Hem çıplak arama işkencesi hem şantaj

• İran’daki işkence ve hak ihlalleriyle gündeme gelen Evin ve Karçak cezaevlerinde kadın siyasi tutsakların çıplak aramalarda görüntüleri kaydedildi, fotoğrafları çekildi. Kadınlar bunun aşağılayıcı bir uygulama olduğunu belirtiyor.

İran’da kadın tutsakların cezaevlerinde yaşadığı hak ihlalleri ve işkencelere her gün bir yenisi daha ekleniyor. Kadınlara ‘işkence iddialarına karşı delil toplamak’ gerekçesiyle yine çıplak işkence dayatılıyor.

İran’da en kötü cezaevleri olan Evin ve Karçak’da eskiden tutsak olan siyasi mahkumlar, yaşadıkları hak ihlalleri ve tacizleri BBC’den Parham Ghobadi’ye anlattı.

Kadınlar çıplak aramalarda görüntülerinin kaydedildiğini ve bazı mahkumların regl döneminde hijyenik pedlerini ya da tamponlarını çıkarmaya, bu halde çömelmeye ya da çömelip zıplamaya zorlandıklarını anlattı.

‘Bizi aşağılamak için yapıyorlar’

Evin ve Tahran bölgesindeki Karçak cezaevinde yaklaşık üç yıl mahkum olan Mozhgan Keşavarz, Ocak 2022'de sona eren hapis cezası sırasında güvenlik kameralarının önünde üç kez çıplak aramaya maruz kaldığını belirtti.

Üçüncüsünde, bir kadın gardiyan çıplak fotoğraflarını çekti. Karşı çıktığında da bunun ilerideki işkence iddialarına karşı kanıt toplamak için gerekli olduğu yanıtını aldı.

"Bunu bizi aşağılamak için yapıyorlardı" diyen Keşavarz, "Bu video ve fotoğrafları kim görecek? Rejim daha sonra bizim sesimizi kısmak için mi kullanacak?" diye soruyor.

Keşvarz, "ulusal güvenliğe karşı komplo kurmak, İslam'a saygısızlık etmek, İran İslam Cumhuriyetine karşı propaganda yapmak, yolsuzluk ve müstehcenliği teşvik etmek" suçlamasından 12 yıl 7 ay hapis cezasına çarptırıldı. Geçtiğimiz günlerde de idam cezasına aldı.

Elinde sigara söndürüldü

Şu anda sürgünde yaşayan Elaheh Ejbari, "Her iki tutuklanmamda da çıplak aramalar sırasında vücudumla dalga geçtiler" diyor.

Sorgu sürecinde elinde sigara söndürülen Ejbari ilk olarak Eylül 2020'de Tahran'da "İran İslam Cumhuriyetine karşı propaganda" suçlamasıyla tutuklanmış ve Evin cezaevinde 6 hafta tutsak kaldı. İkinci kez de Kasım 2022'de tutuklandı ve bilinmeyen bir yerde üç gün tutuldu. Güvenlik güçlerinden sürekli tutuklama tehdidi telefonları alınca da İran'dan kaçtı.

‘Bundan sonra her şey mümkün’

İranlı insan hakları eylemcisi Nasibe Shamsaei de üç kez çıplak aramadan geçirildiğini söylüyor.

Zorunlu başörtüsünü 2018'de kamusal alanlarda başörtülerini çıkartarak protesto eden "Devrim Caddesi Kızları" adlı grubun bir üyesiydi. Onlarcası tutuklandı.

Shamsaei "Kamusal alanda başörtülerini çıkartarak İran İslam Cumhuriyetine karşı propaganda, İran İslam Cumhuriyeti'nin Kurucusu ve Dini Lider'e saygısızlık" suçlamalarıyla 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Üç ay sonra Karçak Hapishanesi'nden salıverildi ve şu anda sürgünde yaşıyor.

Güvenlik kamerası önünde çıplak aramadan geçtiği için şikayet ettiğinde, bir gardiyanın yanıtını hatırlıyor. "Bundan sonra her şey mümkün."

Kadınların görüntülerinin çekildiği itirafı

Kadın mahkumlar, saklanabilecek uyuşturucuları bulabilmek için uyuşturucu suçlarından hüküm giyenlerin çıplak aramaya tabi tutulmasının sık görülen bir uygulama olduğunu söylüyor. Ancak siyasi mahkumlar genelde bu uygulamayı görmüyordu. Özellikle de kameralar karşısında.

Haziran başında, İran yargısı mahkumların görüntülerinin çekildiği iddiasını reddetti ve "İran'a karşı topyekun propaganda" diye tanımladı.

Ancak Haziran ortasında, İran Parlamentosu'nun Yargı Komisyonu Başkanı, "kadın mahkûmların görüntülerini sadece kadın gardiyanların izlediğini" söyledi ve böylece kadın mahkumların görüntülerinin çekildiğini kabul etmiş oldu. HABER MERKEZİ