• Türkiye ve Kuzey Kurdistan'da çalışma çağındaki 65,6 milyon kişinin sadece 22,7 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı işlerde çalışıyor. 2023'ün 4. çeyreğinde geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 23'ü buldu. Dar ve geniş tanımlı işsiz sayıları arasındaki fark 5,8 milyon oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023'ün 4. çeyrek dönemine ait Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) dün yayımlandı. TÜİK’in yeni metodolojisine dayanan 2023'ün 4. çeyrek dönemi Ekim, Kasım ve Aralık aylarını kapsıyor. TÜİK, mevsim etkisinden arındırılmış istihdamda 2022'nin 4. çeyrek ile 2023'ün 4. çeyrek arasındaki bir yıllık dönemde 549 bin kişilik bir artış olduğunu açıkladı. 2022'in 4. çeyreğinde 31 milyon 318 bin olarak açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısı 2023'ün 4. çeyreğinde 31 milyon 867 bin olarak hesaplandı. 2023'ün 4. çeyreğinde mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı ise yüzde 48,6 olarak gerçekleşti.

DİSK-AR, TÜİK’in yetersizliği nedeniyle alternatif geniş tanımlı işsizlik ile Kayıtlı ve Tam Zamanlı İstihdam (KATİ) olarak adlandırdığı alternatif istihdam hesaplaması da yapıyor. KATİ, tüm istihdamı değil, kayıtlı ve tam zamanlı olarak çalışanların oranını ortaya koyuyor. Böylece kayıtsız istihdam ile kısmi ve eksik istihdam dışında kalan tam zamanlı ve sigortalı olarak çalışanların sayısı ve oranı ortaya çıkıyor.

TÜİK’in resmi istihdam oranı 2023 4. çeyrekte yüzde 48,8 olarak açıklanırken, DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden hareketle hesaplanan Kayıtlı Tam Zamanlı İstihdam (KATİ) oranı yüzde 34,5 olarak gerçekleşti. Kadınlarda resmi istihdam oranı yüzde 31,8 iken KATİ oranı yüzde 20,1 ve erkeklerde resmi istihdam oranı yüzde 66,1 olarak açıklanmışken KATİ oranı yüzde 49,2 olarak hesaplandı. Böylece KATİ oranı resmi istihdam oranından genelde 14,3 puan, kadınlarda 11,7 ve erkeklerde ise 16,9 puan düşük olarak gerçekleşti.

65,6 milyon kişinin sadece 22,7 milyonu

DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamayla çalışma çağındaki (15+ yaş) 65,6 milyon kişinin, sadece 22,7 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdam kapsamında çalıştığı ortaya çıktı. Çalışma çağındaki 33 milyon kadının sadece 6,7 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istidamda, çalışma çağındaki 32,5 milyon erkeğin ise 16 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdamda yer alıyor

Geniş tanımlı işsizlik

TÜİK’e göre mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 2023'ün 4. çeyreğinde, 2023'ün 3. çeyreğine göre 137 bin kişi azalarak 3 milyon 70 bin olarak gerçekleşti. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2023'ün 4. çeyreğinde 8 milyon 837 bin olarak hesaplandı.

TÜİK tarafından 2023'ün 3. çeyreğinde yüzde 9,2 olarak açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı 0,4 puan azalarak yüzde 8,8 olarak, mevsim etkisinden arındırılmış âtıl işgücü (geniş tanımlı işsizlik) oranı ise 2023'ün 3. çeyreğine göre 0,4 puan artarak yüzde 22,9 olarak açıklandı.  Dar ve geniş tanımlı işsiz sayıları arasındaki fark 5,8 milyona ulaştı.

Kadın işsizliği yüksek

TÜİK’in 2023'ün 4. çeyreğine göre hem dar hem geniş tanımlı işsizliğin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında kadınlarda işsizliğin çok daha yüksek olduğu görülüyor. 4. çeyrekte dar tanımlı işsizlik erkeklerde yüzde 7,2 ve kadınlarda ise yüzde 11,8 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise erkeklerde yüzde 18,1 ve kadınlarda yüzde 31,2 olarak gerçekleşti.  Böylece kadınlarda dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerden 4,6 ve geniş tanımlı işsizlik oranı ise 13,1 puan yüksek seyrediyor.

TÜİK tarafından 2023'ün 4. çeyreğinde dar tanımlı kadın işsizliği 1 milyon 405 bin ve erkek işsizliği ise 1 milyon 664 bin olarak açıklandı. DİSK-AR'ın TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığı geniş tanımlı işsiz sayısı ise kadınlarda 4 milyon 405 bin, erkeklerde ise 4 milyon 430 bin olarak gerçekleşti.

Genç işsizlik oranı 32,3

AKP’nin iktidara geldiği 2002'nin 3. çeyreğinde gençlerde dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 18,3 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26,1 idi. Gençlerde dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı 7,8’di. 2023 4. çeyreğinde ise gençlerde dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 15,7 olarak açıklandı. DİSK-AR'ın TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığı 15-24 yaş arası genç nüfusta geniş tanımlı işsizlik oranı, 2023 yılı 4. çeyreğinde yüzde 32,3 olarak gerçekleşti.  Geniş tanımlı genç işsizliği dar tanımlı genç işsizliğinden yaklaşık 17 puan fazla oldu. 2023'ün 4. çeyreğinde genç kadınlarda geniş tanımlı işsizlik ise daha yüksek oranda seyretmeye devam ediyor. 15-24 yaş arası erkeklerde dar tanımlı işsizlik yüzde 12,5 ve geniş tanımlı işsizlik yüzde 27 olarak hesaplanırken, 15-24 yaş arası genç kadınlarda ise dar tanımlı işsizlik yüzde 21,7; geniş tanımlı işsizlik yüzde 41,1 olarak hesaplandı.

 

* * *

DEM Parti'den emekli teklifi

DEM Parti Grup Başkanvekilleri, emeklilere yılda 3 defa 11 bin TL ikramiye verilmesi için kanun teklifi verdi.

 Teklifin gerekçesinde, emeklilerin yoksullaştığı ve açlığa mahkum edildiği belirtildi. Açlık sınırının 15 bin TL’yi, yoksulluk sınırı 49 bin TL’yi geçtiği, yaklaşık 16 milyon emeklinin açlık sınırının altında, alım gücünü tamamen yitirmiş maaşlarla yaşam mücadelesi verdiği hatırlatılan teklifin gerekçesinde, "Çalışan ve iş arayan emekli sayısı 2003'te 1,5 milyon iken 2017 verilerine göre 4 milyonu aştı. Günümüzde bu sayının çok daha vahim boyutlara ulaştığı hesaplanmaktadır. Türkiye, en iyi emeklilik koşullarını ortaya koyan Küresel Emeklilik Endeksi verilerine göre son sıralarda (46.3 endeks değeri ile sıralamada 44. sırada) yer almaktadır" denildi.

Enflasyon ve zam yağmuru altında beslenme, sağlık, barınma gibi en temel ihtiyaçlar dahi karşılanamaz noktaya gelen milyonlarca emeklinin açlık sınırının altında maaşa mahkum edilmesinin kabul edilemez olduğu kaydedilen gerekçede, şunlar ifade edildi: "Emeklileri ekonomik olarak yokluk ve sefalete mahkum eden anlayış derhal terk edilmelidir. Emekli maaşlarının sefalet sınırının üzerine taşınması gerekmektedir. Çünkü 2018'de bin TL olan bayram ikramiyesi o dönem için asgari ücretin yüzde 62’sine denk gelirken bugün itibarıyla emeklilere 3 bin TL olarak belirlenen bayram ikramiyesi, bu oranı yüzde 18’e kadar düşürmek anlamına gelmektedir. Ayrıca ikramiye ödemeleri başladığı 2018’den bu yana enflasyon oranında artırılmış olsaydı bugün 10 bin 636 TL ödenmesi gerekiyordu. Emekli bayram ikramiyesinin 2018’deki düzeyini koruması için en az 11 bin  TL olması gerekmektedir. Kanun teklifimizle emeklilerin senede üç defa 11 bin TL ikramiye alması sağlanarak ekonomik olarak bir nebze rahatlamış olacaktır."

* * *

Kısa vadeli dış borçta rekor

Vadesine bir yıl veya daha az kalan kısa vadeli dış borç stoku,  rekor seviyeye ulaştı. Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl veya daha az kalmış dış borç stoku, 226,6 milyar dolara yükselerek, Kasım'daki 226,3 milyar dolarlık rakamı geçti ve yeni rekor kırıldı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Aralık 2023 dönemine ilişkin kısa vadeli dış borç istatistikleri açıklandı. Buna görep kısa vadeli dış borç stoku, geçen yıl Aralık'ta, 2022 sonuna kıyasla yüzde 17,2 artarak 174,4 milyar dolara çıktı. Bu dönemde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 10,1 artışla 68,4 milyar dolara; diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku da yüzde 10,8 artarak 59,6 milyar dolara yükseldi.

Bankaların yurt dışından kullandıkları kısa vadeli krediler, 2022 sonuna göre yüzde 18,4 artarak 12,6 milyar dolara çıktı. Banka hariç yurt dışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı yüzde 7,4 azalarak 20 milyar dolara gerilerken, yurt dışı yerleşik bankaların mevduatı yüzde 23,2 artışla 20,7 milyar dolara yükseldi. Yurt dışı yerleşiklerin TL cinsinden mevduatları da geçen yıl sonuna göre yüzde 15,2 yükselişle 15,1 milyar dolar oldu.

Diğer sektörler altında yer alan ithalat borçları, 2022 sonuna göre yüzde 7,8 artarak 52,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

Tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün kısa vadeli borcu 2022 sonuna göre yüzde 19,3 artarak 34,5 milyar dolar, özel sektörün kısa vadeli dış borcu da yüzde 7,5 artarak 93,6 milyar dolar oldu.

Bu dönemde, özel alacaklılar başlığı altındaki parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar yıl sonuna göre yüzde 29,2 yükselerek 95,7 milyar dolar, parasal olmayan kuruluşlara olan borçlar ise yüzde 3,7 artarak 76,7 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.

2022 yılı sonunda 676 milyon dolar olan kısa vadeli tahvil ihraçları, 2023 Aralık sonu itibarıyla 1 milyar 649 milyon dolar, resmi alacaklılara olan kısa vadeli borçlar 357 milyon dolar oldu.

Aynı dönemde, orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku, 226,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu stokun 18,5 milyar dolarlık kısmı, Türkiye'de yerleşik bankaların ve özel sektörün yurt dışı şubeleri ile iştiraklere olan borçlarından oluştu. Borçlu bazında değerlendirildiğinde, toplam stok içinde kamu sektörünün yüzde 20,6, Merkez Bankasının yüzde 20,5, özel sektörün ise yüzde 58,9 paya sahip olduğu görüldü.