TC Anayasa Mahkemesi’ne ‘Bireysel Başvuru‘

Türkiye’de „07.05.2010 tarih ve 5982 sayılı Kanun“ 23 Eylül 2012 tarihinde yürürlüğe girerek, Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvurular hakkının önü açılmıştır. Bu hak kime ve nasıl uygulanacak? Bunu bu haftaki yazımızda biraz açamaya çalışacağız:
T.C. Anayasa Mahkemesi’ne ‘Bireysel Başvuru‘ yapılmadan önce; ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının tüketilmiş olması gerekir.
Başvurunun kişinin güncel ve kişisel bir hakkının doğrudan ihlal edildiğini gerekçesine dayandırılmalıdır.
Mağdur olduğunu beyan eden herkes gerek yurtiçinde ve gerekse yurt dışında şahsen, Başvuru Formu ile Anayasa Mahkemesine, mahkemelere ve yurt dışı temsilciliklerine yapılabilecektir. Bireysel Başvuru Formu Türkçe doldurulmalıdır.  Başvuru formunda bilgiler özet olmalı ve başvuru formu ekleri ile birlikte 10 sayfayı da geçmemelidir. Başvurular posta, fax veya email ile kabul edilmeyecektir.  T.C. Anayasa Mahkemesi’ne ‘Bireysel Başvuru‘ yapmak istiyenler mağduriyetlerine sebep olduklarına inandıkları mahkeme kararlarına karşı verilen yargı mücadelesi sonuşsuz kalmış ise, yani yargı yolları sona erip kişiye tebliğ edilmişse, tebliğ günüden itibaren 30 gün içerisinde başvuru yapmak zorundalar. Başvuru yapıldıktan sonra bu Anayasa Mahkemesi’nce incelenir ve karar verilir.  Unutmamak gerekir ki, ‘Bireysel Başvuru Hakkı‘ ancak 23 Eylül 2012’den sonra kesinleşen dava ve kararlar aleyhine yapılacaktır. Bu tarihten önceki davalar için bu hak geçerli değildir. Diğer önemli bir konuda T.C. Anayasanın yargının denetimi dışında bıraktığı işlemler için bireysel başvuru yapılayamacaktır.
Kısaca özetlersek:
1.  ‘Bireysel Başvuru‘; temel hak ve özgürlükleri kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin tüm hukuk yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yoludur.
2. ‘Bireysel Başvuru‘; seçim hakkı, temel hak ve hürriyetlerin korunması, eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi, eşitlik ve etkili başvuru hakkı bu kapsamda sayılabilecek haklardandır.
3. ‘Bireysel Başvuru‘; kamu gücünün bir işlemi nedeniyle „Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin“ ihlal edildiğini iddia eden „herkes“ ve özel şirketler bireysel başvuru hakkına sahiptir. Yabancı kökenlilere bu haktan yararlanamazlar.
4. ‘Bireysel Başvuru‘; için öngörülen başvuru formu ile yapılmalıdır.
5. ‘Bireysel Başvuru‘; harca tabidir, fakat bu harcı ödeme gücü olmanyanlar adli yardım talebinde bulunabilirler.
6.  Anayasa Mahkemesi, 23 Eylül 2012 tarihinden sonra kesinleşecek nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleyebilecek. Önceki döneme ait kararları kapsamayacak.
7. ‘Bireysel Başvuru‘; kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının „tüketildiği tarihten“, „başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren“ 30 (otuz) gün içinde yapılması gerekir. Bu süreyi aşan başvurular başkaca bir inceleme yapılmaksızın reddedilir. Otuz günlük sürenin başlangıç tarihi olarak kesinleşmiş kararın kişiye tebliğ ya da tefhim tarihi esas alınır.
8. ‘Bireysel Başvuru‘; Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilir.
9. Anayasa Mahkemesi bireysel başvuruların incelenmesi esnasında istisnai de olsa tanık dinleyebilir, bilirkişi atayabilir veya keşif yapılmasına karar verebilir.
10. Mahkeme kararları kesindir ve bunlara karşı itiraz edilebilmesi mümkün değildir. Bu kararlar, Anayasa Mahkemesinin diğer kararları gibi yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar. Başvurunun idari yönden reddine yönelik kararlara karşı ise bunun tebliğinden itibaren 7 günlük süre içinde itiraz imkanı bulunmaktadır.
Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ndeki ihlal davalarını azaltmak amacıyla hayata geçirdiği Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkından yararlanmayanlar için AİHM yolu açıktır. Bu konuyu da gelecek hafta ele alacağız.

YEK-KOM Beratungsstelle/
Adres: Graf Adolf Str. 70a,40210 Düsseldorf
hukukyardim@gmx.net -Tel: 0211 830 29 25