Suriye merkeziyetçi sisteme dönmeyecek

• QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdî: “Suriye eski merkeziyetçi modeline geri dönmeyecek, bu mümkün değil. Gelecek, ancak ademi merkeziyetçilik ve tüm bileşenlerin gerçek katılımı üzerine inşa edilebilir. Herkesin bu gerçeği kabul etmesi ve bu çerçevede hareket etmesi gerekiyor.”
• “Kürtler, 10 Mart anlaşmasında ilk defa haklarının anayasal güvencesini garantiledi. Ancak süreç yavaş ilerliyor. Efrîn, Serêkaniyê ve Girê Spîliler hala evine dönemedi. Halep’teki Kürt mahalleleri ablukaya alındı. Güçlü bir siyasi irade olursa, 10 Mart anlaşması uygulanabilir.”
• “Sadece kendimizi savunduk. Hiçbir zaman kimseye tehlike oluşturmadık. Türkiye’ye sesleniyoruz; bizim varlığımız, hem Suriye hem komşu ülkeler için huzurun güvencesidir. Türkiye’de Rêber Apo’nun başlattığı süreç de sadece Kürtler için değil tüm bölge için yeni bir fırsattır.”

Başûrê Kurdistan’ın Duhok kentinde 6’ncı Ortadoğu Barış ve Güvenlik Forumu (MEPS2025) düzenlendi. Duhok Kürdistan Amerikan Üniversitesi öncülüğünde organize edilen foruma, Demokratik Suriye Güçleri (QSD) Genel Komutanı Mazlum Ebdî ve Kuzey ve Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi Dış İlişkiler Dairesi Eşbaşkanı Îlham Ehmed katıldı. Ebdî ve Ehmed’in yanı sıra Federe Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzanî, Başbakan Mesrur Barzanî, Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudanî’nin yanı sıra Türkiye, Ortadoğu ve dünyanın birçok ülkesinden yüzlerce lider, siyasi temsilci, diplomat ve akademisyen forumda yer aldı.

Rojava’dan Duhok’a gelen Ebdî ve Ehmed’i Demokrat Partili (KDP) Hoşyar Zebari ve Duhok Valisi Eli Teter karşıladı. Forumda konuşma yapan QSD Genel Komutanı Ebdî, Kuzey ve Doğu Suriye’deki gelişmelerin yanı sıra Şam’la imzalanan 10 Mart mutabakata, işgal bölgelerindeki duruma ve Türkiye’deki sürece ilişkin önemli mesajlar verdi.

Esad diyalogu reddetti, yıkıldı

Ebdî, uzun yıllardır savaşta olduklarına ve her savaşın sonunun diyalog olduğuna dikkat çekerek, “Beşar Esad rejiminin devrilmesinin temel nedeni diyalogu reddetmesi ve merkezi sistemde ısrar etmesiydi, bu nedenle ona karşı bir devrim başlatıldı ve yıkıldı. Esad rejimi çöktüğünden beri biz ve dostlarımız, Fransa olsun, ABD olsun görüşme sürecinin başlaması için Suriye’nin bütün sorunlarının çözümü için çok çaba sarf ettik ve başardık. Bugün ne kadar yavaş ilerlese de Suriye’de çözüm için adımlar atılıyor” dedi.

Merkeziyetçi model mümkün değil

Suriye’nin Baas rejimi gibi merkezi bir devlete geri dönemeyeceğinin altını çizen Ebdî, “Suriye’de 15 yıl devam eden iç savaşın ardından, artık ademi merkeziyetçi bir Suriye olmalı ve her bölge kendi kendini yönetebilmelidir. Bir gerçek ortaya çıktı ve bunu inkar edemeyiz. Herkesin bu gerçeği kabul etmesi ve bu çerçevede hareket etmesi gerekiyor. Suriye eski merkeziyetçi modeline geri dönmeyecek, bu mümkün değil. Gelecek, ancak ademi merkeziyetçilik ve tüm bileşenlerin gerçek katılımı üzerine inşa edilebilir” diye konuştu.

Aynı şansı verin

Ebdî, yeni bir Suriye’nin kurulduğuna işaret ederek uluslararası toplum ve birçok devletin Şam’a verdiği fırsatı Kuzey ve Doğu Suriye’ye de vermesi gerektiğini söyledi ve ekledi: “Aynı muameleyi kendi güçlerimiz için de istiyoruz. Kuzey ve Doğu Suriye için de istiyoruz. Uluslararası devletler Suriye’ye bir şans verdi ve yeni bir siyaset öne çıkıyor, bizim için de bu gerekli. Biz hiçbir zaman bize saldırmayan kimseye savaş açmadık.”

Kürtlere ilk kez anayasal güvence

10 Mart’ta Heyet Tehrir El Şam (HTŞ) lideri Ahmed El Şara (Colani) ile imzalanan anlaşmanın birçok olumsuz durumun önüne geçtiğini ve o tarihlerde içerisinde bulundukları zorlu savaşı sona erdirdiğini vurgulayan Ebdî,  “Kürt sorunu bu yüzyıldır, Suriye devleti kurulduğundan beri inkar edildi. Ama bu anlaşmada ilk defa Kürtlerin hakların anayasal güvencesi garantilendi” ifadelerini kullandı. 

Yıl sonuna kadar mesafe kat edilecek

Mutabakata rağmen sürecin yavaş ilerlemesinin birçok nedeninin olduğuna dikkat çeken Ebdî, “Öncelikle her iki tarafta karşılıklı güven sorunu var. Efrîn, Serêkaniyê ve Girê Spî’de yerinden edilenler hala evine dönemedi. Halep’teki Kürt mahalleleri ablukaya alındı. Güçlü bir siyasi irade olursa, 10 Mart anlaşması uygulanabilir. Bizim tarafımızda bölgedeki tüm Kürt güçleri adına söyleyebilirim ki biz siyasi iradeye sahibiz. Suriye hükümetinden ve komşu ülkelerden de aynı iradeyi göstererek olumlu rol oynamalarını bekliyoruz ki başaralım” diye kaydetti.

Şam’la yıl sonuna kadar mesafe kat edileceğini ifade eden Ebî, şu bilgileri verdi: “Şam’daki son görüşmelerimizde özellikle de askeri konularda nasıl entegre olabileceğimize dair ana hatlarıyla anlaşmalara varıldı. Detaylar görüşülüyor. Önümüzdeki süreçte bu konuda da ilerleme sağlanacak. Günün sonunda elbette ki anlaşmaların imzalanması ve belgelenmesi gerekecek. Bu açıdan ilerlemelerin olduğunu söyleyebiliriz. Bazı idari ve anayasal konularda henüz ortaklaşılmadı. Ama diyalog var.” HTŞ’nin DAİŞ Karşıtı Uluslararası Koalisyon’a katılmasından da memnuniyet duyduklarını belirtti.

Rojava asla tehdit değildir

Rojava’yı sürekli “tehdit” olarak gören Türk devletine seslenen Ebdî, şunları vurguladı: “Sadece kendimizi savunduk. Hiçbir zaman kimseye tehlike oluşturmadık. Bu yüzden alakalı tüm kesimlere başta da komşumuz Türkiye’ye sesleniyoruz; Kuzey ve Doğu Suriye’deki güvenlik kurumlarını kendilerine karşı tehlike olarak görmeyin. Bizim varlığımız, hem Suriye hem komşu ülkeler için huzurun güvencesidir.”

Türkiye’de süren Barış ve Demokratik Toplum Süreci’ne de değinen Ebdî, “Türkiye’deki barış süreci sadece Türkiye’nin iç meselesi değildir” dedi ve ekledi: “Şimdi Türkiye’de Rêber Apo’nun başlattığı süreç de sadece Kürtler için değil tüm bölge için yeni bir fırsattır. Bu süreci destekliyoruz. Başarıya ulaşması için de elimizden geleni yapacağız.” Ebdî, son olarak Kürtlerin Ortadoğu’daki yeni süreçte de öncü rol oynadığının altını çizdi.

‘Öncelikle zihniyet değişmeli’

Îlham Ehmed de, “Kürt sorunu 100 yıldır çözülemedi, Kürtler hala haklarına sahip değil. Suriye’de rejim başından beri bu tutumu sürdürüyor. Yönetim yetkinin yalnızca kendi elinde olacağını söylüyor ve bu durum sorunların kaynağıdır”  ifadelerini kullandı.

 “Kadınların içinde yer almadığı bir barış kalıcı olamaz. Barış için iletişim ve eğitim çalışmaları çok önemlidir” diyen Ehmed, merkezi bir sistemde tüm hakların görmezden gelindiğini ekledi: “Tek dil ve tek renk anlayışıyla yönetilen bir Suriye’de sorunlar çözülemez. Öncelikle zihniyet değişmeli ve Suriye halklarının hakları gözetilmelidir.”

‘Kürtler Bağdat’ta birlik olmalı’

Federe Kürdistan Bölgesi Başkanı Neçirvan Barzanî, sorunların diyalog yoluyla çözülmesi gerektiğine işaret ederek, ABD’nin Ortadoğu ve bölgede çok önemli ve ciddi bir rol oynayabileceğini kaydetti. Hewlêr ile Bağdat arasındaki sorunların barışçıl ve diyalog yoluyla çözülmesini istediklerinin altını çizerek, Kürt partilerinin Bağdat’a birlikte gidip bölgenin çıkarları konusunda anlaşmaları gerektiğini söyledi.

“Kürdistan Bölgesi’nin çıkarına olan konuda hepimiz hemfikir olmalıyız. Kürt partilerinin bir an önce birlikte Bağdat’a gidip müzakerelere başlaması çok önemli. Bağdat’ta güçlü olmamız gerektiğini her zaman söylüyoruz” dedi.

İki hükümet arasındaki sorunların, anayasanın uygulanamamasından kaynaklandığını belirten Neçirvan Barzani, “Kürdistan Bölgesi, 2005 yılından bu yana Irak Anayasasının uygulanması gerektiğini her zaman dile getirmiştir. Anayasa, Irak’taki tüm topluluklar arasında bir arada yaşamanın garantisidir. Irak istikrarlı olmak istiyorsa, önce anayasayı uygulamalıdır” şeklinde konuştu.

Barzani, “Suriye halkı çok daha iyi bir yaşamı hakkediyor” dedi ve yeni bir yönetim modelinin uygulanması gerektiğini ifade etti.

Foruma katılan isimlerden ABD’nin Hırvatistan eski büyükelçisi ve siyasetçi Peter Galbraith ise ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Thomas Barrack’ın, “Ortadoğu’da federalizmin işe yaramadığı, Irak’ın federal sistem nedeniyle başarısız olduğu” sözlerine işaret ederek, Irak’ın kuruluşundan bu yana "tek bir topluluğu iktidara getiren" bir rejime sahip olduğu için başarılı olmadığını söyledi. HABER MERKEZİ