce (M.Ö.) 675-645 tarihlerinde II. Rusa tarafından yapıldığı söylenen göl, 2 bin 700 yıldır sulama ve tarım yapılabilen bir alan olan Wan’a kaynak sağlamayı sürdürüyor.

Dağların zirvesinde inşa edildi

Özalp ve Gürpınar ilçeleri arasında kalan Kuh, Kazan ve Erek dağlarının zirvesinde 2 bin 550 rakımda inşa edilen göl, batı ve kuzeybatı bölümlerine yapılan 2 bent sayesinde baraj özelliği kazanmış. Kış aylarında biriken kar ve buzların bahar aylarında erimesiyle biriken sular, bentlerden verilen su giderleri sayesinde Wan merkez Sihke Gölü’ne kadar birçok alanı suluyor. Merkeze 30 kilometre uzaklıkta bulunan gölün batı bendi sağ kalırken, kuzeybatı bendi ise harabeye dönmüş durumda.

  [gallery ids="117484,117485"]  

Erek dağı eteğinde suları toplanıyor

Gölün bir diğer önemli tarihi yapıtı ise İpekyolu ilçesine bağlı Erek Dağı eteğinde oluşturulan ikinci büyük yapı tarafından sağlanıyor. Dar bir geçitte gölden gelen suyun önü kesilerek şehrin yüksek noktalarına suyu ulaştırmak için yeni bir bent inşa edilmiş. Köprüyü andıran tarihi yapının sol kısmı erozyon ve yaşanan toprak kaymaları nedeniyle yıkılırken, 20 metre uzunluğunda koca kaya sütunlarla yapılan büyük kısmıysa sağlam. Oluşturulan baraj bendi sayesinde biriken suların akışının hızlanması sağlanarak Wan merkeze kadar su ulaştırılmaya çalışılıyor. Bu son bendi geçen sular Bostaniçi mahallesindeki Sihke Gölü’ne dökülerek burada da kentin sulama ihtiyacını karşılıyor.

Rusa tarafından önüne bent çekilerek oluşturulan göl sayesinde Wan’ın kuzeybatı ve güneydoğu kesimlerinde arpa, buğday, kızılca, susam, darı, bezelye, nohut, mercimek ve çavdar gibi ürünler yetiştirilerek sulu tarım yapılıyor.

Fotoğrafçıların ilgi odağı

Rusa gölü tarıma verdiği katkısının yanı sıra yerli ve yabancı turistlerin de ilgisini çekiyor. Göle göç eden yeşilbaş ördek, turna, suna, angıt, kaşıkgaga ve patka cinsi kuş türleri de fotoğrafçıların vazgeçilmezi oluyor. Sazlık bir alan olmasından dolayı göle gelen kuş türleri, özellikle kuluçka döneminde yuva yaparak yumurtalarını korumaya alıyor. Yine göl kenarında oluşan rengarenk çiçekler de fotoğrafçıların kadrajında yer buluyor.