Tabana kadar otoriter

 İnsan hakları savunucusu hukukçu Öztürk Türkdoğan

 İnsan hakları savunucusu hukukçu Öztürk Türkdoğan

  •  Tek adam döneminde kadına dönük şiddet, işkence ve kötü muamele, düşünce ve ifade özgürlüğü gibi alanların tümünde ihlallerin sayısında ciddi artış yaşandı.
  •  İnsan hakları savunucusu hukukçu Öztürk Türkdoğan, Bu otoriter anlayış tabana kadar iniyor. En ufak bir hak savunusu karşısında polis ‘Ben devletim’ diyebiliyor" dedi. 

Türkiye’nin başkanlık sistemine geçtiği günden bu yana yayımlanan insan hakları raporları, hak ihlallerindeki artışı gözler önüne seriyor. 

Kadına yönelik şiddet raporlarına göre; 2015’te 348 kadın katledildi, 805 kadın ise yaralandı. 2021’de ise katledilen kadınların sayısı 372’ye yükseldi. Bin 302 kadın ise yaralandı. Başkanlık sisteminin ardından hak ihlallerindeki artış yalnızca kadınlara yönelik şiddetin artması ve engellenmemesi ile sınırlı değil. 2015 yılı raporlarında kuşkulu ölüm sayısının 43 olduğu, ancak bu sayının 2021’de 289’a çıktığı göze çarpıyor. 

Gözaltı yerleri dışında işkence ve kötü muameleye maruz kalanların sayısı da 2015'te 474 iken, 2021'de 25’i çocuk 704 olarak raporlandı. 

Cezaevlerindeki durum da farklı değil. 2015’te cezaevlerinde 825 kişinin sağlık hakkı ihlal edilirken 2021’de bin 664 kişinin sağlık hakkının ihlal edildiği raporlarda yer alıyor.

Kişi güvenliği ve özgürlüğüne yönelik hak ihlallerine bakıldığında ise 2021’de 5’i eski milletvekili, 11’i eski ya da hâlâ görevdeki belediye başkanı, 18’i avukat, 63’ü çocuk, 62’si gazeteci ve insan hakları savunucularının da aralarında bulunduğu 7 bin 148 kişi gözaltına alındı. 

Cezasızlık ihlalleri artırıyor

Hak ihlallerindeki artışla başkanlık sistemi sonrası otoriter anlayış arasındaki ilişkiye dikkat çeken İHD Eski Eşbaşkanı Öztürk Türkdoğan, Evrensel'den Özlem Songül Abayoğlu'na konuştu. Türkdogan, “Bu otoriter anlayış tabana kadar iniyor. En ufak bir hak savunusu karşısında polis ‘Ben devletim’ diyebiliyorsa bu otoriter düzenin bir yansımasıdır. Bu zihniyet zaten birçok hak kullanımında psikolojik bir bariyer ve fiili engel oluşturuyor” dedi. Hak gasplarının artmasında bu otoritenin etkili olduğuna dikkat çeken Türkdoğan, “Hak alanı daraltıldığında bundan en çok dezavantajlı kesimler etkilenir” şeklinde konuştu. En alt birimlerdeki kamu görevlerinin bile hak ihlallerinden çekinmemesini cezasızlık ile açıklayan Türkdoğan, “Siz iktidar adına güç ve yetki kullandığınızda ve bunu iktidarın otoritesini korumak için yaptığınızda iktidar sizi koruyor. Cezasızlık yaşam hakkı ihlallerinin artmasını sağlıyor. Cezasızlığa paralel etkili soruşturma yapılmaması, soruşturma yapılsa da etkili kovuşturmaya dönüşmemesi de sorun” ifadelerini kullandı.

Otosansür veya tutuklama

İktidarın medya üzerindeki baskısına da dikkat çeken Türkdoğan, “Medya vatandaşın gerçeği öğrenme hakkını sağlar. Burada karşımıza basın özgürlüğü çıkıyor. Türkiye, dünyada basının özgür olmadığı batı sistemi içerisindeki tek ülke. Bu nedenle gazeteciler hedef haline geliyor. İktidar basını sürekli kontrol ediyor, kontrol dışına çıkan gazetecileri ise sürekli yargı baskısı oluşturarak gerçeği yazmaktan alıkoymaya çalışıyor. Bunun bazı sonuçları oluyor. Birinci sonucu otosansür gelişiyor, ikinci sonucu ise çok sayıda tutuklu gazeteci. Otosansüre girmeyenler kendini hapishanede buluyorlar” dedi.

AİHM kararları uygulanmıyor

Başkanlık sistemi öncesi dönemle başkanlık sisteminin uygulanmaya konduğu 2018 sonrasını karşılaştıran Türkdoğan, şunları söyledi: “Hak arama yolları açık, ancak etkili değil. AİHM kararları var. Örneğin Osman Kavala için çıkan AİHM kararı uygulanmadığı için Türkiye’ye şu an ihlal prosedürü uygulanıyor. AİHM kararlarını uygulamazsa Türkiye’nin Avrupa Konseyi üyeliği askıya alınacak. Şu an Türkiye’de yalnızca Anayasa Mahkemesi başkanı AİHM kararları uygulansın diyor ancak dinlenmiyor. Bu da otoriter başkanlık modelinin fiilen bir iktidar kurduğunu gösteriyor. Devlet içerisindeki insan haklarını koruma mekanizmaları da çok yetersiz, çünkü bu mekanizmaları iktidar belirliyor.”  İSTANBUL

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.