• Irak ve Kürdistan bölgesinde Süryanice eğitimin geleceğinin belirsiz olması nedeniyle aileler çocuklarını Arap okullarına gönderiyor. Süryanice öğretmeni Selah Sarkis, “Süryani dili kesinlikle tehlikede. Çünkü uygun okullar yok. Genç nesiller de Arapçayı tercih ediyor” diye konuştu.

Ninova’da Hristiyan topluluğunun yaşadığı bölgelerde sadece dört Süryani okulu kaldı. Ancak birçok aile çocuklarının geleceğinden endişe ettiği için çocuklarını bu okula göndermekten kaçınıyor.

Ninova Ovası Hristiyanlarından Anas Sabri, kızını bir Arap okuluna kaydettiğini ve sadece tatillerde Süryanice öğrenmesi için yaz kurslarına gönderdiğini söylüyor.

KirkukNow’dan Gazeteci Ammar Aziz’e konuşan Anas Sabri, “Arap okullarında tek bir Süryanice dersi var ve bu da öğrencilerin dili iyi öğrenmesini sağlayamıyor, ben de kızımı yaz kursuna gönderdim” diye konuştu.

Kolejler, üniversiteler yok

Hükümetin Süryani eğitimini desteklemeyi ihmal ettiğini dile getiren Sabri, bir çocuğu ilkokul ve liseyi Süryanice'de bitirmesi halinde, orada eğitimine devam edecek devlet kolejleri ve üniversitelerinin olmadığını söylüyor.

Sabri, “Hükümet yerine din adamları ve kiliseler, kurslar açarak Süryanice diline dikkat çekmeye çalışıyor ancak diğer toplumlar gibi Süryanice'de eğitim hakkımız varken hükümet, Süryanice'ye sırtını döndü. Çoğu aile çocuklarını Arap okullarına gönderiyor” dedi.

Sadece 100 bin kişi Süryanice konuşuyor

Irak'taki Hıristiyan cemaatinin ana dili olan Süryanicenin, özellikle genç nesiller arasında Arapçanın yerini aldığı görülüyor. Irak'ta sadece 100 bin Ortodoks ve Katolik Hristiyan Süryanice konuşabiliyor. 

Güney Kürdistan’ın Hewlêr kentinde ise sadece Bağdat Üniversitesi ve Selahaddin Üniversitesi'nde Süryanice dil bölümleri bulunuyor. Sersang ve Nehla nahiyelerinde Süryanice eğitim ücretsiz olarak veriliyor.

Yeni eğitim-öğretim yılı hazırlıkları öncesinde, kilisenin desteği ve yardımlarıyla, Hemdaniye ilçesinin merkezi olan Qeraquş şehrinde 700 öğrenci için Süryanice dilinin öğrenilmesi ve güçlendirilmesine yönelik kurs açıldı.

Aileler Arapçayı tercih ediyor

Mer Efram İlkokulu Müdürü ve Süryanice öğretmeni Selah Sarkis, “Çoğu insan Süryanice eğitim görmeleri halinde geleceklerinin belirsiz olduğunu ve eğitimlerine devam edemeyeceklerini düşündükleri için çocuklarını Arap okullarına gönderiyor” dedi.

Ninova Ovasında, ikisi Hemdaniye merkezinde ve Musul'un doğusundaki bir Hristiyan bölgesi olan ikisi Bertala olmak üzere sadece dört okul var. İlkokul, ortaokul ve liselerde ana dersler Süryanicedir.

Buna karşılık, Ninova Ovası'nın Hristiyan bölgelerinde yaklaşık Arapça eğitim veren 100 okul ve birkaç Kürt okulu varken, Arap okullarında sadece bir Süryanice dili dersi var.

Selah Sarkis, “Süryani dili kesinlikle tehlikede; uygun okulların olmaması, Süryani eğitimine gereken özenin gösterilmemesi ve dil bilgisinin olmaması onu tehlikeye attı. Genç nesillere kendi dillerini yaşatmak için öğretmek istiyoruz” diye konuştu.

 2021-2022 öğretim yılına göre Ninova Ovası'ndaki dört Süryani okulunda 700'den az öğrenci bulunurken, bu bölgelerdeki Arap okullarında 5 binden fazla öğrenci eğitim görüyor.

Öğretmen okulları çok az

Hemdaniye'de Süryanice eğitiminin eğitim sorumlusu İsam Mixa ise ilçede Süryanice ve Arapça okullarında da Süryanice öğreten yaklaşık 100 Süryanice öğretmeni olduğunu söyledi.

İsam Mixa, “Çok az Süryani öğretmen ve okul var. Daha fazlasını istedik ama bir sonuç çıkmadı” diye konuştu.

Keldani aktivist Vian Celal Markus ise “Süryani eğitiminin varlığı yüzeysel, çünkü Irak hükümeti Süryanice dilini ihmal etti, sadece azınlık oldukları için dikkat yeterli değil” dedi.

Okul yok kiliseler öğretiyor

Musul'un kuzeyindeki Tilkif semtinden bir Hristiyan olan ve Alquş nahiyesinde Kürtçe eğitim verilen okulunun müdürü olan Aid Yusef Hanna, Tilkif ilçesinde ve çevresinde Süryani okulu bulunmadığını belirterek, boşluğu doldurmak için kiliselerin  Süryaniceyi öğrettiğini belirtti.

Hanna, “Süryanice ile ilgili en büyük zorluk, bir öğrenci liseye kadar Süryanice okuyup sonra kolej veya üniversiteye giderse, Süryanice öğreten kolej olmadığı için birçok sorunla karşılaşacak olmasıdır. Arap okullarında Süryanice dersi verilmiyor ama umarım gelecekte Kürdistan Bölgesel Yönetimi Süryaniceyi de ekleyecektir” dedi.

 Saddam yasaklamıştı

1979-2003 yılları arasında Saddam Hüseyin liderliğindeki Irak hükümeti, 1980'lerde hükümetin düşüşüne kadar Basra, Bağdat, Kerkük ve Ninova'daki bazı kiliselerdeki dini törenler dışında Süryanice kullanımını yasakladı. 

Irak Hristiyan topluluğu, 2003 yılında Saddam rejimlerinin çoğunluğu Müslüman nüfus ve liderleri arasında yıkılmasından bu yana ayrımcılığa ve zulme maruz kaldı. MUSUL

***

Türkiye’de bir ilkokulları bile yok

Türkiye’de ise Süryaniler, yeni eğitim öğretim yılına da ilkokulu olmadan başladı. İstanbul’da 2013’te açılan Süryani Mor Efrem Anaokulu mezunlar vermeye devam ederken, öğrencilerin gidebileceği bir ilkokul hala bulunmuyor. 

1913-1914 öğretim yılında, Osmanlı vilayetleri ve livalarında, gayrimüslim toplumlarına ait toplam 2 bin 580 okul bulunuyordu. Bu okullardan 29’u Süryani toplumuna aitti. 1928’de Mardin’deki son Süryani okulunun da kapatılmasının ardından, Süryaniler yaklaşık 90 yıl boyunca okul açamadı.

Lozan Antlaşması’yla Türkiye’de yaşayan gayrimüslim toplulukların eğitim hakkının güvence altına alınmış olmasına rağmen okul açmalarına izin verilmeyen Süryaniler, böylece en temel insan haklarından biri olan eğitim-öğretim hakkından mahrum kaldılar.

Süryaniler, verdikleri mücadele sonucunda 2013'te anaokulu açmalarına mahkeme kararıyla izin verildi. Ancak okuldan mezun olan öğrencilerin eğitim ve öğretime devam edebilecekleri bir ilkokulları hala yok. Okul konusunda yasal olarak bir engel de bulunmuyor. Ancak ekonomik fiziki anlamda birçok sıkıntı bulunuyor.

Süryani Dernekleri Federasyonu daha önce ilkokulun açılabilmesi için Türk Milli Eğitim Bakanlığına başvuru yaptı. Ancak Bakanlık, şimdiye kadar okul konusunda herhangi bir girişimde bulunmadı. Süryani toplumunun başlattığı girişimler de şimdiye kadar sonuçsuz kaldı.

Bu yüzden Süryanice yaygın olarak sadece evlerde, aile bireyleri tarafından çocuklarına öğretilmek zorunda kalıyor. Süryaniler, kendi dillerini kendi çabalarıyla yeni nesillere aktarmak zorunda kalıyor.