Cilo buzulları eriyor

Toplum/Yaşam Haberleri —

COLEMERG

COLEMERG

  • Kürdistan’ın en büyük buzulları olan Cilo buzulları küresel ısınmaya bağlı olarak sürekli ve hızla eriyor. Buzulların erimesini araştırmak isteyen Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş ile çevrecilere ‘güvenlik’ gerekçesi öne sürülerek izin verilmedi.

Küresel ısınma ve iklim değişikliği Hakkari’de 2 milyon yıl önce oluşan buzulların erimesine neden oluyor. Kalınlığı 40 metre, uzunluğu 4 bin metreyi bulan buzulların erimeye başlaması Hakkarilileri endişelendiriyor.
Fosil yakıtlarının artması ve atmosfere salınan karbondioksit başta olmak üzere diğer sera gazların artışı nedeniyle sıcaklıkların artışı sonucu buzulların erimesine yol açıyor.

2 milyon yıllık buzullar
Küresel  ısınma ve iklim değişikliğine maruz kalan yerlerin  başında ise Kuzey Kürdistan geliyor. Son 10 yılın en kurak dönemini yaşayan Kürdistan’ın en büyük buzulların bulunduğu Hakkari Cilo dağlarındaki 2 milyon yıllık buzullarda küresel ısınmada nasibini aldı.
3 bin rakımın üzerinde 30’dan fazla dağ bulunan Hakkari, bünyesinde binlerce yıllık buzulları barındırıyor. Hakkari buzulları Kürdistan’ın en büyük ve en yaşlı buzulları olarak biliniyor. Hakkari’deki buzulların erimeye başlaması, doğal yaşamı da tehdit etmeye başladı. Cilo dağları buzullarında bulunan endemik birçok bitki ve hayvanın da yaşamını tehlikeye girecek.

Hakkari’de üç önemli buzul
Cilo dağları ve Çarçelan dağlarında 13 ayrı noktada farklı ebatlarda buzullar bulunuyor. Bu buzulların içerisinde dikkat çeken önemli üç tanesi var:
* Bunların başında Cilo küme dağlarının tam ortasında yer alan ve en büyük kütle halini almış olan buzuldur. Bu buzul, Cilo Reşko zirvesinin kuzeyinde yer almaktadır. Yaklaşık 4 km uzunluğu ve 200 metre genişliğindedir. 
* İkincisi ise Suppa Durek, Bobek ve Sirêbiri dağları ortasındaki buzuludur. 
* Üçüncü önemli buzul ise Keviya Şîn buzuludur. Keviya Şîn buzulu Mergan yaylasının güneyinde yer alan buzuldur. Bu buzulların derinlikleri oluşumlarına bağlı olarak 200 ile 30 metre arasında değişmektedir. 

Keviya Şîn hızla eriyor
Hakkari buzulları "Sirk Buzullar" ve "Vadi Buzulları"dır. Bu buzulların her iki türü de hareketli buzullardır. Erimeye ve yer şekillerine bağlı olarak hareket ederler. 1984 yılında yapılan araştırmalarda elde edilen görüntüler, sonraki yıllarda tırmanış yapan dağcıların çektiği fotoğraflar buzullarda ciddi değişimlerin olduğunu gözler önüne seriyor.
Yaklaşık dokuz yıldır Cilo dağlarında bulunan buzulları kayıt altına almak için uğraştığını ifade eden fotoğrafçı Hacı Tansu, özellikle Keviya Şîn buzullarının hızlı eridiğini vurguladı.
Independent’ın haberine göre bu buzulların beslediği akarsuların debilerinin yükseldiğini ve dere yataklarının oluşumları sürekli değiştiğini vurgulayan Tansu, “Bundan 30 yıl önce birleşik olan Keviya Şîn ile Mergan buzulları arasında yaklaşık 400 metre mesafe oluşmuş ve Mergan buzulu yükseklik olarak ta en az 50 metre yere doğru çökmüş vaziyettedir" dedi.

Cilo buzul kelebeği
Buzullar Hakkari için hem yaşamsal hem kültürel hem de doğal güzellik olarak çok önemlidir. Yaşamsal, çünkü içerisinde barındırdığı mineraller ve özellikleri itibari ile endemik türlerin yaşamasına vesile oluyor. En güzel örneği de dünyada sadece Cilo Mergan buzulunda bulunan Buz Renkli mavili endemik, Cilo Buzul Kelebeğidir.
Jeoloji Uzmanı Eyüp Ceyhan, bölgedeki buzulların hızlı şekilde erimesinin son zamanlarda çok sayıda güneş enerjisi panellerinin kullanılması ve seracılığın yayılmasıyla birlikte sera gazlarının etkisinin çok büyük olduğunu söyledi.

Yüzde 47 eridi
Bundan dört yıl önce Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi NASA verilerine dayandırılarak Cilo buzullarıyla ilgili yaptığı araştırmada, Cilo buzullarının 31 yılda yüzde 47 oranında eridiğini ortaya koydu. 6 ay boyunca 1984-2015 yılı arasındaki NASA verilerinden yararlanılarak yapılan araştırmada sıcaklığın 1.2 derece arttığı görüldü. Araştırmaya göre önlem alınmaması durumunda Cilo buzulları 100 yıla kadar yok olacağı belirtildi.

Buzullar ‘güvenlik’ gerekçesi
Hakkari buzullarının korunmasına yönelik herhangi bir çalışma bulunmuyor. Ancak buzul bölgesinin küçük bir kısmı yakın zamanda Milli Park ilan edildi. Bu konuda daha derinlemesine ve bilimsel bir araştırma yapabilmek için Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş ile belgeselci Hacı Tansu’nun yapmak istediği çalışma ise devlet tarafından ‘güvenlik’ gerekçesi öne sürülerek kabul edilmedi. HABER MERKEZİ

 

Şırnak'ta kuraklık kapıda


Şırnak'ta hemen her yıl metrelerce karın yağdığı bölgelerde bu sene henüz beklenen kar yağışı gerçekleşmedi. Aylarca beyazlar içinde kalan dağ zirvelerinde bile kar kalınlığı yarım metreyi geçmedi. Kış uykusuna yatmayan bal arıları sıcaklardan dolayı telef olurken vatandaşlar, kuraklık nedeni ile tedirginlik yaşamaya başladı.
Uludere’de içme suyunda azalma yaşanırken, halk başka bölgelerden ek borularla suyu temin ediyor. Kuraklığın özellikle yaylalarda etkili olduğu belirtiliyor.

Arılar telef oldu
Arıcılık yapan Metin Ataman ise kış uykusuna yatması gereken arıların sıcaklarda dışarı çıkmasıyla telef olduğunu söyledi. Ataman, "Bölgemizde her yıl kış aylarında uykuya bırakılan bal arılarımız ne yazık ki küresel ısınmayla beraber telef oluyor. Sebebi, kışın 4 ay boyunda yuvalarında kalan ve soğuklardan dolayı sadece balını tüketerek kışı geçiren arılar bu yıl dışarı çıkıp yiyecek bir şeyler bulamayınca tüm stok için bıraktığımız balları tüketti. Artık açlıktan ölüyorlar" dedi. ŞIRNAK

 

36 bitki türü yok oldu


Uluslararası Doğayı Koruma Birliği, 2020’de 36 bitki ve hayvan türü neslinin yok olduğunu duyurdu. Birliğe göre, 128 bin 918 nesli tükenen ve tükenme tehdidi altında olan canlı var.

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.