Def: Sevgi, barış, isyan

HAMDULLAH KESEN/MA

İranlı def eğitmeni Sami Hosseini, kimi halklar için kutsal olduğunu belirttiği deften yayılan ritimlerin sevgiyi, barışı, isyanı ve coşkuyu akıllara getirdiğini ifade etti.

Yuvarlak bir tahta kasnağın bir veya iki yanına deri bir örtü geçirilerek yapılan ve parmak vuruşlarıyla çalınan def (erbane) tarihi çok eskilere dayanan bir müzik aleti. Mezopotamya’da yaşamış Sümer ve Hititlere kadar uzanan bir geçmişe sahip def, yine Mısır, Fenike, Hindistan’ın orta kesimleri ile Kuzey Asya ve Amerika kıtasında yaşayan topluluklarca da tören ve eğlencelerde çalınan bir enstrüman oldu. Seyahatleri ile ünlü olan Evliya Çelebi’nin eserinde de deften sıkça bahsedilmekte.

Parmaklarıyla dokunduğu deriden yaydığı ritimle defin ustaları arasında yer alan def eğitmeni Sami Hosseini, "Sümer uygarlığı zamanında belki de öncesinde def keşfedilmiş. Zaman içerisinde çok değişikliğe uğramış olmasına rağmen, ritim aynen devam eder. O dönemlerde nota veya kayıt olmamasına rağmen bu ritim nesilden nesile aktarıldı” diye konuştu.

Hosseini, defin özellikle kadınlarla özdeşleşip, simgeleştiğini de ifade etti. Def deyince akıllara öncelikle ritim geldiğini söyleyen Hosseini, bu ritmin ise sevgiyi, barışı, isyanı ve aynı zamanda coşkuyu akıllara getirdiğini vurguladı.

Erbanenin Kürtçe ve Arapça bir kelime olduğunu açıklayan Hosseini, “Biz sanatçılar erbaneyi akademik anlamda doğru bulmuyoruz. Bu kavram, enstrümanın yeni adıdır diyebiliriz. Ama asıl ismi İbrani bir kelime olan def kelimesidir. Def kelimesi de enstrümana vurulduğunda çıkarılan sesin karşılığıdır. Defe vurduğumuzda içindeki halkalarında etkileşimi ile def diye bir ses çıkarır. Bundan dolayı ismi def. Erbane ise biraz daha yeni bir kavramdır. Aslında defe ne anlam yüklediği önemlidir. Bundan dolayıdır diyorum ya; isyandır, duygudur, coşkudur” şeklinde konuştu.

Def kutsaldır

Defin Kürt halkı açısından önemi üzerinde duran Hossesini, Kürtlerin defi adeta yaşamlarına kattıkları belirtti ve ekledi: “İran'da defi kullananlar ilk önce ellerini yıkayıp, dua ediyorlar. Daha sonra defi kullanırlar. Bu enstrüman biraz kutsaldır diyebiliriz.”

ADANA