El Faşir’de katliam

• Sudan’da RSF ve ordu arasındaki çatışma El Faşir’e sıçradı. RSF’nin şehrini ele geçirmesinin ardından 460’tan fazla sivil katledildi. Ülkede şu anda her üç kişiden ikisi yardıma muhtaç durumda.

Sudan’da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (Rapid Support Forces-RSF) arasındaki çatışma, siviller için giderek cehenneme dönüşüyor. Afrika Boynuzu'nun doğusunda yer alan Sudan’da Nisan 2023'ten bu yana fiili iktidar sahibi Abdülfettah Burhan ile RFS lideri Muhammed Hamdan Dagalo arasında iktidar savaşı yaşanıyor.

Darfur'daki çatışma, toprak ve doğal kaynakların kontrol edilmesi üzerine patlak verdi. Ayrıca, geleneksel olarak göçebe olan Arap halk grupları ile yerleşik Arap olmayan gruplar arasında toprak ve su için yapılan rekabet de çatışmayı tetikliyor. Ülkenin batısındaki Darfur bölgesinin en büyük kenti El Faşir yaklaşık 18 aydır RSF'nin kuşatması altındaydı. RSF,  yaklaşık 300.000 kişinin yaşadığı şehri 500 günden fazla bir süredir kuşatma altında tutuyordu. Halka gıda ve yardım malzemelerinin ulaşmasını engelledi.

Hastanede 460 kişi katledildi

Hafta sonu şiddetlenen çatışmaların ardından şehir tamamen RSF’nin eline geçti. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, El Faşir'deki Suudi Hastanesi'nde 460'tan fazla hasta ve refakatçinin katledildiğine dair haberleri dehşetle takip ettiklerini söyledi: “Tüm hastalar, çalışanlar ve sağlık kuruluşları uluslararası insani hukuk uyarınca korunmalıdır. Ateşkes!”

Öte yandan, başka bir açıklama yapan Sudan Doktorlar Ağı, RSF'nin üç gün içinde şehirden kaçmaya çalışan en az 1500 sivili katletti. The Guardian’a konuşan Nawal Khalil, El Feşir’deki bir hastaneden üç yıldır gönüllü hemşire olarak çalışıyor. 27 yaşındaki Khalil, hastanedeki katliamı şöyle anlattı: “Yataklarında yatan altı yaralı asker ve sivili öldürdüler. Bazıları kadındı. Diğer hastalarıma ne oldu bilmiyorum. Hastaneye baskın yaptıklarında kaçmak zorunda kaldım.” Khalil de sağ ayağından ve uyluğundan vuruldu. Yaralı ve aç bir halde bir gün boyunca Garney kasabasına yürüdüğünü söyledi: “Yolda telefonumu ve paramı aldılar. Hiçbir şeyim kalmadı.”

 Katliam uydu görüntülerinde

ABD'deki Yale Üniversitesi'ne bağlı İnsani Yardım Araştırma Laboratuvarı'nın (HRL) uydu görüntülerini inceleyerek hazırladığı raporda, katliam yapıldığı belirtilen bölgelerde "insan bedeni boyutlarına uygun" kümelenmeler görüldüğü aktarılıyor. Ayrıca zeminin "kırmızımsı renge büründüğüne" dikkat çekiliyor. Raporda, 27-28 Ekim tarihlerine ait bu görüntülerin El Faşir'de "zorla yerinden etme, toplu infaz ve Arap olmayanlara yönelik etnik temizlik" yapıldığına işaret ettiği belirtiliyor. Şehirden kaçmaya çalışan birçok kadının tecavüze maruz bırakılıp, katledildiği de ifade ediliyor.

Associated Press'in (AP) irtibata geçtiği Tacal Rahman, El Faşir'deki duruma dair şunları söyledi: “Her yer mezara döndü. Her yerde cesetler var. Herkes yaralı ama kimse onlara yardım edemiyor.” Birleşmiş Milletler (BM), Sudan'daki durumu “dünyanın en büyük insani krizi” olarak tanımlarken, Welthungerhilfe'nin verilerine göre, son günlerde on binlerce insan çatışmalardan kaçtı. Birçoğu çevre köylerde sığınak aradı ya da yardım almadan beklemek zorunda kaldı. Sadece Kuzey Darfur'da dokuz milyondan fazla insan acil yardıma muhtaç durumda.

Dagalo, Çarşamba günü Telegram'dan yaptığı açıklamada, kendi ifadesiyle Sudan'ın “barış ya da savaş yoluyla” birleştirilmesini istedi. "Hamdeti" olarak da bilinen Dagalo, El Faşir halkına hitaben, “Başınıza gelen felaketi üzüntüyle karşılıyoruz! Ancak savaş bize dayatıldı” diyerek, katliamları doğruladı ve soruşturma başlatıldığını savundu.

Üç kişiden ikisi yardıma muhtaç

BM’nin başını çektiği ve insani yardım kuruluşlarının yer aldığı Kuruluşlararası Daimi Komitesi (IASC), insani durumun felakete dönüştüğünü belirterek acil uluslararası müdahale çağrısında bulundu: “Sudan'da her üç kişiden ikisi insani yardıma ihtiyaç duyuyor. Nisan 2023'ten bu yana yaklaşık 12 milyon insan evlerini terk etmek zorunda kaldı, bunların 4 milyondan fazlası komşu ülkelere sığındı. Milyonlarca çocuk dâhil nüfusun yaklaşık yarısı gıda güvencesizliği yaşıyor ve kıtlık nedeniyle zor durumda.”

İç savaş nasıl çıktı?

İç savaşın başladığı Nisan 2023'ten bu yana gittikçe kötüleşen durum nedeniyle 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç. Burhan'la işbirliği yapan Dagalo, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) soykırımla suçladığı el Beşir'i 2019'da devirdi. Ordunun Burhan, Sudan'ı fiili olarak yönetirken Dagalo ise 100 bin kişilik paramiliter kuvvet RSF'nin başındaydı. Ülkeyi sivil yönetime döndürme ve RSF'yi ordu bünyesine dahil etme süreci nedeniyle taraflar anlaşmazlığa düştü ve 2023'te yeniden iç savaş başladı. DARFUR