Toplu mezarın üstüne villa

•  Yüzlerce kişinin toplu olarak gömüldüğü Newala Qesaba’da, 8 katlı bina ve lüks villaların inşası için çalışma başlatıldı.  

 

FETHİ BALAMAN/MA/SİİRT

Ermeni Soykırımı kurbanlarının ardından çatışmalarda şehit düşen ve faili meçhul adı altında katledilen Kürtlerin de toplu olarak gömüldüğü Newala Qesaba’da (Kasaplar Deresi) yeni yapılar inşa ediliyor. 

Newala Qesaba, Siirt kent merkezine yakın bir noktada bulunuyor ve İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) verilerine göre 405 dönümlük bir alanı kapsıyor. Newala Qesaba, 1915’te soykırıma uğrayan çok sayıda Ermeni’nin toplu olarak gömüldüğü bir yer olarak biliniyor. 1980’ler sonrası çıkan çatışmalarda şehit düşen PKK’liler ve ‘faili meçhul’ adı altındaki devlet cinayetlerinin kurbanı insanların da toplu bir şekilde defnedildiği bir yer. Kürdistan’ın efsanevi komutanlarından Mahsum Korkmaz’ın (Egîd) da cenazesinin defnedilen kişiler arasında olduğu belirtiliyor. Kimi verilere göre en az 300 Kürt’ün cenazesi burada bulunuyor, ancak bu sayı hiçbir zaman tam olarak netleştirilemedi. 

Toplu mezarların açılması yasaklandı

İlk kazı 22 Nisan 1989’da yapıldı ve birkaç saat içinde 8 kişinin kemiklerine ulaşıldı. Kazı çalışmaları, aynı gün Siirt Valiliği talimatıyla durduruldu ve o günden bu yana derede çalışma yapılmadı. 

Yapılaşmaya açıldı

Ancak dere, zamanla yapılaşmaya açıldı. Çöplük haline getirilen alanda, ilk olarak duble yol yapıldı. Sonrasında düğün salonu için imar izni verildi. Bu da yetmedi toplu mezarların bulunduğu tahmin edilen alanda Polis Akademisi kuruldu. 

Şimdi de konut projesi

Kefensiz yüzlerce Kürt ve Ermeni’nin gömülü olduğu alanda şimdi de bina ve villalar yapılacak. Yeni proje için derenin girişine, projenin detaylarını içeren tabela asıldı. War Yapı adlı şirketin yapımını üstlendiği proje kapsamında, onlarca villa, 8 katlı binalar ve yüzme havuzu yapılacak. Bina ve villaların yapılacağı alana ayrıca satış ofisi kuruldu ve ofisin çevresi demir bariyerlerle çevrelendi.  

 Ne işlem ne de koruma

İHD Siirt Şubesi eski Başkanı ve gazeteci Zana Aksu, dernek olarak Şubat 2011’de derenin koruma altına alınması için dönemin yetkilileri hakkında Siirt Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunduklarını aktardı. Başvurulardan elde ettikleri verilere göre derede 300’e yakın cenazenin bulunduğunu tahmin ettiklerini ifade eden Aksu, “Ancak onca resmi başvuruya rağmen ne kimse hakkında işlem yapıldı ne de Newala Qesaba koruma altına alındı. Çıkarılan 8 cenazenin akıbeti ise aydınlatılmadı” dedi. 

Utanca utanç eklendi

Deredeki yapılaşmayla “yaşanan utanca utanç katıldığını” söyleyen Aksu, şöyle devam etti: “Anıt yapılması talebi vardı. Ancak bunun yerine insan kemikleri üzerine polis akademisi, duble yol, düğünü salonu yapıldı. Son olarak çok katlı bina ve villa yapılıyor. Yapılan ve yapılmakta olan yapıların altında yüzlerce insanın kemikleri var. Cumartesi Anneleri’nin arayışı var. İnsanlar kemiklerini ararken bu alana bina inşa etmek vicdansızlıktır. Bu karardan derhal geri dönülmesi gerekiyor.” Aksu, derede hayata geçirilmek istenen projenin büyük bir alanı kapsadığını vurgulayarak, duyarlılık istedi.