Türkiye’ye EastMed darbesi
İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs liderlerinin dün Atina’da imzaladığı Akdeniz’in doğalgazını Avrupa’ya taşıyacak olan EastMed Boru Hattı Projesi, Türkiye’yi yeni çıkmazlara sürükleyecek gibi görünüyor.
SERAP GÜNEŞ
İngiliz Financial Times gazetesinde Ilan Zion ve Ayla Jean Yackley’in kaleme aldığı makalede İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs’ın Akdeniz’deki doğalgazın Avrupa’ya ulaşımını sağlayacak boru hattının Türkiye’yi kızdırdığı belirtildi.
Makalede “İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs 6 milyar euroluk doğalgaz boru hattı anlaşması yaptı. İsrail’in Avrupa piyasalarına erişmesine imkan verecek olan Doğu Akdeniz projesi Türkiye’yi kızdırdı. İsrail’in Leviathan doğalgaz sahası yeni yılda gaz pompalamaya başladı. Ülke rezervlerini satmak için Avrupa piyasalarına erişim peşinde” ifadesi yer aldı.
Makalede İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs’ın imzaladığı Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin (EastMed) bu ülkelerin çıkardığı doğalgazı Avrupa’ya taşıyacağı, Ankara’nın ise bu projenin kendisini Akdeniz’in hidrokarbon zenginliklerinden mahrum bırakacağını düşündüğü ve Türkiye ile gerilim riskinin ortaya çıktığı belirtildi.
Türkiye’nin bölgede sayısız anlaşmazlığı
İsrail Başbakanı Benyamin Netenyahu, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades ve Yunanistan Başbakanı Kyriakos Michotakis’in dün Atina’da imzaladığı kısa adı EastMed olan proje ile ilgili makalede şu ifadelere yer verildi: “Kıbrıs ve İsrail’in açık denizdeki doğalgaz rezervlerini Avrupa kıtasında Yunanistan ve İtalya ile bağlayacak olan 6 milyar euro dolarlık boru hattı projesi, Türkiye’yi pas geçiyor ve Avrupa’nın doğalgazında yüzde 10 artış öngörüyor. İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs ile geçtiğimiz on yıl içinde yakın ekonomik ve güvenlik işbirliği geliştirdi. Doğalgazın keşfi ve ülkelerin piyasalara ulaşma konusundaki karşılıklı çıkarları, bağların derinleşmesini sağladı. Ancak Türkiye, kendisini açık denizdeki hidrokarbon arama faaliyetlerinden dışlama girişimi olarak gördüğü bu duruma öfkeli ve rakiplerini Akdeniz tabanını çekişmeli deniz sınırları konusunda Ankara ile müzakere etmeksizin paylaşmakla suçluyor. Recep Tayyip Erdoğan “Türkiye’yi kara sınırları içine hapsetme oyunu” dediği anlaşmayı bozacağını söylüyor. NATO üyesi Türkiye, Batılı ve Arap devletleri ile arasındaki sayısız anlaşmazlık nedeniyle giderek artan şekilde diplomatik izolasyonla yüz yüze ve anlaşmazlık konuları arasında Rusya’dan silah sistemi satın alması ve Suriye’ye askeri operasyonu da var. ABD ve AB, Türkiye’yi Kıbrıs’ın arama faaliyetlerini engellemeye çalıştığı için cezalandırmakla tehdit etmişlerdi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “Türkiye bölgede kendi çıkarlarına aykırı hiçbir faaliyete izin vermeyecektir. Türkiye’yi görmezden gelen hiçbir planın başarı şansı yoktur. Türkiye tehditlere ya da yaptırımlara boyun eğmeyecek bir ülkedir” diyor. Kasım ayında, Türkiye ile Libya arasında yapılan Akdeniz sularında ‘Deniz Yetki Alanları Sınırlandırması Mutabakatı’na Yunanistan ve Kıbrıs karşı çıktı. Bu mutabakat planlanan Doğu Akdeniz boru hattını tehlikeye atabilir. Türkiye parlamentosu, Perşembe günü, Libya’nın Trablus’taki BM destekli hükümeti ile Kasım’da imzalanan barış mutabakatı ardından, Libya’ya asker gönderme teskeresini oylayacak. Doğu Akdeniz’de geçtiğimiz on yıllar içinde yapılan büyük doğalgaz keşifleri, kıyı ülkeler arasında açık denizde pay kapma yarışına sebep oldu. Türkiye kısa bir süre önce, çekişmeli Kıbrıs sularına doğalgaz arama gemileri göndermiş ve Kıbrıs’ı Türkiye’nin kıta sahanlığında arama yaparak Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin arama konusunda sahip olduğu eşit hakları çiğnemekle suçlamıştı. Kıbrıs Türkleri, Türkiye’nin 1974’teki işgali ardından, uluslararası planda tanınmayan, ayrılıkçı bir yönetimin altında. İsrail’in eski Kıbrıs elçisi ve Mitvim düşünce kuruluşundan Michael Harari, Türkiye’nin Libya ile anlaşmasının komşularına, Türkiye’nin bölgesel zenginliklerin dışında bırakılmayacağı konusunda açık bir mesaj verdiğini söylüyor.”
İsrail artık ithalatçı değil ihracaatçı
Akdeniz’de açık denizde geniş Leviathan ve Tamar gaz sahalarını keşfinin, İsrail’i son on yılda bir enerji ithalatçısından ihracatçısına dönüştürdüğü vurgulanan makaledenin devama ise şöyle: “Aralık ayında, İsrail, Delek ve Mısır’ın Dolphinus Holding’i arasında imzalanan 20 milyar dolarlık bir anlaşmayı onayladı. Anlaşmaya göre Mısır’a doğalgaz ihracatına başlanacak. İsrail aynı zamanda Ürdün’le de 2017 doğalgaz ihracatı anlaşması yapmıştı. İsrail, Perşembe günü (dün) açık denizdeki en büyük doğalgaz çıkarma sahası olan Leviathan’dan gaz pompalamaya başladı. Enerji Bakanı Yuval Steinitz, bu anı ülke için “tarihsel” bir moment olarak tanımladı.
Leviathan İsrail’in 110 kilometre açıklarında ve İsrail Enerji Bakanlığı tarafından 500 milyar metre küp doğalgaz içerdiği tahmin ediliyor.”
EastMed Projesi imzalandı
İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan arasında doğal gaz boru hattı anlaşması imzalandı. Euronews’in haberine göre İsrail, Yunanistan ve Kıbrıs, İsrail ile Kıbrıs gazını Avrupa’ya taşıması planlanan bin 900 kilometrelik boru hattının temelini oluşturacak üçlü bir anlaşmaya imza attı.
Doğu Akdeniz’in (Eastern Mediterannean) kısaltması EastMed olarak isimlendirilen doğal gaz boru hattı anlaşması dün Yunanistan’ın başkenti Atina’da İsrail adına Başbakan Binyamin Netanyahu, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nicos Anastasiades ve Yunanistan Başbakan Kyriakos Miçotakis tarafından imzalandı.
Yunanistan’dan yapılan açıklamada İtalya Başbakanı Giuseppe Conte’nin de anlaşmayı daha sonraki bir tarihte imzalayacağı belirtildi. Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail arasındaki üçlü anlaşma Rus gazına alternatif olarak değerlendiriliyor. AB ve ABD söz konusu projeyi destekliyor, Türkiye’nin Akdeniz’de petrol ve doğalgaz arama faaliyetlerine de karşı çıkıyor.
Üç ülke arasındaki anlaşma, Türkiye ve Libya’daki Müslüman Kardeşler kökenli, Türk devletinin uydusu durumundaki Libya Mutabakat Hükümeti arasında 27 Kasım’da İstanbul’da yapılan iki anlaşmadan sonra geldi.
Ürdün’e doğalgaz akışı başladı
Öte yandan 1 Ocak 2020 itibariyle İsrail, komşusu Ürdün’e doğalgaz akışını başlattı. İsrail karasularında bulunan Leviathan sahasından çıkarılan doğalgazın Ürdün’e aktarımına 2020’nin ilk günü itibariyle başlandı. Gaz akışı deneme amaçlı 3 ay sürecek. Teksas merkezli Noble Energy, Doğu Akdeniz’de ruhsatına sahip olduğu İsrail’e ait Leviathan sahasından çıkarılan doğalgazı, Ürdün Ulusal Elektrik Şirketi’ne (NEPCO) satışına 1 Ocak 2020 Çarşamba günü itibariyle başladı.
Mısır’a Ocak ayının ortasında gaz gönderilecek
NEPCO ve Noble Enerji arasında 2016’da imzalanan 10 milyar dolarlık anlaşmaya göre, Leviathan’dan Ürdün’e doğalgaz akışı, 3 aylık bir deneme süresi için başladı. Anlaşma, Leviathan sahasındaki ABD-İsrail Konsorsiyumu’nun, Ürdün’e 15 yıl boyunca doğalgaz satışı yapmasını kapsıyor. Bu kapsamda Ürdün’e yaklaşık 60 milyar metreküp doğalgaz satışı yapılması bekleniyor. Sahadan Mısır’a doğalgaz ihracatının da Ocak ayının ortasında başlaması planlanıyor.
HABER MERKEZİ
