Sanal medya kafesleniyor

• AKP’nin hazırladığı sosyal medyaya ilişkin düzenlemeleri içeren kanun teklifi, Meclis Genel Kurulu’ndan geçti. Mevcut düzende 2019 sonu itibarıyla 408 bin 494 web sitesi, 130 bin URL adresi, 7 bin Twitter hesabı, 40 bin tweet, 10 bin YouTube videosu ve 6 bin 200 Facebook içeriği erişime engellendi.

AKP’nin hazırladığı sosyal medyaya kısıtlamalar getiren “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun Teklifi” Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. Muhalefetin teklife dair verdiği değişiklik önergeleri reddedilirken, AKP’nin verdiği değişiklik önergeleri ise kabul edildi.

Teklifin birinci maddesi “sosyal ağ sağlayıcısı” tanımlaması getiriyor. Bu kapsamda kullanıcıların internet ortamında sosyal etkileşim amacıyla metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, ”sosyal ağ sağlayıcı” olarak tanımlanacak.

İdari para cezaları, muhatabın yurt dışında bulunması halinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından doğrudan doğruya muhataba, internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler üzerinden elektronik posta veya diğer iletişim araçlarıyla da bildirilebilecek. AKP’nin teklifin birinci maddesine ilişkin verdiği değişiklik önergesinin kabul edilmesi ile değişikliğe gidildi. Değişiklik ile ”IP adresi,” ibaresinden sonra gelmek üzere ”port bilgisi” eklendi.  

Teklifin 3. maddesi yer sağlayıcılarının yükümlülüklerini düzenliyor. Teklife göre yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcısı hakkında 1 milyondan 10 milyon TL’ye idari para cezası öngörüyordu. Ancak AKP’nin verdiği değişiklik önergesiyle bu cezalar 100 bin TL’den 1 milyon TL şeklinde değiştirildi.

Teklifin kabul edilen diğer maddelerine göre ise bildirim, Tebligat Kanunu’na göre yapılan tebligat hükmünde olacak. Bu bildirimin yapıldığı tarihi izleyen 5. günün sonunda tebligat yapılmış sayılacak.

Mevcut kanun; intihara yönlendirme, çocukların cinsel istismarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, sağlık için tehlikeli madde temini, müstehcenlik, fuhuş, kumar oynanması için yer ve imkân sağlama suçları ile “Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar”, “Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda” yer alan suçlar bakımından sadece erişimin engellenmesi yaptırımı öngörürken teklifle erişimin engellenmesine “içeriğin çıkarılması” da eklendi.

Mevcut kanunda kişilik hakları ihlal edilenlerin “erişim engeli” istemesi, “içerik çıkarma ve/veya erişim engellenmesi” şeklinde değiştirildi. Ayrıca içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararlarına ek olarak, “kişilik haklarını ihlal edici içerikler ile kişinin adının ilişkilendirilmemesi” kararı verilebileceği öngörülüyor. Böylece bahse konu içeriğin erişiminin engellenmesine ek olarak kişiyi ve içeriği ilişkilendiren tüm veriler de arama motorlarından kaldırılacak.

Teklif sosyal ağ sağlayıcıları tarafından Türkiye’de yetkili en az 1 kişi belirlenmesini öngörüyor. Kişilik hakkının ihlalinde temsilciye başvurulacak ve sayfanın kaldırılması istenecek. Yetkili kişi bildirilmemesi durumunda; kademeli olarak 10 milyon ila 30 milyon lira idari para cezası, bu platformlara reklam verilmesinin yasaklanması, internet bant trafiğinin yüzde 50’den başlanarak yüzde 90 oranına kadar daraltılması (fiilen işlemez hale getirilmesi) yaptırımları düzenlendi.

Sanal polisler

Düzenlemeye tepki gösteren Adana Barosu Başkanı Veli Küçük, ”sosyal ağ sağlayıcı” şeklinde yeni bir tanımlama getirildiğini hatırlatarak, kanunla, kullanıcıların internet ortamında sosyal etkileşim amacıyla metin, görüntü, ses, konum gibi içerikleri oluşturmalarına, görüntülemelerine veya paylaşmalarına imkan sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, sosyal ağ sağlayıcı olarak tanımlanacağına işaret etti. Küçük, ”Sosyal medya ağında, yapılan yanlış karşısında ilk anda üye bilgisi istenecek. Üye bilgisini alan devlet bu bilgiyle kişileri ‘Vatandaş Takip Sistemi’ne dâhil edecek ve sosyal medyada anlık sanal polisler vatandaşın peşine takılacak. Bazı yazışmaların ve paylaşımların silinmesi istenecek. Silinmezse, para cezası, silinirse, arşiv de silinsin istenecek” dedi.

Küçük, “Kişilik hakları ihlali gerekçesi ile sadece erişim engellenmeyecek, içerikler de çıkartılacak. Sansür genişleyecek, geriye dönük tüm eleştirel içerik taşıyan haberlerin ve paylaşımların silinmesi sağlanacak. Bu içeriklerin adresleri de arama motorlarından çıkartılacak. Yani kanunla, sadece günceli değil, tarihi bile sansürleme amaçlanmaktadır. Otoriterliği de aşarak, totaliterliğe doğru savrulan bir siyaset anlayışıdır. Yasa eğer bir temsilci bulundurulmazsa bant daraltmaya kadar varan yaptırımlar öngörmektedir” ifadelerini kullandı. 

Bunun adı sansürdür

 Türkiye’de mevcut düzende 2019 sonu itibarıyla 408 bin 494 web sitesi, 130 bin URL adresi, 7 bin Twitter hesabı, 40 bin tweet, 10 bin YouTube videosu ve 6 bin 200 Facebook içeriği erişime engellendiğini anımsatan Küçük, şunları kaydetti: “Gazeteciliğin suç sayıldığı Türkiye’de internet ve SM Platformları; iletişim kurmak, doğru bilgiye erişmek ve örgütlenmek için en etkin kullanım alanlarıdır. Bu yasa ile tüm özgürlük mücadeleleri engellenmektedir. Geçmişin yaşanmış iyi ve kötü her türlü belleğini silmek, yok etmektir. Bunun adı sansürdür. Kişilerin verileri ciddi şekilde müdahale ile karşı karşıya kalacaktır. İlk bakışta masum gibi gözüken bu yasanın ülkemizin demokrasisine hiçbir katkı sunmayacağı açıktır.  Türkiye’nin gündemi bitmek bilmeyen kadın cinayetleridir, gelir eşitsizliğidir, ekonomidir, işsizliktir, insanların gelecek kaygısıdır.”