• AKP-MHP-Engenekon iktidarında, seçim ve sandık güvenliğiyle ilgili kaygılara, iktidar kanadından gelen tehditler de eklendi. Emek ve Özgürlük İttifakı ile Millet İttifakı ise alabilecekleri tüm önlemleri alıyor.

YILMAZ KAYA/AMED

AKP'nin bundan önceki seçimlerde hayata geçirdiği ve uzmanlaştığı oy çalma taktiğini muhalefet bu kez boşa çıkarmak için değişik yöntemleri hayata geçirecek.

Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili seçimlerinde yaklaşık 60 milyon 697 bin seçmen oy kullanabilecek. Türkiye ve Kuzey Kurdistan genelinde 97 ilçe bünyesinde 191 bin 884 sandık kurulacak. Engelli ve yaşlı yurttaşlar için 554 seyyar sandık kurulacak. Cezaevlerinde bulunan 53 bin 172 tutuklu için de cezaevlerine 337 sandık konulacak. Ortopedik veya görme engelli seçmen sayısı 989 bin 543 kişi, 3 milyon 180 bin 802 kişinin ise 75 yaş ve üzerinde olduğu tespit edildi.

Seçim kurullarının oluşturulması

Seçim kararı alındıktan sonra oy verme işlemleri, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’da belirtilen usul ve esaslara göre yürütülmesi için ilçe seçim kurulları oluşturuluyor. Sandık kurulu, yurt içinde bir başkan, bir ihtiyar meclisi/heyeti üyesi ve son yapılan milletvekili genel seçiminde en çok oy almış olan 5 siyasi partinin üyesinden oluşuyor. Sandık kurulu, seçmenin oyunu tam bir serbestlik ve gizlilik içinde kullanmasını, oyların sayım ve dökümü ile tutanaklara geçirilmesi gibi tüm sandık başı iş ve işlemlerini yürütmekle yükümlü. Sayım ve döküm işlemi tamamlanan ve sandık kurulunca imzalanan sandık sonuç tutanağının onaylı bir suretinin, seçim çevresinde herkesin görebileceği yerde bir hafta süreyle asılı kalması zorunlu.

Oyların sayımı ve götürülmesi

Sandık sonuç tutanağının birer sureti, o seçim çevresinde seçime katılan ve talep eden siyasi parti ve bağımsız adayların müşahitlerine, yeteri kadar hazırlanarak sandık kurulu başkanı ve üyelerince imzalandıktan ve mühürlendikten sonra verilmek zorunda. Bu tutanakların sureti verildikten sonra, sayıma ilişkin kağıt ve belgeler seçim torbasına konulup torbanın ağzı bantlanarak kurul mührüyle mühürlenir ve imzalanır. Hazırlanan mühürlü torba ve sandık kurulu mührü, sandık kurulu başkanı ile ad çekme yoluyla belirlenecek en az iki üye tarafından en kısa zamanda İlçe Seçim Kurulu Başkanı'na teslim edilir. İlçe Seçim Kurullarınca, sandık sonuç tutanaklarının birleştirilmesi işlemleri, siyasi parti temsilcileri ile müşahitlerin huzurunda yapılır.

Oy çalma yöntemleri

AKP'nin her seçimde başvurduğu oy çalma yöntemleri farklı. Birinci yöntem mükerrer oy kullanma. Sandıkların güvenliğinden sorumlu olan korucu, polis, bekçi ya da oy kullanabilecek asker, söz konusu oyların verildiği okulda görevli olduğundan kendi seçim bölgesine gidemediği için, görev yaptığı okuldaki sandıkta oy kullanmayı talep edebiliyordu. Söz konusu kişi, ayrı bölgedeki başka sandığa gidip yine aynı gerekçeyle oy kullanabiliyordu. AKP bunu özellikle Kurdistan'ın birçok yerinde yaptı. Hem Millet İttifakı hem de Emek ve Özgürlük İttifakı, sandık görevlileri ve müşahitleri bu konuda uyardı. Okullarda görevli güvenlik görevlilerinin, mükerrer oy vermemesi için takip edilecek ya da o mahalde görevli olup olmadığı tespit edilirse tutanak tutularak bunun önüne geçilecek.

Blok oy kullanma

Özellikle kırsal alanlardaki dışarıya çok da açık olmayan köylerde uygulanan yöntemlerin başında geliyordu blok oy kullanma yöntemi. Ağa, şeyh ya da korucubaşının zoruyla seçmenlerin kimlikleri toplanır ve oylar açık bir şekilde tek bir partiye verilirdi. Bunun bir cep telefonuyla tespit edilmesi halinde oyların iptal edilebileceği riski nedeniyle bu yöntem, eskiden olduğu gibi pek fazla kullanılmayacak. Kullanılan yerler de sayılı seçim mahalleri olduğu gibi yüz binler değil, ancak binlerle ifade edilebilir. Bu da seçimin sonucunu pek etkilemez.

Tutanaklarda oynama

AKP'nin kullandığı oy çalma yöntemlerinden biri de ıslak imzalarda oynama ve psikolojik yöntem. Benzeri, önceki seçimlerde de oldu. YSK ve Anadolu Ajansı (AA) kullanılarak, oy sayımı henüz devam ederken, AKP'nin oy oranı birçok yerde yüzde 60-65'in üzerinde gösterilince, sandık başlarında bulunan muhalefet partilerinin sandık görevlileri, hem günboyu sandık başında oturdukları için yorgunluktan hem de 'İktidar kazanıyor, burada sonuna kadar kalmanın gereği yok' diyerek sandıkları terk ediyordu. Böyle olunca da muhalefetin sandık görevlisi oylar sayılmadan sandık tutanağını imzalıyor ve sandığı terk ediyordu. Muhalefet sandık görevlisi ayrılınca da iktidarın sandık görevlileri tutanaklarda değişiklik yapabiliyordu. Şimdi ise hem Millet İttifakı hem de Emek ve Özgürlük İttifakı bunun önlemini aldı. Sandık görevlileri ve müşahitleri, YSK'nin verilerini dikkate almadan, oy verme işleminin ardından oy sayım işlemi tamamlanıp ıslak imzayla tutanak tutulmasına kadar sandıkları terk etmeyecek.

CHP'nin kurduğu sistem

Daha önceki seçimlerde yapılan hilelerden ders çıkaran CHP, kendi oy sayım sistemini kurdu. Yurt dışından büyük paralar ödenerek bir yazılım satın alındı. Siber saldırılara karşı da birden fazla önlem alındı. Millet İttifakı ve CHP, seçimi üç yöntemle takip edecek. Birincisi YSK'nın açıklayacağı sonuçlar, ikincisi Türkiye genelindeki tüm sandıklarda görevli olan okul sorumlusunun göndereceği sonuçlar, üçüncüsü ise okul bilişim sorumlusunun göndereceği sonuçlar. Satın alınan bu yazılım uygulaması, tüm okul sorumlusu ve okul bilişimi sorumlusunun telefonlarına yüklendi. Sandıklar kapanıp sayım işlemine geçildiğinde, sandık görevlileri ıslak imzalı tutanakları ve o sandıktan hangi partiye kaç oy çıktığını anında telefondaki uygulama sayesinde sisteme girecek. YSK'nin açıkladığı rakamlar ile okul görevlisi ve okul bilişim sorumlusunun gönderdiği rakamlarda tek bir değişiklik olursa sistem otomatikman sinyal verecek ve söz konusu sandıktaki sonuç için uyaracak. Hukukçular anında o sandık için itirazda bulunacak. Kendi tuttukları ıslak imzalı tutanakları göstererek yeniden sayım talep edecekler. CHP bu sistemi, hayali seçmen, hayali sandık tutanakları ve hayali seçim sonuçları düzenleyerek dört kez test etti. Herhangi bir sandıktaki oy oranını eksik ya da fazla verince sistem anında uyarı verdi ve bu sistemin güvenirliliği bu şekilde test edildi.

Yurt dışı oylarının sayımı

Yurt dışında 74 ülkede, 694 sandık kuruldu. YSK, 3 milyon 416 bin seçmenden yurt dışı temsilciliklerde 1 milyon 691 bin 531, gümrük kapılarında ise 125 bin 479 seçmen olmak üzere toplam 1 milyon 817 bin 10 seçmenin oy kullandığını açıkladı. Kullanılan bu oylar, sayılmadan Türkiye'ye gönderildi. Ankara'da YSK bünyesinde 24 saat kamerayla takip edilen şeffaf bir salonda tutuluyor. Oraya giriş-çıkış yasak. Yasaya göre, bir partinin sandık görevlisi gelip kendisi de kapıya güvenlik amacı ile ayrı bir kilit ya da mühür vurabilir. Siyasi partilerin sandık görevlileri de dilerlerse oyların sayılacağı güne kadar orada gece-gündüz kalabilir. YSK, Türkiye geneli oylar sayıldıktan sonra yine partilerin sandık görevlilerinin huzurunda zarfları açıp oyları sayacak. Çıkan oylar, YSK mevzuatı uyarınca belli oranlarda partilerin oy oranlarına eklenecek ve kesinleşmiş seçim sonuçları açıklanacak.

 

*****

Yeşil Sol Parti'ye 55 bin başvuru

Yeşil Sol Parti’ye başvuran 55 bin seçmen, oy kullanma işlemi için sandık bölgesine taşınıyor. Hareketli Seçmen Komisyonu’ndan Ferhan Kaplan, “Hiçbir seçmemizi dışarıda bırakmayacağız” dedi. Dün Muğla ve İstanbul'dan memleketlerine oy kullanmaya giden seçmenler, “Bir oyun bile önemi büyük. Oyumuza sahip çıkıyoruz” dedi.