Yeni Yol Grubu ve TİP'in önerileri

• Yeni Yol Grubu ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) de raporlarını sunarak, nasıl bir çözüm vizyonuna sahip olduklarını önerilerine yansıttı.

TİP, Komisyon'un ciddi bir görev ve sorumluluk üstlenerek, demokratik siyaset zemininin önünün açılması, silahların bırakılmasını barışla neticelendirecek düzenlemelerin yapılması için bir sonuç raporu hazırlaması gerektiğini vurgulayarak, önerilerini 10 başlıkta sıraladı:

* Türkiye’nin adalet, özgürlük, demokrasi ve eşit yurttaşlık ihtiyacı istisnasız herkes için haktır ve uygulanması bir zorunluluktur.

* AYM ve AİHM kararları istisnasız uygulanmalı ve komisyon bu yönde yazılı ortak irade beyanı sergilemelidir.

* Siyasi suç mefhumu bütünüyle bertaraf edilmeli, devlet aygıtı siyasi suç kovuşturmaya yönelik bir araç olmaktan çıkarılmalıdır.

* Kayyumlar derhal kaldırılmalı ve seçilmişler görevlerine iade edilmelidir.

* Başta ‘Barış Akademisyenleri’ olmak üzere hukuksuz KHK’lerle işsiz bırakılanların görevlerine iadeleri ile geriye dönük haklarının tazmini hemen sağlanmalıdır.

* Ana dilinin, eğitim dahil her alanda kullanılması için olanaklar geliştirilmelidir.

* Yerel yönetimler güçlendirilmelidir.

* Geçici köy koruculuğu lağvedilmelidir.

* Komşu ülke ve halklarla barışçıl bir dış politikada, savaşsız bir bölge ve dünya anlayışında buluşulmalıdır.

* Toplumsal barışın tesisi için adalet, hakikat ve hafıza komisyonları kurulmalı ve bunlar işletilmelidir.”

Yeni Yol Grubu’ndan 36 sayfalık rapor

Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve DEVA Partisi’nden oluşan Yeni Yol Grubu da analiz ve önerilerini 36 sayfalık raporuyla paylaştı. “Süreçle yarıştırılmayan demokratikleşme perspektifi” başlığı altında, Türkiye’nin bir demokratikleşme reformuna ihtiyaç duyduğu, bunun herhangi bir sürecin parçası ya da şartı olamayacağı vurgulandı. Bu vurgu raporda bir yandan silahsızlanma ve entegrasyon için “özel ve sınırlı bir yasal çerçeve”, diğer yandan ise uzun süredir ertelenen “yapısal demokratik reformlar” yaklaşımıyla açıklandı.

Uluslararası çatışma çözümü literatüründeki, temel ilkeleri Birleşmiş Milletler tarafından kurumsallaştırılmış DDR (Disarmament-Demobilisation-Reintegration: Silahsızlanma-Tasfiye-Yeniden entegrasyon) modeline atıf yapan rapor, “Silahlı örgüt yapılarını dağıtmayı, üyelerini silahsızlandırmayı, üyelerin yeni bir hayata intibaklarını kolaylaştırmayı, çatışma ve şiddet potansiyelini tamamen ortadan kaldırmayı amaçlar” şeklinde yer verdi. Cezasızlık algısına kapı aralamadan “kademeli ve denetlenebilir” bir model ile suçun niteliğine göre “infazın ertelenmesi, durdurulması veya alternatif yaptırımların uygulanmasına imkân tanıyan mekanizmaların” devreye sokulabileceği kaydedildi.

Ön şart fayda sağlamıyor

“Mevzuatımız iradi olarak örgütlerin feshi ve silahlı varlıklarının sonlanması süreçleri için yetersizdir” denilerek, uygun yasal bir altyapının hazırlanması istendi. Ayrıca yasama aşamasının, örgütün silahlı varlığının tamamen sona ermesi ve bu durumun devlet kurumlarınca tespiti” şartına bağlanmasının, sürecin başarısına fayda sağlamayacağı belirtildi.

AİHM ve AYM kararlarına uyulması, kayyum uygulamasına son verilmesi, hasta hükümlülerin tahliyesi, başta yerel yöneticiler olmak üzere soruşturma ve kovuşturmaların makul sürede tamamlanması, KHK’lıların hak kayıplarının giderilmesi gibi güven artırıcı adımların atılması talep edildi.

Kapsayıcı yasa önerisi

“Örgütün fiili ve silahlı varlığına son verme ve entegrasyon çerçevesine kapsamlı ve bütüncül bir şekilde hizmet edecek bir yasal düzenleme” için kapsayıcı bir “Silahsızlanma ve Toplumsal Bütünleşme Yasası” hazırlanması önerildi. Silahsızlanmayı, eve dönüşü ve toplumsal bütünleşme süreçlerini tutarlı bir bütün olarak kapsayan, sürece özgü bir kanun hazırlanabileceği vurgulandı. Ayrıca mevcut yasalar içerisinde de düzenlemeler yapılarak amaçlanan sonuca ulaşılabileceği ifade edildi.

Üç yasa paketi beklentisi

Hangi grupların yasadan yararlanacağının muğlaklığa yer vermeyecek şekilde belirlenmesi gerektiği vurgulanan raporda şu ifadeler yer aldı: “Yapılacak yasal düzenleme; silahlı terör örgütleri ve üyeleri için yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarda, suçun niteliğine ve ağırlığına göre kademeli bir değerlendirme yaparak; infazın ertelenmesi, durdurulması veya alternatif yaptırımların uygulanmasına imkân tanıyan mekanizmalarla çeşitlendirilebilir. Kesinleşmiş cezalar veya infazı devam eden hükümlüler için de ‘işlenen suçun niteliğine ve ceza süresine göre’ kademeli bir sistem oluşturulabilir.”

Komisyonun süreci başarıya ulaştırmak için hazırlaması gereken üç temel yasa paketi olduğu kaydedildi:

* Silahsızlanma ve Toplumsal Bütünleşme Kanunu (çerçeve yasa)

* Bağımsız İzleme–Denetim Komisyonu Yasası

* Demokratik Güven Artırıcı Önlemler ve Uyum Yasası ile Çalışma Esasları

Demokratikleşme için önerileri

Raporda, ana dili öğretimi ve ana dilde eğitimin anayasal güvence altına alınması ve Anayasa’nın 66. maddesine ilişkin tartışmalara atıfla “Türkiye Cumhuriyeti’ne vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkesin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğunun kabul edilmesi” gerektiği kaydedildi. Ayrıca Siyasi Partiler Kanunu ile TMK, TCK ve İnfaz Kanunu’nda değişiklikler önerildi. ANKARA