Bêrîvanlar göç ediyor

• Naciye Sağmi: “Bu yıl da yaylaya geldik ama bundan sonra gelmeyi düşünmüyoruz. 3 aile şu an yaylaya geliyoruz. Artık yaylalara da gelmeyebiliriz.” 
• Hatice Tenli: “Artan yem ve arpa fiyatlarından dolayı hayvanlarımızı satmak zorunda kaldık. Köyde sadece 150 koyun kaldı.” 
• Nezaket Kamaz: “Geçimimi hayvanlarla yapıyorum. Ekonomik kriz herkesi çok derinden etkilemiş durumda. Geçim sıkıntısından dolayı göç edeceğiz.” 

Wan’ın Miks (Bahçesaray) ilçesine bağlı Sündüz Yaylası, hem bölge halkının geçim kaynağı hem de hayvancılığın merkezi. Havaların ısınmasıyla birlikte koçerler de yönünü Sündüz Yaylasına çevirdi. Yüksek rakımlı yaylada en büyük yük yine bêrîvanların omuzlarında.

Sabahın erken saatlerinde traktör, transit gibi araçlarla 25 kilometrelik dar, kıvrımlı ve tozlu yolları geçtikten sonra bêrîvanlar, hemen beri işlemine başlıyor. Günde iki kez tekrarlanan bu durum hem çobanları hem de bêrîvanları etkiliyor. Sağılan süt; peynir, yoğurt, katık ve yağ yapılıyor.

Koçerler, yoğurt ve peynirin bir bölümünü geçimlerini sağlamak için bir bölümünü ise kışın tüketmek için hazırlıyor. Koçerler, hayvanları beslemenin ekonomik kriz nedeniyle zorluğuna dikkat çekerek, bu nedenlerden ötürü hayvan sayısının da gün geçtikte azaldığına işaret etti.

 

 

Sadece üç aile yaylaya geliyor 

Yayla yaşamını anlatan Naciye Sağmi, “Yaylaya koyunlarımı sağmak için sabah geliyoruz ve akşam saat 18.00 gibi dönüyoruz. Hayvancılık yaprak geçimimizi sağlıyoruz. Bundan başka bir işimiz de yok. Çocuklarım iş olmadığı için çalışmıyor ve bunun dışında hiçbir gelirimiz yok. Hayvancılık yapmamız için devlet tarafından da hiçbir destek verilmiyor. Kendi aldığımız koyunlara bakmak zorundayız. Bu yıl da yaylaya geldik ama bundan sonra gelmeyi düşünmüyoruz. 3 aile şuan yaylaya geliyoruz. Çoban tutmaya gücümüz yetmediği için çocuklarımız çobanlık yapıyor. Bu durumdan dolayı bu yıldan itibaren artık yaylalara da gelmeyebiliriz” dedi.

 

 

Böyle devam ederse…

Hayvancılığın artık ekonomik olarak büyük bir masraf olduğunu anlatan Naciye Sağmi, “Araba kiralıyoruz. Yollarımız bozuk ve imkânlarımız bu yolu yapmaya da el vermiyor. Yollar kötü olduğu için bazen yaylalarda kalıyoruz. Yaylalarda kaldığımız zaman da birçok zorluk ile karşılaşıyoruz. Çocuklarımız çobanlık yapıyor şebeke olmadığı için onların başına bir şey gelirse kimse haberdar olmaz. Ancak yaylaya sabah gelirsek onların durumlarından haberdar oluyoruz. Böyle devam ederse artık yaylaya hiç birimiz gelmeyeceğiz. Ekonomik nedenlerden dolayı çok fazla sayıda hayvan bakmıyoruz. Bu nedenle süt de az oluyor. Süt ve peynir almak isteyenlere ise satamıyoruz. İmkânımız olsaydı ve ekonomik koşullar el verseydi 200 tane koyun bakardım” diye belirtti. 

 

 

Köyde sadece 150 koyun kaldı

Bütün geçimlerinin hayvancılık üzerine olduğunu belirten Hatice Tenli ise şunları söyledi: “Topraklarımızı çok sevdiğimiz için hala buna katlanıyoruz. Ekonomik kriz bizi her ne kadar zorlasa köyümüzü ve yaylalarımızı terk etmek istemiyoruz. Daha fazla hayvan beslemek istiyoruz ama buna bütçemiz el vermiyor. Yaylaya giden yollar da çok kötü ve araçlarımız çıkamıyor. Daha önce belediyeye de başvuru yapmamıza rağmen herhangi bir geri dönüş sağlanmadı. Tek geçim kaynağımız bu hayvanlardır. Önceki yıllarda köylülerle beraber bir sürü koyunumuz vardı ve yaylaya getiriyorduk. Ama artık çoğu köylü artan yem ve arpa fiyatlarından dolayı para kazanmadığı için hayvanlarını sattı. Şuan köyde 150 koyun besleniliyor. Yetkililerden tek isteğimiz bir an önce yolumuzun düzeltilmesidir” diye konuştu. 

 

 

Köyde kimse kalmadı 

Mezopotamya Ajansı’na konuşan Nezaket Kamaz da ekonomik zorluklardan dolayı köyden göç edeceklerini belirtti ve ekledi: “6 çocuğum var ve hiçbiri de çalışmıyor. Evin geçimini sağlayan benim. Geçimimi hayvanlarla yapıyorum. Ekonomik kriz herkesi çok derinden etkilemiş durumda. Kimse evine bir ekmek götüremiyor ve iş bulamıyor. Geçim sıkıntısından dolayı göç edeceğiz. Burada bir imkanımız olsaydı gitmezdik. Kim ister ki köyünü, doğup büyüdüğü yeri terk etmeyi? Geçen yıl 100 koyunum vardı ama şimdi bu sayı 50’ye düştü. Köyde neredeyse kimse kalmamış ve herkes ekonomik zorluklardan dolayı göç etmiş” ifadelerini kullandı. WAN