Gazze anlaşmasında ilk aşama

• ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun Donald Trump’a uzattığı “Çok yakınız” notuyla İsrail-Hamas anlaşmasının ilk aşamasına geçirildiği duyuruldu. Hamas, rehinelerin listesini İsrail’e teslim ederken; İsrail askerlerini geri çekiyor.

 

7 Ekim 2023’te başlayan İsrail-Hamas savaşının sonlandırılması için planlanan 20 maddelik anlaşmanın ilk aşaması pratiğe geçiriliyor. ABD Başkanı Donald Trump, önceki gün yaptığı bir basın toplantısında Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun kulağına fısıldaması ve “Çok yakınız” (Very Close) yazılı notu uzatmasıyla sürecin başladığını açıkladı. Rubio’nun Trump’a uzattığı notta şu ifadeler yer aldı: “Çok yakınız. Anlaşmayı ilk olarak senin duyurabilmen için Truth Social paylaşımını onaylaman gerekiyor.”

Trump, bunun üzerine, “İsrail ve Hamas’ın Barış Planımızın ilk aşamasını imzaladığını duyurmaktan büyük gurur duyuyorum. Bu, güçlü, kalıcı ve sonsuz bir barışa doğru ilk adımdır” sözleriyle anlaşmayı duyurdu. Anlaşma, tüm rehinelerin serbest bırakılmasını ve İsrail’in üzerinde mutabık kalınan hatta çekilmesini öngörüyor.

 

 

Trump, “Tüm taraflar adil bir şekilde muamele görecek. Bugün Arap ve Müslüman dünyası, İsrail, çevredeki ülkeler ve ABD için büyük bir gün. Netanyahu’ya İsrail’in dünyayla savaşamayacağını söyledim ve o bunu iyi anlıyor” ifadelerini kullandı. Ayrıca, arabulucu ülkelerden Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin daveti üzerine anlaşmayı resmen imzalamak için Pazar günü Ortadoğu’ya gidebileceğini belirtti. “Gazze’nin yeniden inşa edileceğini ve çok daha güvenli bir yer olacağına inanıyoruz. Bölgedeki diğer ülkeler de muazzam servetleriyle bu yeniden inşaya yardımcı olacak” diye ekledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, anlaşmayı değerlendirerek, “Tüm rehineler evlerine dönecek. İsrailli esirlerin geri getirilmesi için anlaşma Mısır’da onaylanacak” dedi ve Trump’ı İsrail’e davet ederek Meclis’te konuşma yapmasını istedi.

1967 sınırlarına dönüş mesajı

Hamas ise yaptığı açıklamada, “Gazze savaşını sonlandıracak, İsrail’in çekilmesini ve rehine-tutuklu takasını sağlayacak anlaşmaya varıldı” ifadelerine yer verdi. Öte yandan, anlaşmaya bağlı kalacaklarını belirtirken, “Kendi kaderini tayin hakkı dahil ulusal haklardan vazgeçmeyeceğimizi teyit ediyoruz” mesajını verdi.

Anlaşmayı “memnuniyetle karşıladığını” ifade eden Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas da 1967 sınırları kapsamında, başkenti Doğu Kudüs olan bir Filistin devleti kurulması çağrısını yineledi. Arabulucu Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mecid el-Ensari, 20 maddelik planın ilk aşamasında tüm hükümler ve uygulama mekanizmaları konusunda anlaşmaya varıldığını belirtti. Plan, savaşın sona ermesini, rehinelerin ve tutukluların serbest bırakılmasını ve insani yardımların girişini sağlamayı amaçlıyor.

 Ne üzerine anlaşıldı?

Pazartesi günü rehinelerin serbest bırakılması beklenirken, Hamas serbest bırakacağı rehinelerin listesini İsrail’e iletti. Anlaşmaya göre, İsrailli rehineler karşılığında 2 bin Filistinli rehine veya tutuklu serbest bırakılacak. Filistinli bir yetkili BBC’ye, İsrail’in Gazze’ye günlük 400 yardım kamyonunun girişine izin vereceğini, bu sayının sonraki aşamalarda artacağını söyledi. Beyaz Saray’dan bir yetkili ise Hamas’ın ilk aşamada 20 canlı rehineyi serbest bırakacağını belirtti. İsrail'de rehine yakınları ve onlara destek veren yüzlerce kişi duyurunun ardından meydanlara çıkarak kutlama yaptı.

 Operasyonlar duracak

İsrail ordusu, tarafların ateşkes anlaşmasına varmasının ardından Gazze'deki askerlerini geri çekmeye hazırlandığını duyurdu.  AFP'nin haberine göre ordudan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “[İsrail Savunma Kuvvetleri] IDF, anlaşmanın uygulamaya konulması öncesinde operasyonel hazırlıklara başladı. Bu süreç kapsamında, ayarlanmış konuşlanma hatlarına geçiş için hazırlıklar ve muharebe protokolü yürütülüyor.”

Paris’te Gazze toplantısı

Reuters’ın diplomatik kaynaklara dayandırdığı habere göre, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun, Gazze’de savaş sonrası geçiş sürecini görüşmek üzere Avrupa, Arap ve diğer devletlerden temsilcilerin katılacağı bir toplantıya katılması bekleniyor. Toplantı, Birleşmiş Milletler’de (BM) “iki devletli çözüm” konulu bir konferansın ardından düzenlenecek ve ABD’nin Gazze planına katkıda bulunacak ortak eylemler üzerinde anlaşmayı hedefliyor. Toplantıya Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya, İspanya, Ürdün, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Türkiye ve Kanada’nın katılacağı belirtildi.

İki devletli çözüm çağrısı

Dünyadan ise anlaşmaya ilişkin peş peşe açıklamalar yapıldı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, anlaşmayı “iki devletli çözüme ve İsrail’in operasyonlarını durdurmasına yönelik tarihi bir fırsat” olarak nitelendirdi.

Guterres, “Tüm rehineler onurlu bir şekilde serbest bırakılmalı. Kalıcı bir ateşkes sağlanmalı. Çatışmalar bir kez ve sonsuza dek durmalı. Gazze’ye insani yardım ve temel ticari ürünlerin engelsiz girişi güvence altına alınmalı” dedi. BM’nin Gazze’deki yardım teslimatlarını ve yeniden inşa çalışmalarını artıracağını ekledi.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnes Callamard ise anlaşmanın “acı bir gecikmeyle” yapıldığını ve Filistinlilerin yaşadığı sıkıntıları tamamen ortadan kaldırmayacağını söyledi. Callamard, İsrail’e Gazze üzerindeki ablukayı kaldırma ve insani yardımın engelsiz ulaşmasına izin verme çağrısında bulundu. Ayrıca, kalıcı ateşkesin başarılı olabilmesi için İsrail’in operasyonlarını durdurması gerektiğini ifade etti.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, anlaşmayı memnuniyetle karşıladı ve tüm tarafları şartlara tam olarak uymaya çağırdı. Von der Leyen, “Artık tüm taraflar anlaşmanın koşullarına tamamen uymalıdır. Tüm rehineler güvenli şekilde serbest bırakılmalı. Kalıcı bir ateşkes sağlanmalı. Acı sona ermeli” dedi.

Filistin’in devlet olarak tanınması için yürütülen diplomatik çalışmalara öncülük eden Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkesinin iki devletli çözüm konusunda kararlı olduğunu belirtti ve bu amaç için katkıda bulunacağı sözünü verdi. “Bu anlaşma, savaşın sonunu ve iki devletli çözüme dayalı siyasi bir çözümün başlangıcını işaret etmelidir” dedi. Öte yandan İngiltere, Kanada, Türk devleti gibi çok sayıda ülke Trump’ı “çabalarından” dolayı tebrik etti.

BM: Yardım geçişine hazırız

Birleşmiş Milletler Proje Hizmetleri Ofisi’nin (UNOPS) İcra Direktörü Jorge Moreira da Silva, BM’nin Gazze’ye derhal yardım sağlayabilecek durumda olduğunu belirterek, uluslararası kuruluşun kıyı şeridindeki bölgede sivil halka yardım ulaştırmak için gerekli lojistik ve insani imkânlara sahip olduğunu söyledi.

BM’nin Gazze’ye girmek üzere hazır bekleyen 170 bin ton gıda, ilaç ve diğer insani yardım malzemesine sahip olduğunu kaydeden Portekizli yetkili, “Bir ateşkesin ilk 30 gününde her gün 100 kamyon gıda getirebiliriz. Geçen ateşkeste olduğu gibi 1 milyon litre yakıt sağlayabiliriz. Altı hastaneyi faaliyete geçirebilir, su ve hijyen malzemesine erişimi yüzde 20’den yüzde 80’e çıkarabiliriz” diye ekledi. HABER MERKEZİ