• Asrın Hukuk Bürosu, Türk devletinin umut hakkı konusunda adım atmadığına dikkat çekerek, AK’nin ihlal prosedürünü başlatmasını istedi. 
• İHD’li Eren Keskin de çözüm süreciyle birlikte yasal düzenlemenin zorunlu hale geldiğine dikkat çekerek, “Umut hakkı lütuf değil” dedi.

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’a umut hakkının tanınmasıyla ilgili dava dosyası Eylül ayında Avrupa Konseyi (AK) Bakanlar Komitesi’nde gündeme gelecek. Dosyanın ele alacağı toplantı öncesi Asrın Hukuk Bürosu ile Türkiye’deki hak ve hukuk örgütleri Komite’ye bildirimde bulundu. 

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 2014 yılında Gurban dava grubu adıyla gündeme aldığı dosyada Kürt Halk Önderi Öcalan, Hayati Kaytan ve Ciwan Boltan hakkında verilen ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin işkenceyi yasaklayan 3’üncü maddesine aykırı olduğu ve umut hakkının ihlal edildiğine hükmetmişti. Eylül 2024’te yaptığı toplantıda ise, “Türkiye’nin gerekli yasal reformları yapmadığı takdirde ara karar hazırlaması için Sekterya’ya talimat vereceği” yönünde karar vermişti. Komite, Gurban dava grubu olarak adlandırılan dosyayı Eylül 2025’te ele alınacak. 

Yedinci başvuru

MA’dan Diren Yurtsever’in haberine göre, toplantı öncesi Asrın Hukuk Bürosu, yedinci kez Komite’ye başvuruda bulunarak, 

tüm uyarılara rağmen Türk devletinin 11 yıldır taahhütleri yerine getirmediğine dikkat çekti. 

Sürecin gereği olarak

Başvuruda Türkiye’nin 27 Haziran 2025’te Komite’ye sunduğu ‘Eylem Planı’nın da ihlalleri gidermeye dönük somut ektiki ve tatmin edici düzenleme içermediğinin de altı çizildi. 

Çözüm sürecine de işaret eden Hukuk Bürosu, “Ceza adalet sisteminin umut hakkı temelinde yeniden inşa edilmesi, toplumsal barış ve insan hakları açısından bir gereklilik olarak kendini dayatmaktadır” dedi. 

Sürecin temel aktörü olarak Kürt Halk Önderi Öcalan’ın rolüne de dikkat çekilen açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Ancak hala cezasının gözden geçirilmesini sağlayacak hiçbir hukuki mekanizma bulunmamaktadır. Başvurucunun dışında tutulduğu süreçlerin ülkenin hukuk ve demokrasi karnesine, ekonomik verilerine yansımasının toplum aleyhine olduğu genel kabul görmektedir.”

İhlal prosedürü başlatılsın

Asrın Hukuk Bürosu, Türk hükümetinin bugüne kadar AİHM’in “Öcalan No. 2” şeklinde adlandırılan kararıyla uyumlu herhangi bir adım atmaması , 11 yılı aşkın bir süredir gerekli hiçbir düzenleme yapmaması sebebiyle Sözleşmenin 46/4. maddesinde öngörülen ihlal prosedürünün başlatılmasını istedi.

Gurban grup adıyla ele alınan dava dosyasının güçlendirilmiş prosedür kapsamında kalmasını ayrıca Komite’nin sürekli, düzenli ve kalıcı gündemi haline getirilmesini talep etti. Asrın Hukuk Bürosu tüm bu başlıklarda Türkiye Hükümeti yetkililerine dönük bir mektup kaleme almasını da istedi. 

Hak örgütleri: Adım atılmalı

Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD),  İnsan Hakları Derneği (İHD), Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Toplum ve Hukuk Araştırmaları Derneği (TOHAV), Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği  (CİSST), Amed Barosu, Wan Barosu, Şirnex Barosu, Colemêrg Barosu ve Riha Barosu da aynı kapsamda Bakanları Komitesi’ne başvuru yaptı.

Komite’ye bildirimde bulunan hak ve hukuk örgütlerinden İHD Eşbaşkanı Eren Keskin MA’dan Ömer İbrahimoğlu’na konuştu. Çözüm sürecine işaret eden Keskin, “Türk devletinin umut hakkı kararını uygulamama şansı kalmadı” dedi. 

Cezaevlerindeki tecritin son yıllarda daha fazla gündeme geldiğini ancak, 1999’dan bu yana İmralı’da tecritin var olduğunun altını çizen Keskin, “Yani İmralı Cezaevi’nde Türkiye'nin iç hukukuna aykırı bir yönetim biçimi vardı. Sayın Öcalan’ın gerek onu seven insanlarla gerek halkla iletişimi hiç yok gibiydi” hatırlatmasında bulundu.

Yıllar sonra Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın ilk kez kamuoyuna videolu mesajının yayınlanmasının etkisine değinen Eren Keskin, “Sayın Öcalan’ın çağrısı bence hem içeriğiyle önemli hem de toplumu barış fikrine alıştırmak açısından çok önemli” diye belirtti. 

Sürecin ilerlemesi için devletin adım atması gerektiği konulara da işaret eden İHD’li Eren Keskin, “Çünkü devletin hiç adım atmadığı bir yerde barışın yeşermesi mümkün değil. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin de başta hasta mahpuslar olmak üzere siyasi mahpusları serbest bırakması, düşünce ve ifade özgürlüğü önündeki engellerin kaldırılması, Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) kaldırılması gibi çok önemli hemen yapılması gereken şeyler var” şeklinde konuştu.

Umut hakkı bir lütuf değil

Umut hakkının sağlanmasının bir lütuf olmadığını ve Türkiye’nin AİHM kararları doğrultusunda bunu zaten uygulamak zorunda olduğunun altını çizen Eren Keskin, “Bu düzenlemenin hele ki böyle bir barış sürecinde mutlaka yapılması gerekiyor. PKK kendini feshetti ve silahlı mücadeleyi bitirdiğini duyurdu. Artık koşullar daha da uygun. Yani Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ‘Bir tehlike var bizim için’ deme şansı kalmadı. O açıdan umut hakkının uygulanmasının daha da zorunlu bir hale geldiğini düşünüyorum. Komitenin de kararında bunu dikkate alacağını umuyorum. Siz örgütün lideriyle görüşme yapacaksınız ve örgüt bir dolu davetlinin huzurunda silah bıraktığını açıklayarak silahlarını yakacak. Bunların hepsi meşru bir zeminde televizyonlarda gösterilecek. Şimdi umut hakkının uygulanmasını gerektirecek başka bir sürecin içindeyiz.” 

 

* * *

Komisyon 51 üyeden oluşacak

Meclis'te kurulacak komisyona ilişkin 51 kişilik liste belirlendi. Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş'un siyasi parti gruplarına gönderdiği yazıya göre; komisyonda AKP 21, CHP 10, DEM Parti ve MHP 4'er, İYİ Parti ve Yeni Yol 3'er milletvekili ile temsil edilecek. Meclis’te grubu bulunmayan HÜDA PAR, Yeniden Refah, TİP, EMEP, DSP ve DP de komisyonda 1'er milletvekili bulunduracak. Partiler, en geç 31 Temmuz'a kadar Meclis başkanlığına, komisyona verecekleri isimleri bildirecek. 

Öte yandan İYİ Parti daha önce komisyona üye vermeyeceğini bildirmişti. Bu nedenle kurulacak komisyonun 48 kişiden oluşması bekleniyor. ANKARA

 

* * *

Heyet Öcalan ile görüştü

DEM Parti İmralı Heyeti, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan ile görüştü.

DEM Parti Basın Bürosu'ndan yapılan açıklamaya göre, heyette DEM Parti Van Milletvekili ve TBMM Başkanvekili Pervin Buldan, Urfa Milletvekili Mithat Sancar ve ve Asrın Hukuk Bürosu avukatlarından Özgür Faik Erol yer aldı. Heyet en son 6 Temmuz’da adaya giderek Kürt Halk Önderi Öcalan ile görüşmüştü. 7 Temmuz’da Beştepe’de Türk Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen İmralı Heyeti, 16 Temmuz’da da MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile görüştü. 

Bu hafta içinde de hem MİT Başkanı İbrahim Kalın hem de Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş, Meclis’teki siyasi partilerle, kurulması beklenen komisyon ve sürece ilişkin temaslarda bulundu. İSTANBUL