Barzanilerin devasa illegal çarkı

• Güney Kurdistan’ın aylık petrol geliri resmi olarak 1 milyar 400 küsür milyon dolar. Hazineye aktarılan ise aylık 400 ila 500 milyon dolar. Satışın sadece yüzde 40’ı Maliye’ye aktarılırken, yüzde 60’lık kazanç Süleymaniye ve Hewlêr arasında paylaşılıyor. Satışların hepsi Mesrur Barzani kontrolünde yapılıyor. Herkes bu çarkı biliyor ama kimse buna itiraz etmiyor. 
• Günlük yaklaşık 2 bin tanker ile 300 bin ton, aylık 300 ile 500 milyon dolar arası, yani yıllık yaklaşık 6 milyar dolara denk  kaçak petrol satışı da yapılıyor. Bu satışlar Türkiye ve İran’a yapılıyor. Onlar da ucuz petrolü Afganistan, Pakistan ve Türkmenistan üzerinden Çin’e pazarlıyor. Hepsi kayıt dışı. Barzani Ailesi’nin kontrolünde kaçak satışı yapılan 300 bin ton petrolün parası da 18 aydır kayıp.
• KDP’nin kağıt üzerinde memur gösterdiği çok sayıda hayali isim var ve bu şekilde kendi yandaşlarına da para akıtıyor. Yaklaşık 7 milyonluk Güney Kurdistan’da 1,25 milyon memur bulunuyor. Bağdat merkezi hükümeti memur listesini gerçekçi bulmadığı için Kürdistan hükümetinden tüm çalışanların detaylı bilgilerinin olduğu bir liste istiyor. Bu krizin mağduru ise emekçiler.

MELTEM OKTAY / ALİ AMMAR

KDP yönetimindeki Federe Kurdistan Hükümeti’nde yıllardır büyük bir krize dönüşen maaş sorunu ve bununla bağlantılı olarak gayri resmi petrol satışı esasında KDP’nin en büyük yolsuzluk alanlarından birini oluşturuyor.

Saddam'ın devrilmesi sonrası Irak’ta Bağdat merkezi hükümetine bağlı federal bir Kurdistan bölgesel hükümeti kuruldu. Irak hükümetinin kurulmasının ardından Irak’ta petrol satışları başladı. Normal şartlarda petrol satışları Irak merkezi hükümetinin kontrolünde yapılırken, paralar Amerika’da belirlenmiş bir bankaya yatırılıyordu. Irak bu anlamda dünyada en çok petrol satışının yapıldığı ikinci ülke olarak önemini koruyor. Burada çıkarılan önemli miktardaki petrol yıllarca Irak hükümeti arasında paylaşıldı. Sunni bölgelerden çıkarılan petrol Sünniler arasında, Şii bölgesinden çıkarılan petrol ise Şiiler arasında paylaşıldı. Üretilen petrolün büyük bir miktarı da Federe Kurdistan Yönetimi’nde. Yani Kürtler de kendi bölgelerinde çıkarılan petrolü kendi aralarında KDP ve YNK olarak paylaştılar.

Bunların dışında 140. Madde Bölgesi denilen ne Bağdat merkezi hükümeti ne de Hewlêr hükümetinin yetkisinin olmadığı Şengal, Kerkük gibi alanlardan oluşan bir petrol bölgesi daha var. Burası ne Bağdat'a ne de Hewlêr’e bağlı. Dönem dönem güçler arasında paylaşılan bu bölge bir dönem Kürtlerin eline geçerken, bir dönem Irak’ın eline geçti. Yıllardır bu bölgede Irak ve Kürt güçleri çıkarılan petrolü gayri resmi olarak paylaşıyorlar. 

 

Sadece yüzde 40’ı Maliye’ye aktarılıyor

Güney Kurdistan’ın aylık petrol geliri resmiyette bilindiği kadarıyla 1 milyar 400 küsür milyon dolara tekabül ediyor. Bu da yılda yaklaşık olarak 15 milyar dolar yapıyor. Ancak hazineye aktarılan ise aylık 400 ila 500 milyon dolar arasında değişiyor. Bu satışların hepsi Mesrur Barzani kontrolünde yapılıyor. Güney Kurdistan Maliye Bakanı da tüm satışın kontrolünün Mesrur Barzani’de olduğunu doğrulamıştı. Mesrur Barzani dışında kimsenin bu satışa müdahale etmediği ve kendilerine aktarılanın ise 400 ile 500 milyon dolar arasında değişkenlik gösterdiğini ifade etmişti. Yani buna göre yüzde 60’lık bu kazancın Süleymaniye ve Hewlêr bölgesinde kendi aralarında paylaşıldığı bilinen bir gerçek. Güney Kurdistan’da neredeyse herkes bu çarkı biliyor ama kimse buna itiraz etmiyor. 

Barzani kontrolünde kaçak petrol satışı 

Bu buz dağının sadece görünen kısmı. 1 milyar 400 milyon dolara denk gelen petrol satışının dışında bir de kaçak petrol satışı yapılıyor. Günlük yaklaşık 2 bin tanker ile 300 bin ton aylık 300 ile 500 milyon dolar arası, yani yıllık yaklaşık 6 milyar dolara denk gelen kaçak petrol satışı yapılıyor. 18 aydır Barzani Ailesi’nin kontrolünde kaçak satışı yapılan 300 bin ton petrolün parası kayıp. Bu satışlar Türkiye ve İran’a yapılıyor. Türkiye ve İran ise aldığı ucuz petrolü Afganistan, Pakistan ve Türkmenistan üzerinden Çin’e pazarlıyor. Tüm bu satışlar gayri resmi yapılırken, hiçbir kaydı bulunmuyor. Irak merkezi hükümeti de daha önce bunu desteklediği için bu kaçak petrol satışı faaliyetine göz yumuyordu. Ancak 2022’de merkezi hükümet bir karar alarak bu petrol satışının hepsinin yasa dışı olduğunu açıkladı ve Kurdistan’ın kendi başına petrol satışı yapmasını yasakladı. 

Irak hükümeti bütçe göndermiyor 

Türkiye’ye satış yaptığı için uluslararası mahkeme Irak hükümetinin Türkiye aleyhine yaptığı başvuru üzerine Türk devletine ceza dahi kesti. Bununla bağlantılı olarak Irak merkezi hükümeti ile Hewlêr hükümeti arasında yıllardır devam eden bir bütçe sorunu ortaya çıktı. Güney Kurdistan’ın yaptığı kaçak petrol satışında paranın Irak Maliye Bakanlığı kasasına girmemesinden kaynaklı Irak hükümeti Kurdistan hükümetine ödemesi gereken bütçeyi ödemiyor. Bütçeyi ödemeyişinin bir başka nedeni ise hayali personel sayısı. Kurdistan’da Irak hükümetine memur listesi olarak gönderilen personel sayısı ile istenen bütçe ve nüfus oranı arasında ciddi bir dengesizlik var. 6 milyon 500 bin ile 7 milyon arasında nüfusu olan Güney Kurdistan’da 1,25 milyon memur görünüyor. Irak hükümeti kendisine verilen çalışan memur listesini gerçekçi bulmadığı için Kürdistan hükümetinden tüm çalışanların detaylı bilgilerinin olduğu bir liste istiyor. Ve verilecek olan listeyi bir komisyon kurarak araştırmak istiyor. Kim nerede çalışıyor, hangi departmanda hangi mesleği icra ediyor konusunda net bilgiye sahip olup tüm bunları resmiyete kavuşturmayı düşünüyor. Ancak Kürdistan hükümeti bu konuda net bir duruş sergilemiyor. Irak merkezi hükümeti de liste gelmediği için bütçe göndermiyor, Kürdistan hükümeti de bütçe gelmediği için memur maaşlarını ödemiyor. Bu da Kurdistan’da her zamanki gibi bir maaş krizine dönüşüyor.