Kovid-19 yerli halkları ağır vurdu

• Salgın hastalıklar karşısında diğer gruplara kıyasla daha büyük bir risk altında olan yerli halklar koronavirüs pandemisinden ağır şekilde etkileniyor. Son verilere göre Brezilya’nın yerli halkları arasında salgın 47 bin vakaya ve 900 ölüme yol açtı.

 

SERAP GÜNEŞ

 

Brezilya’nın Venezuella sınırına yakın bölgesinde yaşayan Yanomami halkı, pandemi süreci boyunca uzmanlar tarafından yüksek risk altında olduğu değerlendirilen gruplar arasındaydı. Uzmanların uyarıları ne yazık ki doğrulanmış görünüyor: Ocak ayında Yanomami halkından 10 çocuk Kovid-19’dan hayatını kaybetti.

Yerli halk sağlık konseyi Condisi-YY şefi Hekurari Yanomami, bir aydan kısa bir süre içinde bu kadar çok çocuğun ölmesinin endişe verici olduğunu belirtti. Kurbanların tanısı, yerel bir sağlık kurumu tarafından yapıldı ve Yanomami geleneklerine göre cenaze işlemleri yapıldıktan sonra yakılarak defnedildiler.

Yanomami halkının yaşadığı Brezilya’nın Venezuella ile sınır bölgesine ancak havadan ulaşım mümkün. Daha önce kızamık, çiçek ve grip gibi virüslerin kırıp geçirdiği bu halk Portekiz büyüklüğünde bir toprağın üzerinde yaşıyor ve pandeminin başından bu yana uzmanlar tarafından hem sağlık altyapısının çökmüş olması hem de ulaşım zorluğu nedeniyle önceki salgınlardakine benzer bir tehlikeye açık olduğu konusunda uyarılar yapılıyordu.

 

Çocuklar savunmasız

Dünyadaki trendin aksine, burada gençler ve çocuklar Kovid-19 açısından düşük risk grubunda değiller. Bugüne kadar Kovid-19 ve bağlantılı sebeplerle öldüğü kayda geçen 32 vakadan 7’si iki yaşın altında. 4’ü 12-20 yaş arası.

“Yanomami çocukları virüse karşı daha savunmasız çünkü birçoğu kötü beslenmeden ve sıtma gibi hastalıklardan mustarip ve bazı bölgelerde hiç sağlık çalışanı yok” diyor Hutukara Yanomami Derneği direktörü Maurício Ye’kwana.

 

47 bin vaka 900 ölüm

Virüs Brezilya’nın yerli halkları arasında 47 bin vakaya ve 900 ölüme yol açtı. Yanomami bölgesinde 1600’den fazla insan pozitif test edildi ancak Yanomami ve Ye’kwana ağı üyesi antropolog Ana Maria Machado, test oranlarının çok düşük olduğunu söylüyor. Yani gerçek Kovid-19 enfeksiyon sayıları çok daha yüksek olabilir: “10 binden fazla enfeksiyon olduğunu tahmin ediyoruz çünkü topluca büyük evlerde yaşıyorlar, mutfak eşyalarını paylaşıyorlar ve alkollü temizlik solüsyonlarına veya sabuna erişimleri yok.”

 

Genç yerliler daha dirençsiz

Dünya üzerindeki diğer halklar ve ülkelerde, çocuklar arasında COVID-19 kaynaklı ölümler, diğer yaş gruplarından daha düşük ama Brezilya’daki uzmanlar, virüsün yerli çocukları üzerinde çok daha agresif bir etkisi olduğuna inanıyorlar. Epidemiyolog Andrey Cardoso, “Kovid-19 kaynaklı ölüm oranı, beş yaş altı yerli nüfusta, dünya geneline kıyasla çok daha yüksek” diyor.

Yapılan araştırmalar, genç kuşak yerli çocukların önceki kuşaklara göre daha dirençsiz olduğunu ortaya çıkarmış. Bunda geleneksel yaşam tarzı terk edilirken modern yaşamın olanaklarına ulaşılamamasının etkisi var. Yani iki arada bir derede yaşamlar, iki yakanın da olumsuzluklarını devralıyor. Böylelikle eski bağışıklıkları ya da eski mücadele yöntemleri olmadan yeni tip virüslerle tanışan bedenler hastalıklar karşısında zayıf düşüyor.