•  AKP-MHP iktidarı, askeri, siyasi ve ekonomik alandaki seçim hazırlıklarına 'sansür yasası'nı da ekledi. 40 maddelik kanun teklifi Meclis Genel Kurulu’ndan AKP-MHP oylarıyla geçti.
•  İktidarın "gerçeği" dışındaki "gerçek algısı"nı potansiyel suç, iktidar dışı iletişim ortamlarını potansiyel suç örgütü olarak gören yasa, itiraz edenleri hapsetme gücü veriyor.

 

AKP ve MHP'nin "dezenformasyonla mücadele" gerekçesiyle hazırladığı, muhalefetin ve basın meslek örgütlerinin "sansür yasası" olarak nitelendirdiği "Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin yasa teklifi", Türkiye Meclisi Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.

Kanun teklifinin önceki gece Meclis'te tamamlanan görüşmeleri sırasında tartışmalar, özellikle 29. Madde etrafında yoğunlaştı. Maddenin oylamaya sunulması öncesinde muhalefet partilerinin sözcüleri son kez iktidara yönelik eleştiri ve uyarılarını dile getirdi. Muhalefetin, yasa metninden çıkarılması veya öngörülen cezanın indirilmesi, sanıkların tutuksuz yargılanması yönündeki uzlaşma çağrılarına  karşın, “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunu” düzenleyen 29. madde de değişiklik yapılmaksızın geçti. Görüşmelerin başlamasından itibaren yoklamalarla engelleme yapan muhalefet, 29. maddeyi ise alkışlar ve sloganlarla protesto etti. CHP, yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvuracak.

Hapis getiren madde

Türk Ceza Yasası’na “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu”nun eklenmesini öngören ve “sansür düzenlemesi” olarak nitelendirilen 29’uncu madde şöyle: “Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.”

40 maddelik yasada neler var?

Gazetecilerin ve sosyal medya kullanıcılarının hayatlarını büyük oranda değiştirecek yasa iki bölüme ayrılıyor. İlk bölümünde internet haber sitelerinin süreli yayın olarak tanımlanması, basın kartı ile ilgili düzenlemeler ve gazetecilerin özlük hakları var. İkinci kısımda ise “yalan haber” ve “dezenformasyonla mücadele” gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’na “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlığıyla yeni bir suç ekleniyor. Bu ekleme dezenformasyona 1 ile 3 yıl arasında hapis cezası öngörüyor.

Dezenformasyon içeren içeriklerle ilgili yaptırımlara, görevlendirilecek mahkemeler karar verecek.

Kişilik hakkının zedelenmesi şikayeti ile içerik kaldırma için mahkeme kararı çıkarıldığında bu içerik her site ve platformdan çıkarılacak. 

İnternet siteleri kapsama alındı

Yasa ile internet, haber siteleri de “süreli yayın” olarak tanımlanarak, Basın Yasası kapsamına alındı.

Böylece gerekli koşulları taşıyan internet haber sitesi çalışanlarına da basın kartı verilebilecek.

Diğer süreli yayınlar gibi, internet haber sitelerinin iletişim bilgilerinin kolaylıkla erişilebilir bir biçimde paylaşılmasını zorunlu hale getiriyor.

Haber siteleri faaliyet gösterdiği işyeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, elektronik tebligat adresi, iletişim bilgileri ile yer sağlayıcısının adını, kendi sitelerinden ilan etmek zorunda olacak.

Ayrıca bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.

Haber siteleri de faaliyet alanlarına ilişkin beyanname vermek zorunda olacak ve bu beyannamede elektronik tebligat adresleri de yer alacak. Haber sitelerinin de süreli yayın kapsamına alınması nedeniyle, "yargının iş yükünün artacağı" gerekçesiyle, beyannamenin Cumhuriyet savcılıkları yerine Basın İlan Kurumu'na verilmesini öngören düzenlemeden ise vazgeçildi. Beyanname yükümlülüğünü yerine getiremeyen veya görülen eksiklikleri iki hafta içinde düzeltmeyen haber sitesi, "süreli yayın" hakkını kazanamayacak.

Tekzip bir hafta yayınlanacak

Haber siteleri gelen itirazlarla ilgili tekzip yayımlamakla yükümlü olacak. Buna göre haber siteleri düzeltme ve cevap istemini, en geç bir gün içinde aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde ilk 24 saati ana sayfada olmak üzere bir hafta süreyle yayınlanacak.

Basın kartı ve iptali

Yasayla basın kartı verilmesi ve iptaline ilişkin koşullar yeniden belirlendi. Buna göre; kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 ve daha fazla süreyle hapis cezası alanlar ile hırsızlık güveni kötüye kullanma iftira, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma ve diğer yüz kızartıcı suçlar ile "kamu barışına karşı suçlar", "anayasal düzene ve bu düzenine karşı, milli savunmaya karşı, devlet sırlarına karşı ve casusluk suçlarından" hüküm giyenlere basın kartı verilmeyecek. Ayrıca terör suçları ile medya dışında ticari faaliyette bulunanlara da basın kartı verilmeyecek. Basın kartı yeterliliği taşımadığı saptananların veya belirtilen suçlardan hüküm giyenlerin basın kartları iptal edilecek.

Başvurular İletişim Başkanlığına

Basın kartı başvuruları İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek. Yasa ile basın kartı türleri de şöyle tanımlandı:

*  Göreve bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartını,

*  Süreli basın kartı: Görev alanı Türkiye'yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,

*  Geçici basın kartı: Görev alanı Türkiye'yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye'ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,

*  Serbest basın kartı: Geçici bir süreyle çalışmayan veya yurt dışında serbest gazetecilik yapan medya mensuplarına verilen basın kartını,

* Sürekli basın kartı: En az 18 yıl mesleki hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür boyu verilen basın kartını ifade edecek.

Sosyal medya 'millileştiriliyor'

Sosyal medya platformlarına Türkiye’de ofis açma ve gerçek kişi olması halinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan temsilci atama zorunluluğu getirildi. Türkiye'den günlük erişimin 10 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal medya platformunun temsilcisi teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olacak. Bu temsilcinin tüzel kişi olması halinde doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir ofis olması da zorunluğu getirildi.

Sosyal ağ sağlayıcılar, yasanın uygulanmasında şeffaflığı sağlamak, yasanın uygulanmasına ilişkin gerekli tüm bilgi ve belgeleri istenmesi halinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) iletecek. Hukuka aykırı içeriği en geç dört saat içinde kaldırmayan sosyal medya platformu, içerikten doğrudan sorumlu olacak. 

Reklam ve ilan kesme

Yurt dışı kaynaklı sosyal medya şirketlerine, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına uymaması halinde reklam vermeme yaptırımı uygulayabilecek. Bu çerçevede, Türkiye’deki gerçek ve tüzel kişilerin yurt dışı kaynaklı sosyal medya platformuna altı aya kadar reklam vermesi yasaklanabilecek. Sosyal medya şirketlerinin yanı sıra haber siteleri ve iletişim platformlarına, yasal zorunlulukları yerine getirmemesi halinde idari para cezaları, içerik çıkarma cezası uygulanabilecek.

BTK yasada öngörülen yükümlülüklerini yerini sosyal medya platformlarına, bir önceki takvim yılındaki küresel cirosunun yüzde 3'üne kadar idari para cezası verebilecek. BTK Başkanı, reklam yasağı kararının yanı sıra içeriğin çıkarılması veya  erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmesine kadar, internet trafiği bant genişliğini yüzde 90’a kadar daraltabilecek. Basın İlan Kurumu ise “ilan kesme cezası” uygulayabilecek.

MİT'e katalog koruma

Yasa ile ayrıca Milli İstihbarat Teşkilatı’nın (MİT) faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar kapsamına alındı.   ANKARA

 

HDP: Seçimler içindir

HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, Genel Kurul'daki görüşmeler sırasında bunun seçim hazırlığının parçası olduğunu söyledi. Oluç, şunları ifade etti: "Siz bunu seçimler için çıkarıyorsunuz, toplumsal ve siyasal muhalefetin sesini kesmek için çıkarıyorsunuz. Emin olun; toplumsal ve siyaset muhalefet, tek tek yurttaşlar gerçekleri konuşmaktan, gerçekleri haykırmaktan ve bütün yalanları dolanları, talanı, yolsuzluğu kirliliği ortaya dökmekten vazgeçmeyecek. Türkiye'nin imzalamış olduğu uluslararası sözleşmelere aykırı, Anayasa Mahkemesi kararlarına aykırı; bunların hiçbirini dinlemiyorsunuz."