Tigray’da sessiz açlık

• ABD Başkanı Donald Trump’ın USAID fonlarını kesmesinin üzerinden 90 gün geçti ancak yardımlar yeniden başlatılmadı. Tigray'daki kamplarda açlıkla mücadele eden mülteciler Trump’a seslendi: “Mercimeği bile hazineymiş gibi paylaşıyoruz. O dünyanın en zengini, biz ise en fakiriyiz.”

ABD Başkanı Donald Trump’ın, Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) fonlarını 20 Ocak 2025'te 14169 sayılı başkanlık kararnamesiyle kesmesi, dünyadaki birçok mülteci kampında ciddi insani krizlere yol açtı. USAID'i "radikal sol çılgınlar" tarafından yönetilen bir kurum olarak nitelendiren ve "milyarlarca doların çalındığını" iddia eden Trump, 90 gün süreyle yardımları kesti. Ancak 90 gün geçmesine rağmen, fonların önemli bir bölümü yeniden başlatılmadı. Bu da mülteci kamplarındaki sağlık, gıda, temiz su ve eğitim gibi temel hizmetleri aksattı.

Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Mart ayında USAID programlarının yüzde 83'ünün iptal edildiğini ve kalan programların Dışişleri Bakanlığı'na devredileceğini açıkladı. Federal bir mahkemenin Trump’ın kararını onaylamasıyla USAID'in bağımsız bir kurum olarak faaliyetlerine son verilmiş oldu.

130 ülkeye yardım sağlıyordu

USAID, 2023 yılında yaklaşık 130 ülkeye yardım sağladı. Ukrayna, yaklaşık 16 milyar dolarla en fazla yardım alan ülke olurken, Etiyopya ve Ürdün 1,2 milyar dolar yardımla ikinci sırayı aldı. Savaşın, göçün ve iklim krizinin etkilediği Suriye, Bangladeş, Brezilya, Kamboçya, Gana, Haiti, Honduras, Endonezya, Irak, Kenya, Lübnan, Liberya, Malavi, Meksika, Nepal, Pakistan, Filipinler, Senegal, Tanzanya, Uganda ve Zambiya gibi çok sayıda ülke bu fondan faydalanıyordu.

Hastaneler kapatıldı, sağlık hizmeti durdu

Yardımların kesilmesi mülteci kamplarındaki çalışmaları felç etti. Örneğin; Bangladeş'teki Rohingya mülteci kampında yaşayan yaklaşık 1,2 kişi bu karardan doğrudan etkilendi. Sağlık hizmetleri, atık yönetimi ve eğitim programları durma noktasına geldi. Beş hastane kapatıldı ve sağlık çalışanları işsiz kaldı.

Somali'de ABD merkezli Alight yardım kuruluşu, 13 bölgede faaliyet gösteren sağlık kliniklerini kapatmak zorunda kaldı. Bu durum, günde 1.700 yetersiz beslenmiş çocuğun tedavisinin durmasına neden oldu. Sudan'da ise gıda mutfakları kapatıldı ve temel sağlık hizmetleri askıya alındı.

Kesintiler Pakistan'da 1,7 milyon kişiyi, özellikle de 1,2 milyon Afgan mülteciyi etkiledi. 60'tan fazla sağlık tesisi kapatıldı. Afganistan'da sağlık hizmetlerinin azalmasının 2025-2028 yılları arasında 1.200 anne ölümüne ve 109.000 istenmeyen hamileliğe yol açabileceği tahmin ediliyor. Uganda'da ise 1 milyon mülteciye yapılan gıda yardımları tamamen durduruldu. Uganda hükümeti, bu krizle başa çıkmak için uluslararası toplumdan acil yardım çağrısında bulundu.

Mercimeği dahi bölüşüyoruz

El País'in haberine göre, Tigray bölgesindeki mülteci kamplarında da açlık krizi yaşanıyor. Gıda yardımlarının yetersizliği nedeniyle kamplarda mercimek gibi temel gıdalar dahi bölüştürülüyor. Etiyopya’daki duruma yakından bakalım; 1,1 milyon mülteci 26 farklı bölgede yaşıyor. Gambella Mülteci Kampı'nda, 2023-2024 yılları arasında yardımlar yüzde 35 azaldı ve 2024-2025 döneminde yüzde 40 daha düşmesi bekleniyor. Bu durum, gıda yardımlarının azalmasına ve sadece yüzde 57'sinin yeterli barınma koşullarına sahip olmasına neden oldu. Trump’ın USAID'in kesmesi kamplarda; HIV, tüberküloz ve sıtma gibi hastalıklarla mücadele programları aksattı. Öte yandan 5 binden fazla sağlık çalışanının işsiz kalması özellikle kırsal bölgelerde sağlık hizmetlerinin aksamasına yol açtı.

Dünya Gıda Programı (World Food Programme-WFP) tarafından hazırlanan bir rapora göre, Etiyopya nüfusunun yüzde 58'inden fazlası orta veya şiddetli gıda güvensizliğiyle karşı karşıya. İnsani yardıma ihtiyaç duyan nüfusun bir kısmı Tigray'da yaşıyor. USAID, 2021-2023 yılları arasında ülkeye 3,3 milyar dolarlık insani yardım tahsis etmişti.

 

 

‘Trump ne yiyor?’

Etiyopya’nın Mekelle şehrindeki en büyük mülteci kampı olan “70 Kare IDP Center”da yaşayan 35 yaşındaki Leterbrhan adlı mülteci, içinde birkaç mercimek bulunan bir tabağı sallarken, El País’e içinde bulundukları durumu şöyle özetledi: “Trump ne yiyor? Burada mercimeği bir hazineymiş gibi paylaşıyoruz.” Bir yaşında kızı olan Leterbrhan, 2020-2022’de yaşanan Tigray Savaşı nedeniyle evinden zorla çıkarıldı.

Buğday stokları eriyor

Ancak USAID kesintileri Etiyopya’da ilk değil. Mayıs 2023’te insani yardımların pazarlarda satılmasının üzerine yardımlar beş ay askıya alındı. Yardımlar ardından daha düşük bir seviyede yeniden başlatıldı. “Haki IDP Center” kampının koordinatörlerinden Gebreslassie Hailemichal, aldıkları buğday miktarının giderek azaldığını söyledi: “Ocak, Şubat ve Mart 2024'te USAID'den kişi başına 15 kilogramlık bir torba buğday aldık. Nisan'dan Eylül'e kadar bu miktar kişi başına 15 kilogramdan 12 kilograma düştü. Ekim, Kasım ve Aralık aylarında aile başına 68 dolar alacağımız söylendi ama gerçek şu ki bu üç ayın sadece ikisi için ödeme yaptılar.”

‘Biz dünyanın en fakiriyiz’

Tigray'daki USAID başkanı Mebrahtom Belay ise, “24 Ocak 2025'te çalışmayı bıraktık. Kamu tesislerinin yüzde 40'ının rehabilitasyonu için bütçe onaylanmıştı ancak ne yazık ki şimdi kesintiye uğradı” dedi.

Haki IDP kampındaki 30 yaşındaki Tirhas Teweldemdh adlı mülteci, yaşadıklarını “Hiçbir seçeneğimiz yok, umut yok, tek yapabileceğimiz ölmeyi beklemek” sözleriyle dile getirdi. Teweldemdh,”Trump, 2022'de Güney Afrika'nın Pretoria kentinde imzalanan barış anlaşması tam olarak uygulanmadan önce neden bizi görmezden geliyor? O dünyanın en zengini, biz ise en fakiriyiz. Açlığımızla oynuyor, bunu neden yapıyor?” sorularını sordu.

Tigray'in başkentinden yaklaşık 100 mil uzaklıkta, Eritre'ye yakınlığı nedeniyle savaşın en çok harap ettiği şehirlerden biri olan Adwa’daki mülteci kampında yaşayan 75 yaşındaki Ngsti, şöyle seslendi: “Buradayız Sayın Başkan, her gün birçok sorunla karşı karşıyayız. Evlerimize dönemedik, açlıktan ölüyoruz, elektriğimiz, suyumuz ve ilacımız yok. Neden desteğinizi geri çektiniz? Lütfen evimize dönmemize yardım edin.” HABER MERKEZİ