Suriye’deki diğer DAİŞ’li kadınlar nerede?

• DAİŞ, son dönemlerde hareketliliğini arttırırken Suriye, Irak ve Ortadoğu’nu diğer bölgelerindeki DAİŞ’li kadınların ne olacağı belirsiz. O ülkelere nasıl gittiler, kimler finanse etti ve hangi suçlara karıştılar? soruları da hala cevap bekliyor.

Başta Ortadoğu olmak üzere tüm dünya üzerinde hala tehdit olmaya devam eden DAİŞ, son dönemlerde saldırılarını arttırıyor. Saldırılar, ‘DAİŞ yeniden mi canlanıyor?’ sorusunu akıllara getiriyor fakat gerçekte bu yapılanma azalsa da hiçbir zaman bitmedi. Kim veya kimler finanse ediyor, lojistiği kim sağlıyor, nerede korunuyorlar? gibi başlıklar bir kenara dursun, kendi içinde oluşturduğu ayrı yapıyı görmek gerekiyor; DAİŞ’li kadınlar. 

Yıl 2019’u gösterdiğinde DAİŞ, son kalesi olan Baxoz’da QSD, YPJ ve YPG güçleri tarafından yenilgiye uğratılmıştı. Yakalanan onlarca çete Kuzey-Doğu Suriye Demokratik Özerk Yönetimi kontrolündeki cezaevlerinde tutuklanırken, DAİŞ’li kadınlar ve ailesi DAİŞ’li olan çocuklar da Dêrik’teki Roj ile Hol ilçesindeki Hol kamplarına yerleştirildi.

 

 

Çadır değil, suç merkezi

Kamplardaki DAİŞ’li kadınlar özellikle Hol Kampı’nda tehlike saçmaya devam etti. QSD ve İç Güvenlik Güçleri iki kez (2021-2022) İnsani ve Güvenlik Hamlesi gerçekleştirmiş, operasyonlar sonucunda Êzîdî kadınların esir alındığı, çocuklara radikal İslam eğitiminin verildiği ve işgal bölgelerindeki çetelere yardım için toplanan silahların bulunduğu çadırlar bulmuştu. 

Bu gerçekliği ufak bir dipnot olarak bırakıp, DAİŞ’li kadınları geri döndüren ülkelerden Kırgızistan’a bakalım. Rojava sahasından görüştüğümüz kaynaklar Kırgızistan’ın vatandaşlarını geri döndüren ülkelerin başında geldiğini teyit etti. Yine Hawar Haber Ajansı’nda (ANHA) geçen 10 Aralık 2023 tarihli haberde 96 DAİŞ’li kadın ve ailesi DAİŞ’li olan çocuk hükümete teslim edilmiş.

Geri döndürülen kadınlar, yanıtsız sorular

Peki geri döndürülen bu kadınlara ne oluyor? Kırgız hükümeti, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tarafından desteklenen "Geri döndürme" programı kapsamında bu kadınları yüksek güvenlikli bir rehabilitasyon merkezinde eğitiyor. Eğitim programının amacı kadınlara psikolojik ve tıbbı destek vermek, yeniden hayata kazandırmak. Eğitim belki DAİŞ’li kadınları yeniden hayata kazandırabilir, ikinci bir şans verebilir ancak Suriye’de halen bulunan on binlerce kadının olduğunu unutmamak gerekiyor.

Oradaki yılları sır gibi

BBC Dünya Servisi, bu rehabilitasyon merkezine giderek Fatima ve Elmira (güvenlik isimleriyle gerçek ismi yazılmadı) adlı kadınlarla görüştü. Kadınlar, konuşmalarında özelikle evli oldukları erkeklerin Suriye’de ne iş yaptığını, kimlerle bağlantı kurduklarını anlatmıyor.

57 yaşındaki Fatima, iki oğlu, bir kızı ve bir torunu 2013 yılında Türkiye üzerinden Suriye’ye geçmiş. Ancak Suriye’de olduğunu savaş uçaklarının sesini duyup çeteleri görünce anladığını iddia ediyor. Suriye'ye ulaşmalarından birkaç gün sonra eşi aracına isabet eden bir bombayla yanarak ölmüş, oğullarından biri de keskin nişancılar tarafından vurularak öldürülmüş. Diğer oğluysa bir süre sonra hastalanarak hayatını kaybetmiş. Suriye ve Irak’ta 6 yıl kalmış. DAİŞ, yenilgiye uğratılınca Hol Kampı’nda 4 yıl kalmış ve Ekim ayında ülkesine döndürülmüş.

Elmira da rehabilitasyon merkezindeki süreci tamamlamış ve başkent Bişkek yakınında bir kasabada hayatını yeniden kuruyor. 18 yaşındayken internetten tanıştığı bir erkek tarafından kandırılıp Suriye’ye götürüldüğünü söylüyor. İlk eşi öldükten sonra Dağıstanlı biriyle evleniyor. Elmara da tıpkı Fatima gibi, bir roket saldırısı sonucu ölen eşinin ne iş yaptığını söylemiyor. O da Hol Kampı’ndan ülkesine getirilen kadınlardan. Haberde kadınların hikayesi bu şekilde anlatılıyor ancak Rojava ve Suriye’de neler yaptıkları halen bilinmiyor.

Kırgızistan, 2023’te Irak’tan sonra DAİŞ’li vatandaşlarını Suriye’den en çok getiren ülkelerin başında geliyor. Bu yıl da en az 260 kadın ve çocuğu geri döndürmeyi planlıyor. Ancak hala Türk devletinin işgali altındaki bölgelerin yanı sıra Özerk Yönetim ve Şam hükümeti bölgelerinde bulunan binlerce DAİŞ’li kadın var. HABER MERKEZİ