• ABD, Rus petrol devlerini hedef alan yaptırımı devreye koydu; AB ise 19. yaptırım paketini kabul ederek,  sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatını yasakladı.

ABD Başkanı Donald Trump, Rusya'nın en büyük iki petrol şirketini yaptırımla hedef aldı; bu hamle Perşembe günü küresel petrol fiyatlarının yüzde 5 yükselmesine yol açtı ve Hindistan'ın Rus ithalatlarını azaltmayı düşünmesine neden oldu.

ABD Hazine Bakanlığı, küresel petrol üretiminin yüzde 5'inden fazlasını temsil eden Rusya'nın en büyük iki petrol şirketi Rosneft ve Lukoil'in, Moskova'nın savaş makinesini finanse etme yeteneğini zedeleme amacıyla hedef alındığını belirtti. Petrol yaptırımlarını açıklarken ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Washington'un İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'nın en büyük kara savaşını finanse etme yeteneğini hedef aldığını ve daha fazlasına hazır olduklarını ifade etti. Bessent, "Müttefiklerimizi bu yaptırımlara katılmaya ve uymaya teşvik ediyoruz" dedi.

Keskin bir dönüş gibi

Bu hamle, Beyaz Saray için keskin bir dönüş anlamına geliyor. Trump, sadece geçen hafta Moskova'yı hedef alan yeni adımları ertelemeye hazır görünüyordu. Trump, aylarca ABD milletvekillerinin enerji yaptırımları baskısına direndi ve Putin'in savaşı sona erdirmeyi kabul edeceği umudu taşıdı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çarşamba günü planlanan Macaristan'daki toplantısını iptal edildiğini duyuran Trump, istediği sonucu vermeyeceğini düşündüğünü ve Putin ile yaptığı pek çok iyi konuşmanın hiçbir yere varmadığını belirtti.

Tomahawklara onay yok

Trump, Ukrayna'nın talep ettiği uzun menzilli Tomahawk füzelerini sağlamaya hazır olmadığını belirtti. NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile görüşürken gazetecilere konuşan Trump, Ukraynalıların bu füzeleri kullanmayı öğrenmesinin en az 6 ay süreceğini ifade etti. Wall Street Journal, ABD'nin Batılı müttefikler tarafından sağlanan bazı uzun menzilli füzelerin Ukrayna tarafından kullanımına ilişkin kısıtlamayı kaldırdığını, bunun Ukrayna'nın Rusya içindeki hedeflere saldırıları artırmasına olanak tanıyacağını yazdı. Trump, sosyal medya paylaşımında haberi yalanladı.

Gelecek hafta Güney Kore'de Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile yapacağı zirve öncesi Trump, Xi'nin Putin üzerindeki etkisini kullanarak savaşı durdurmasını görmek istediğini söyledi. Xi ve Putin, ülkeleri arasında stratejik bir ittifak kurmuştu.

Kremlin'in güç gösterisi

Kremlin, güç gösterisi olarak Genelkurmay Başkanı Orgeneral Valery Gerasimov'un Putin'e tatbikattan rapor sunduğu bir video yayınladı. Rusya, yerden fırlatılan füzeler, denizaltılar ve uçaklardan, ABD'yi vurabilecek kıtalararası balistik silahlar dahil füze ateşlediğini belirtti. Rusya Savunma Bakanlığı, uzun menzilli Tu-22M3 stratejik bombardıman uçaklarının Baltık Denizi üzerinde uçtuğunu ve çeşitli noktalarda yabancı devletlere ait savaş uçakları tarafından eskort edildiğini söyledi. Ukrayna savaşının kritik anlarında Putin, Kiev ve Batılı müttefiklerine uyarı olarak Rusya'nın nükleer gücünü hatırlatmıştı. NATO da bu ay nükleer caydırıcılık tatbikatları yapmıştı.

Avrupa'dan yeni yaptırım paketi

AB ülkeleri, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşı nedeniyle 19. yaptırım paketini Slovakya'nın engelini kaldırmasının ardından resmen kabul etti. Paket, Rus sıvılaştırılmış doğal gaz ithalatını yasaklıyor. AB Dönem Başkanlığı, "Bu, yeni enerji, finansal ve ticari önlemlerle Rusya'nın ana gelir kaynaklarını hedefleyen önemli bir paket" dedi.

LNG yasağı iki aşamada yürürlüğe girecek; kısa vadeli sözleşmeler 6 ay sonra sona erecek, uzun vadeli sözleşmeler ise 1 Ocak 2027'den itibaren. Tam yasak, Rus fosil yakıtlarına bağımlılığını sona erdirme yol haritasından bir yıl erken geliyor. Paketteki önlemler, Rus diplomatların AB içindeki hareketlerini sınırlamak için yeni bir mekanizmayı da içeriyor. "Rus bankalarını, kripto borsalarını, Hindistan ve Çin'deki kuruluşları hedef alıyor" diyen AB Dış Politika Sözcüsü Kaja Kallas, X'teki paylaşımında, "AB, Rus diplomatların hareketlerini sınırlayarak istikrarsızlaştırma girişimlerine karşı koyuyor. Putin'in bu savaşı finanse etmesi giderek zorlaşıyor" diye devam etti.

Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen ise LNG ithalatı yasağının AB'de Rus enerjisinin tamamen aşamalı olarak terk edilmesi için önemli bir adım olduğunu söyledi.

Avrupa Birliği liderleri Perşembe günü Brüksel'de Kiev'e fon sağlamak üzere dondurulmuş Rus varlıklarını kullanarak 140 milyar euro (163 milyar dolar) kredi sağlamayı planlıyor.

Hırsızlık ve misilleme

Moskova, bu planı hırsızlık olarak nitelendiriyor ve misilleme yapma sözü verdi. Moskova, varlıklara el konulması halinde "acı verici bir yanıt" vereceğini belirtti.

Rusya, yeni ABD yaptırımlarını etkisiz olarak nitelendirerek, Ukrayna'daki savaşını sona erdirmek için şartlarının değişmediğini işaret etti. Şu anda yıllık yüzde 21 düşen petrol ve gaz geliri, Rusya bütçesinin yaklaşık dörtte birini oluşturuyor ve Moskova'nın dördüncü yılına giren Ukrayna savaşının en önemli nakit kaynağı. Moskova'nın ana gelir kaynağı ihracattan değil, üretim vergisinden geliyor; bu da yaptırımların devlet finansı üzerindeki anlık etkisini yumuşatacak gibi görünüyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, olası etkiyi küçümseyerek Moskova'nın bu tür kısıtlamalara karşı "güçlü bir bağışıklık" geliştirdiğini söyledi.

Zelenski yetinmiyor

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, yeni yaptırımlar için ABD'ye teşekkür etti, ancak Moskova'nın ateşkes kabul etmesi için daha fazla baskıya ihtiyaç duyulduğunu savundu.

Petrol fiyatları yükseldi

ABD, Rosneft ve Lukoil gibi büyük Rus tedarikçilere yaptırımlar uygulaması petrol fiyatlarını yükseltti. Brent ham petrol vadeli işlemleri, varil başına 65,30 dolara, yani 2,71 dolar veya yüzde 4,3 yükselerek işlem gördü; ABD Batı Teksas Arası (WTI) ham petrol vadeli işlemleri ise 2,56 dolar veya yüzde 4,4 artışla 61,06 dolara ulaştı.

Hindistanlı petrol endüstrisi kaynakları, Reuters'a Hindistanlı rafinerilerin ABD yaptırımlarına uyum sağlamak için Rus petrolü ithalatlarını keskin bir şekilde azaltmaya hazırlandığını söyledi. Batılı ülkeler Rusya'dan alımları reddettikten ve Ukrayna nedeniyle Moskova'ya yaptırım uyguladıktan sonra indirimli deniz yoluyla taşınan Rus petrolünün en büyük alıcısı olan Hindistan, bu konumunu sürdürüyordu. ABD Hazine Bakanlığı, şirketlere Rus petrol üreticileriyle işlemlerini 21 Kasım'a kadar sonlandırmaları için süre verdi.

 

* * *

Rosneft ve Lukoil

Rusya'nın toplam petrol üretiminin yaklaşık yarısını oluşturan bu şirketlere ilişkin temel bilgiler şöyle:

ROSNEFT

* Şirket, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in uzun süredir müttefiki olan Igor Sechin tarafından yönetiliyor.

* Petrol ve gaz kondensat üretimi 2024'te 184 milyon metrik tona, yani günde 3,7 milyon varile ulaştı; bu, küresel petrol üretiminin yaklaşık yüzde 3,3'ünü oluşturuyor. Şirket geçen yıl 1,08 trilyon ruble (13,28 milyar dolar) kazandı.

* Rosneft'in 2024'teki Rusya'daki rafinaj hacmi 82,6 milyon tondu.

* Batı Hindistan'da dünyanın en büyük rafinaj komplekslerinden birini işleten özel rafinerici Reliance, geçen yıl Rosneft ile neredeyse günde 500 bin varil ham petrol tedariki için dev bir 10 yıllık anlaşma imzaladı.

* Rosneft ayrıca, Rusya'dan petrol ithalatına tamamen bağımlı olan 400.000 varil/gün kapasiteli Vadinar rafinerisine sahip büyük bir Hint rafinericisi Nayara'da yüzde 49 hisseye sahip. Rafinerici zaten Avrupa Birliği ve İngiliz yaptırımlarıyla karşı karşıya; bu yaptırımlar işletme oranlarını düşürdü, ancak Rus ham petrol ithalatını tamamen durdurması olası değil.

LUKOIL

* Moskova merkezli, Rusya'nın ikinci büyük petrol üreticisi olan şirket, küresel petrol üretiminin yaklaşık yüzde 2'sini oluşturuyor.

* Petrol ve gaz kondensat üretimi 2024'te Rusya'da 80,4 milyon tona ulaştı. Lukoil 2024'te 848,5 milyar ruble kazandı.

* Lukoil'in 2024'teki Rusya'daki rafinaj hacmi 54,3 milyon tondu.

* Lukoil, dünyanın en büyüklerinden biri olan Irak'ın Batı Kurna 2 petrol sahasında petrol geliştiriyor. Şirket sahada yüzde 75 hisseye sahip; Irak'ın devlet şirketi Kuzey Petrol Şirketi ise yüzde 25'e sahip.

* Sahanın üretiminin günde 480 bin varilden fazla olduğu bildiriliyor.